In dit document staan alle begrippen voor de Landelijke Kennisbasis Taal voor de PABO uitgewerkt. Deze gegevens zijn gehaald uit de toetsgids van 2020/2021.
DOMEIN 1 – MONDELINGE TAALVAARDIGHEID (11
VRAGEN)
LUISTERDOELEN LUISTERSTRATEGIEËN
Iets te weten willen komen * Intensief luisteren: details opnemen
Een gevoel willen ondergaan * Globaal luisteren: grote lijnen volgen
Een mening willen vormen * Kritisch luisteren: mening vormen
Een handeling willen uitvoeren * Gericht luisteren: specifieke informatie
Een spel willen spelen
SPREEKDOELEN
Amuseren toehoorders vermaken, boeien of ontroeren; vertellen van een mop
Informeren overbrengen van feitelijke informatie; hoe laat het is
Instrueren iets uitleggen of verduidelijken; weg wijzen of uitleggen werking van iets
Overtuigen luisteraar overhalen om bepaald standpunt/mening in te nemen
Vaak komen spreekdoelen in combinatie met elkaar voor.
Spreekstrategie afstemmen op de luisteraar en het spreekdoel dat je hebt.
SPREEKSTRATEGIEËN: manier van spreken die iemand hanteert om bepaald spreekdoel te bereiken
Oriënteren op het doel van de spreektaak, het onderwerp, de soort spreektaak, de gesprekspartner(s)
Reflecteren, monitoren en evalueren op de spreektaak
SOCIALE TAALFUNCTIES : taal gebruiken als communicatiemiddel:
Zelfhandhaving jezelf verdedigen of bezit beschermen (die is van mij!)
Zelfsturing eigen handelingen met woorden aangeven of plannen aankondigen
Sturing van anderen beïnvloeden van het gedrag van anderen (zullen we zwemmen?)
Structurering van gesprek (mag ik even wat zeggen?)
COGNITIEVE TAALFUNCTIES : taal gebruiken als hulpmiddel om gedachten te ordenen en greep te krijgen op de
werkelijkheid, gerangschikt op mate van complexiteit:
Rapporteren verslag doen van iets wat is gebeurd
Redeneren gebeurtenis aangepast vertellen; chronologisch, concluderen, middel-doel…
Projecteren verplaatsen in gedachten en gevoelens van iemand anders (hij wil niet spelen)
TAALVERWERVING : taalontwikkelingsfasen en kenmerken:
Prelinguale fase (0-1 jaar) periode voordat het kind spreekt. Wel communicatie: huilen
vocaliseren (klinkers produceren) vocaal spel (variatie in toonhoogte,
luidheid en duur. Ook medeklinkers) brabbelen (herhalen
klankgroepen zonder betekenis (mamama)
Vroeglinguale fase (1-2,5 jaar) brabbelen wordt uiteindelijk betekenisvol taalgebruik. Gaat
van eenwoordfase naar meerwoordfase
Differentiatiefase (2,5-5 jaar) explosieve ontwikkeling met uitbreiding verworven aspecten
Voltooiingsfase (5-9 jaar) het kind bezit alle bouwstenen, puntjes op de i
TWEEDE TAALONTWIKKELING
Simultane tweetaligheid 2 talen worden gelijktijdig verworven. Beide voor 3 jaar
Successieve tweetaligheid 2e taal wordt verworven ná het 3e jaar. 2e taal wordt op zelfde
manier verworven als 1e taal
Interferentiefout fouten die voortkomen uit de verschillen tussen 1e en 2e taal
Het verschil bij successieve tweedetaalontwikkeling is dat tweedetaalverwervers over taalkennis en
ervaring beschikken in hun eerste taal en deze inzetten tijdens het leerproces van de tweede taal.
Een tweede verschil is de factor tijd. Bij normale eerstetaalverwerving speelt taalontwikkeling zich af
binnen vaste, voorspelbare tijdsgrenzen. Dit kan sterk variëren bij tweedetaalverwervers.
