Samenvatting AFP periode 4
AFP les 1 Neuronen
1. maakt onderscheid tussen neuronen en gliacellen
2. legt uit hoe een actiepotentiaal verloopt
3. geeft weer op welke wijze impulsoverdracht plaatsvindt
CZS: hersenen en ruggenmerg
Perifere zenuwstelsel: al het zenuwweefsel buiten CZS
Encephalon (hersenen) bestaat uit:
- Cerebrum = grote hersenen
- Cerebellum = kleine hersenen
- Diëncephalon = tussen hersenen
- Mesencephalon = midden hersenen
- Truncus cerebri = hersenstam hersenen
Binnen het zenuwstelsel:
- Afferente banen (sensorisch): opstijgende banen vanuit zintuigen en organen naar de
hersenen
- Efferente banen (motorisch): dalende banen sturen het lichaam aan van het zenuwstelsel af
Zenuwweefsel bestaat uit:
- Neuronen (zenuwcellen)
Functie prikkelgeleiding:
• Prikkelopvang uit de periferie → naar centrale systeem (afferente)
• Prikkels genereren in centrale deel → doelorgaan (efferente)
• Prikkels doorschakelen
- Gliacellen
, Functie: voeding, bescherming en steun van neuronen
Het zenuwstelsel:
- Meet interne en externe milieu
- Integreert informatie van de zintuigen
- Coördineert gewilde en ongewilde reacties
Het zenuwstelsel bestaat uit het centraal zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg). De communicatie
tussen het CZS en de rest van het lichaam vindt plaats via het perifere zenuwstelsel (al het
zenuwweefsel buiten het CSZ)
Afferent= naar het CSZ
toe
Efferent = van af
Medulla spinalis = ruggenmerg
Polyfarmacie = meer dan 5 verschillende geneesmiddelen
Zenuwstelsel bestaat uit al het zenuwweefsel in het lichaam. Bestaat uit 2 soorten cellen: neuronen
en neuroglia. Neuronen zijn de basiseenheden van het zenuwstelsel. Bij alle functies communiceren
neuronen zowel onderling als met andere celtypen. De neuroglia is het steunweefsel van het
zenuwstelsel. Neuroglia talrijker dan neuronen, ze kunnen zich delen.
Leerdoel 1: maakt onderscheid tussen neuronen en neuroglia
Neuronen: zenuwcellen
Gliacellen: cellen die de zenuwcellen verzorgen
Dendriet: korte uitlopers van zenuwcel
Axon: prikkel naar doeleinde
De algemene structuur van neuronen
Een neuron bestaat uit:
- Cellichaam (cytoplasma is grijs door lichaampjes van Nissl)
, - Vertakte, gevoelige dendrieten (vangen signalen op en geven door naar kern, geen weg terug
als de drempelwaarde is overschreden → dit gebeurt als prikkel sterk genoeg is)
- Axon (geleidt uitgaande signalen door naar einddoel van cel af)
- Synapsknoppen
Bij elke synapsknop communiceert het neuron met een andere cel. Neuronen kunnen zich niet delen.
De synapsknop bevat neurotransmitters. Remmende en stimulerende. Onder invloed van de prikkel
en het instromen van calcium in de synaptische knop, wordt de neurotransmitter uitgestort in de
synasspleet. Die neurotransmitter prikkelt het volgend neuron, als de drempelwaarde gehaald wordt
→ de prikkel doorgegeven.
De miljarden neuronen in het zenuwstelsel zijn verschillend van vorm. Je hebt 3
typen:
1 – Een multipolair neuron heeft twee of meer dendrieten en een enkel axon. In
het CZS komen deze neuronen het meest voor. Alle motorische zenuwcellen, die
skeletspieren aansturen, zijn multipolair.
2 – Bij een unipolair neuron lopen de dendrieten en axon in elkaar over en het
cellichaam ligt aan een zijde.
3 – Bipolaire neuronen hebben twee uitlopers, één dendriet en één axon met
het cellichaam daar tussenin. Bipolaire neuronen zijn zeldzaam, maar komen
voor in speciale zintuigen. Deze ontvangen een signaal van zintuigcellen en
geven deze door naar andere neuronen.
Functionele indeling neuronen:
- Sensibele neuronen (afferent)
Ontvangen informatie van zintuigcellen die het milieu waarnemen en daarna de informatie
naar andere neuronen doorgeven. Kan worden doorgegeven aan een dendriet.
- Motorische neuronen (efferente)
Geleiden impulsen vanuit het CZS naar andere weefsels, organen of orgaanstelsels.
- Schakelcellen (in de hersenen en in ruggenmerg)
Schakelcellen verbinden andere neuronen. Ze zorgen voor het doorschakelen van
sensorische informatie en voor de coördinatie van motorische activiteit.
