Borstlymfoedeem na borstkanker
Ontwikkelplan voor een zelfmanagementcursus
Opleiding Huidtherapie
Klas
Datum 09-04-2020
Begeleidend docent
Beroepsproduct GHU-2.BOON2C-17
Aantal woorden 13247
Versie 1
Zelfmanagementcursus - borstlymfoedeem
, Voorwoord
Voor u ligt het verslag genaamd ‘’Borstlymfoedeem na borstkanker, een ontwikkelplan voor een
zelfmanagementcursus’’. Deze groepsopdracht is geschreven in het kader van het opstellen van
een zelfmanagement cursus voor patiënten met borstlymfoedeem.
Het verslag is geschreven in blok C2 met cursuscode GHU-2.BOON2C-17 als onderdeel van de
opleiding Huidtherapie aan de Hogeschool Utrecht.
Dit verslag is geschreven om aan te duiden hoe een zelfmanagementcursus moet worden
opgesteld met de correcte keuze van de behandeling, wat allen is onderbouwd met literatuur.
Bij deze willen we graag onze docent vanuit de Hogeschool, xx, bedanken voor het tussentijds
evalueren en de hulp die zij geboden heeft.
Utrecht, 9 april 2020.
(Helaas zat er geen beoordelingsformulier bij het verslag, het is beoordeeld met een 8,7. Zie
afbeelding hieronder voor bewijs)
2
Zelfmanagementcursus- borstlymfoedeem
,Inhoudsopgave
Voorwoord.................................................................................................................................................... 2
Inleiding........................................................................................................................................................ 4
De GVO-cyclus van gezondheidsbevordering................................................................................................ 5
Stap 1. Gezondheidskundige analyse........................................................................................................ 5
Sociale diagnose.................................................................................................................................... 5
Epidemiologische diagnose................................................................................................................... 6
Gedrags-en omgevingsanalyse.............................................................................................................. 7
Stap 2. Bepalen van gedragsdeterminanten.............................................................................................8
Gedraging 1. Balans in bewegen........................................................................................................... 8
Gedraging 2. Therapietrouw............................................................................................................... 10
Gedraging 3. Participeren in de samenleving ..................................................................................... 12
Specifieke interventiedoelen............................................................................................................... 14
Methode van de interventiedoelen..................................................................................................... 15
Interventie ontwerp............................................................................................................................ 17
Implementatieplan.............................................................................................................................. 19
Evaluatieplan....................................................................................................................................... 20
Afsluiting..................................................................................................................................................... 21
Literatuurlijst.............................................................................................................................................. 23
Bijlagen....................................................................................................................................................... 27
Bijlage 1. Verandermatrix ....................................................................................................................... 27
Bijlage 2. Plan van aanpak....................................................................................................................... 29
Bijlage 3. Samenwerkingscontract.......................................................................................................... 32
Bijlage 4. Peerfeedback........................................................................................................................... 35
Bijlage 5. Beoordelingslijst ontwikkelplan cursus zelfmanagement.........................................................43
3
Zelfmanagementcursus- borstlymfoedeem
, Inleiding
Aanleiding
Het preventieplan wordt geschreven aan de hand van de GVO-cyclus
(=Gezondheidsvoorlichting en opvoeding). De GVO-cyclus is een stappenplan om uiteindelijk
gezondheidsvoorlichting aan een patiëntengroep te geven. Voorlichting is belangrijk om
gezond gedrag te stimuleren, voorkomen van ziekte, voorkomen van verergering van de
ziekte en voorkomen van herhaling van ziekte. Het doel van de GVO-cyclus van
gezondheidsbevordering is het voor zover mogelijk oplossen van een gezondheidsprobleem
(Sassen, 2007). In dit preventieplan gaat het om veranderbaar gedrag, die beïnvloedbaar is
en een samenhang heeft met borstlymfoedeem na een mammacarcinoom (=borstkanker).
Probleemstelling
Lymfoedeem is een vochtophoping, die kan ontstaan door een beschadiging aan het
lymfestelsel en/of door aangeboren afwijkingen. Lymfoedeem kan onderverdeeld worden in
primair- en secundair lymfoedeem. Primair lymfoedeem is een chronische aandoening
waarbij er een mindere aanleg van het lymfestelsel is. Daarnaast kan een trauma een
uitlokkende factor zijn voor het tot stand komen van primair lymfoedeem. Secundair
lymfoedeem ontstaat door een beschadiging van het lymfestelsel en uit zich descenderend.
Lymfoedeem is progressief en is niet te genezen (Shavit, Wollina, & Alavi, 2018). Naast dat
lymfoedeem een chronische aandoening is, brengt het meerdere problemen met zich mee in
de normale dagelijkse activiteiten (Temur & Kapucu, 2019).
Bij borstlymfoedeem wordt er gesproken over een vochtophoping in de borst. Lymfoedeem in
de arm uit zich in een vochtophoping in het interstitium, waarbij de arm toegenomen is in
formaat. In tegenstelling tot lymfoedeem in de arm, is borstlymfoedeem juist kleiner en
compacter hierdoor wordt borstlymfoedeem niet of in een later stadium pas herkend.
Daarnaast is de huid van de borst erg hard, de huid staat strak, de borst kan anders
aanvoelen en er kan pijn ervaren worden (Loudon, Barnett, & Williams, 2017).
Doelgroep
Aan de hand van bovenstaande informatie wordt in het preventieplan gesproken over
tertiaire preventie. Dit houdt in dat door middel van preventie, in dit geval een
zelfmanagementcursus, borstlymfoedeem voorkomen wordt of de verergering van
borstlymfoedeem voorkomen wordt (In Voor Zorg, 2011). De zelfmanagement cursussen in
dit preventieplan worden geschreven voor vrouwen tussen de 50-60 jaar met
borstlymfoedeem na een mammacarcinoom (Bahtiyarca, Can, Ekşioğlu, & Çakcı, 2018). De
inclusiecriteria zijn vrouwen, 50-60 jaar, borstlymfoedeem en mammacarcinoom. De
exclusiecriteria zijn mannen, <50-60 jaar of >50-60 jaar, andere soorten lymfoedeem (arm
lymfoedeem, been lymfoedeem etc.) en andere soorten carcinomen.
Relevantie
Het is relevant om een zelfmanagementcursus te schrijven voor vrouwelijke
borstlymfoedeem patiënten aangezien ongeveer één derde van alle borstkanker overlevende
het risico loopt op lymfoedeem (Temur & Kapucu, 2019). Bij overlevende van borstkanker is
de tweede gevreesde uitkomst, na borstkanker, lymfoedeem. Op nummer één staat de
herhaling van borstkanker. Vrouwen met borstlymfoedeem ervaren pijn, zwaarte,
gevoeligheid, gevoelloosheid, bewegingsbeperking en stijfheid. Het doel van de
zelfmanagement cursussen is om lymfoedeem te verminderen/beperken, verergering te
voorkomen en het beperken van eventuele risico’s, zoals: infecties, trauma en schade aan
lymfesysteem, waardoor de ontwikkeling van lymfoedeem kan ontstaan. Voorbeelden van
zelfmanagement zijn onder andere: gewichtsvermindering, lichaamsbeweging, diepe
4
Zelfmanagementcursus- borstlymfoedeem