Neuroglia
Zowel in het CZS en PZS. CZS heeft een grotere variëteit. Er zijn 4 typen neurogliacellen in het
centrale zenuwstelsel:
- Astrocyten
Grootste en meest talrijke neurogliacellen. Geven chemische stoffen af die noodzakelijk zijn
voor het handhaven van de bloed-hersenbarrière
, - Oligodendrocyten
Kleinere cellichamen en minder uitlopers dan astrocyten. De dunne lange uiteinden zijn rond
axonen gewikkeld → myelineschede. Myelineschede dient als elektrische isolator en
verhoogt de snelheid waarmee een actiepotentiaal zich langs het axon voortplant. De kleine
openingen tussen myeline heten insnoeringen van Ranvier. Myeline is raak aan vetten.
Oligodendreocyten zijn verantwoordelijk voor het aanmaken van myeline
- Microgliacellen
Kleinste en minst talrijk. Fagocyterende cellen. Bestrijden infecties en
reageren op stoffen die de zenuwcellen kunnen beschadigen
(immuunsysteem)
- Ependymocyten
Bekleden het centrale kanaal van het ruggenmerg en de compartimenten
van de hersenen. Deze bekleding van epitheelcellen wordt het ependym
genoemd. Maken hersenvocht en zorgt dat het hersenvocht in beweging
blijft en gecirculeerd wordt.
De insnoeringen van Ranvier geleiden de prikkel veel sneller. Dit is de saltatorische impulsgeleiding.
Schwanncellen: maken de myelineschede van axonen in het PZS en stimuleren axongroei. De
Schwanncellen omgeven elk axon buiten het CZS, hierdoor werkt het impulsgeleiding in een axon
sneller.
Anatomische organisatie van neuronen
Cellichamen van neuronen en hun axonen liggen niet willekeurig in het CZS en PZS verspreid. Ze
zitten in groepen of bundels.
In het PZS:
- Cellichamen van neuronen (grijze stof) bevinden zich in ganglia.
- De witte stof van het PZS bevat axonen die samengebundeld zijn in zenuwen.
In het CZS:
- Een verzameling cellichamen van zenuwcellen met een gemeenschappelijke functie wordt een
centrum genoemd. Een centrum met een duidelijke afgrenzing wordt een kern genoemd. Gedeelten
van het hersenoppervlak zijn bedekt met een dikke laag grijze stof, de zogenoemde hersenschors of
neurale cortex.
- De witte stof van het CZS bevat bundels van axonen die op een gezamenlijke plek ontspringen en
een gezamenlijke bestemming en functie hebben. Zo’n bundel wordt een baan genoemd. Bundels in
het ruggenmerg vormen grotere groepen, de zogenoemde kolommen.
- Banen verbinden de centra van de hersenen met de rest van het lichaam. Sensibele banen geleiden
vanuit zintuigen naar de hersenen en motorische banen gaan van de hersenen naar skeletspieren.
AFP les 1 Neuronen
1. maakt onderscheid tussen neuronen en gliacellen
2. legt uit hoe een actiepotentiaal verloopt
3. geeft weer op welke wijze impulsoverdracht plaatsvindt
CZS: hersenen en ruggenmerg
Perifere zenuwstelsel: al het zenuwweefsel buiten CZS
Encephalon (hersenen) bestaat uit:
- Cerebrum = grote hersenen
- Cerebellum = kleine hersenen
- Diëncephalon = tussen hersenen
- Mesencephalon = midden hersenen
- Truncus cerebri = hersenstam hersenen
Binnen het zenuwstelsel:
- Afferente banen (sensorisch): opstijgende banen vanuit zintuigen en organen naar de
hersenen
- Efferente banen (motorisch): dalende banen sturen het lichaam aan van het zenuwstelsel af
Zenuwweefsel bestaat uit:
- Neuronen (zenuwcellen)
Functie prikkelgeleiding:
• Prikkelopvang uit de periferie → naar centrale systeem (afferente)
• Prikkels genereren in centrale deel → doelorgaan (efferente)
• Prikkels doorschakelen
- Gliacellen
, Functie: voeding, bescherming en steun van neuronen
Het zenuwstelsel:
- Meet interne en externe milieu
- Integreert informatie van de zintuigen
- Coördineert gewilde en ongewilde reacties
Het zenuwstelsel bestaat uit het centraal zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg). De communicatie
tussen het CZS en de rest van het lichaam vindt plaats via het perifere zenuwstelsel (al het
zenuwweefsel buiten het CSZ)
Afferent= naar het CSZ
toe
Efferent = van af
Medulla spinalis = ruggenmerg
Polyfarmacie = meer dan 5 verschillende geneesmiddelen
Zenuwstelsel bestaat uit al het zenuwweefsel in het lichaam. Bestaat uit 2 soorten cellen: neuronen
en neuroglia. Neuronen zijn de basiseenheden van het zenuwstelsel. Bij alle functies communiceren
neuronen zowel onderling als met andere celtypen. De neuroglia is het steunweefsel van het
zenuwstelsel. Neuroglia talrijker dan neuronen, ze kunnen zich delen.
Leerdoel 1: maakt onderscheid tussen neuronen en neuroglia
Neuronen: zenuwcellen
Gliacellen: cellen die de zenuwcellen verzorgen
Dendriet: korte uitlopers van zenuwcel
Axon: prikkel naar doeleinde
De algemene structuur van neuronen
Een neuron bestaat uit:
- Cellichaam (cytoplasma is grijs door lichaampjes van Nissl)
, - Vertakte, gevoelige dendrieten (vangen signalen op en geven door naar kern, geen weg terug
als de drempelwaarde is overschreden → dit gebeurt als prikkel sterk genoeg is)
- Axon (geleidt uitgaande signalen door naar einddoel van cel af)
- Synapsknoppen
Bij elke synapsknop communiceert het neuron met een andere cel. Neuronen kunnen zich niet delen.
De synapsknop bevat neurotransmitters. Remmende en stimulerende. Onder invloed van de prikkel
en het instromen van calcium in de synaptische knop, wordt de neurotransmitter uitgestort in de
synasspleet. Die neurotransmitter prikkelt het volgend neuron, als de drempelwaarde gehaald wordt
→ de prikkel doorgegeven.
De miljarden neuronen in het zenuwstelsel zijn verschillend van vorm. Je hebt 3
typen:
1 – Een multipolair neuron heeft twee of meer dendrieten en een enkel axon. In
het CZS komen deze neuronen het meest voor. Alle motorische zenuwcellen, die
skeletspieren aansturen, zijn multipolair.
2 – Bij een unipolair neuron lopen de dendrieten en axon in elkaar over en het
cellichaam ligt aan een zijde.
3 – Bipolaire neuronen hebben twee uitlopers, één dendriet en één axon met
het cellichaam daar tussenin. Bipolaire neuronen zijn zeldzaam, maar komen
voor in speciale zintuigen. Deze ontvangen een signaal van zintuigcellen en
geven deze door naar andere neuronen.
Functionele indeling neuronen:
- Sensibele neuronen (afferent)
Ontvangen informatie van zintuigcellen die het milieu waarnemen en daarna de informatie
naar andere neuronen doorgeven. Kan worden doorgegeven aan een dendriet.
- Motorische neuronen (efferente)
Geleiden impulsen vanuit het CZS naar andere weefsels, organen of orgaanstelsels.
- Schakelcellen (in de hersenen en in ruggenmerg)
Schakelcellen verbinden andere neuronen. Ze zorgen voor het doorschakelen van
sensorische informatie en voor de coördinatie van motorische activiteit.
Neuroglia
Zowel in het CZS en PZS. CZS heeft een grotere variëteit. Er zijn 4 typen neurogliacellen in het
centrale zenuwstelsel:
- Astrocyten
Grootste en meest talrijke neurogliacellen. Geven chemische stoffen af die noodzakelijk zijn
voor het handhaven van de bloed-hersenbarrière
, - Oligodendrocyten
Kleinere cellichamen en minder uitlopers dan astrocyten. De dunne lange uiteinden zijn rond
axonen gewikkeld → myelineschede. Myelineschede dient als elektrische isolator en
verhoogt de snelheid waarmee een actiepotentiaal zich langs het axon voortplant. De kleine
openingen tussen myeline heten insnoeringen van Ranvier. Myeline is raak aan vetten.
Oligodendreocyten zijn verantwoordelijk voor het aanmaken van myeline
- Microgliacellen
Kleinste en minst talrijk. Fagocyterende cellen. Bestrijden infecties en
reageren op stoffen die de zenuwcellen kunnen beschadigen
(immuunsysteem)
- Ependymocyten
Bekleden het centrale kanaal van het ruggenmerg en de compartimenten
van de hersenen. Deze bekleding van epitheelcellen wordt het ependym
genoemd. Maken hersenvocht en zorgt dat het hersenvocht in beweging
blijft en gecirculeerd wordt.
De insnoeringen van Ranvier geleiden de prikkel veel sneller. Dit is de saltatorische impulsgeleiding.
Schwanncellen: maken de myelineschede van axonen in het PZS en stimuleren axongroei. De
Schwanncellen omgeven elk axon buiten het CZS, hierdoor werkt het impulsgeleiding in een axon
sneller.
Anatomische organisatie van neuronen
Cellichamen van neuronen en hun axonen liggen niet willekeurig in het CZS en PZS verspreid. Ze
zitten in groepen of bundels.
In het PZS:
- Cellichamen van neuronen (grijze stof) bevinden zich in ganglia.
- De witte stof van het PZS bevat axonen die samengebundeld zijn in zenuwen.
In het CZS:
- Een verzameling cellichamen van zenuwcellen met een gemeenschappelijke functie wordt een
centrum genoemd. Een centrum met een duidelijke afgrenzing wordt een kern genoemd. Gedeelten
van het hersenoppervlak zijn bedekt met een dikke laag grijze stof, de zogenoemde hersenschors of
neurale cortex.
- De witte stof van het CZS bevat bundels van axonen die op een gezamenlijke plek ontspringen en
een gezamenlijke bestemming en functie hebben. Zo’n bundel wordt een baan genoemd. Bundels in
het ruggenmerg vormen grotere groepen, de zogenoemde kolommen.
- Banen verbinden de centra van de hersenen met de rest van het lichaam. Sensibele banen geleiden
vanuit zintuigen naar de hersenen en motorische banen gaan van de hersenen naar skeletspieren.