COMMUNICATIEVE COMPETENTIE
Grammaticale competentie taalgebruiker bezit fonologische en syntactische vaardigheden
en adequate woordenschat
Tekstuele competentie taalgebruiker is vaardig in doorzien van opbouw van teksten
en kan teksten structureren
Strategische competentie taalgebruiker kan strategieën hanteren om communicatieve
doelen te bereiken
Functionele competentie taalgebruiker kan zijn taalgebruik aanpassen aan specifieke
contexten
, DOMEIN 2 – WOORDENSCHAT (9 VRAGEN)
RECEPTIEVE EN PRODUCTIEVE WOORDENSCHAT
Receptieve woordenschat passieve woordenschat, begrip, bijvoorbeeld plaatje aanwijzen
Productieve woordenschat actieve woordenschat, woorden benoemen
Receptieve woordenschat is altijd groter dan productieve woordenschat
WOORDBETEKENIS
Label klankvorm, zoals auto
Concept betekenis die we aan een woord geven
Relatie tussen beide begrippen is vaak willekeurig.
Ieder woord/concept heeft vele betekenisaspecten. De woordbetekenis is opgebouwd uit betekenisaspecten. Een
hoed zet je op je hoofd, heeft een rand (onderscheidt zich), is zacht/flexibel. Een helm ziet er weer heel anders uit.
WOORDENSCHATOPBOUW
Betekenisrelaties tussen woorden:
Synoniem woord met dezelfde betekenis: fiets – rijwiel
Hyponiem woord waarvan betekenis ook door ander woord wordt uitgedrukt; mango is hyponiem
van overkoepelende term vrucht
Antoniem woord met tegengestelde betekenis
Context bijvoorbeeld koekenpan-schort
Vormrelaties tussen woorden:
Woorden die hetzelfde klinken, bijvoorbeeld rijmwoorden: bank-rank
Woorden die hetzelfde klinken maar andere betekenis hebben: bank-bank
SOORTEN WOORDEN
Vaktaalwoord vakinhoudelijke begrippen, komen aan bod tijdens vaklessen zoals
aardrijkskunde. De woorden komen kinderen niet in dagelijks leven tegen
Schooltaalwoord abstracte woorden die kinderen moeten kennen om onderwijs te volgen;
oorzaak, gevolg, functie, thema, etc.
Signaalwoord woorden geven lezer informatie over relaties in tekst; morgen, daarna, etc.
Inhoudswoord woorden met duidelijk omschreven betekenis; werkwoorden en bijvoeglijke
naamwoorden. Hierbij horen schooltaalwoorden en vaktaalwoorden
Functiewoord woorden met minder duidelijk omschreven betekenis. Geven talige relatie weer,
zoals voegwoorden en vraagwoorden; desondanks, niettemin
MENTAAL LEXICON: hierin worden alle woorden die we ons eigen maken opgeslagen. Komt in
langetermijngeheugen. Hierin worden verschillende eigenschappen opgeslagen:
WOORDENSCHATOPBOUW : verschillende soorten informatie die over een woord zijn opgeslagen:
Akoestisch manier waarop het woord klinkt
Fonologisch hoe je het woord moet uitspreken
Morfologisch hoe woorden zijn opgebouwd; voor- en achtervoegsels
Semantisch betekenis van het woord
Syntactisch mogelijkheden van woord om met andere woorden te worden gecombineerd
Orthografisch spelling van het woord, wijkt soms sterk af van uitspraak
Pragmatisch
Er zijn verschillende relaties die woorden onderling verbinden (fonologisch, semantisch)
PRINCIPES VAN WOORDENSCHATVERWERVING
Labelen woord koppelen aan voorwerp of gebeurtenis uit werkelijkheid
Categoriseren betekenissen met elkaar combineren en woorden onderbrengen bij overkoepelende
begrippen; systematische opbouw van woordenschat in het geheugen
Netwerkopbouw netwerk van betekenissen in het geheugen is aan elkaar gekoppeld. Ieder woord is
verbonden met andere woorden
WOORDLEERSTRATEGIEËN : strategieën om betekenis van onbekende woorden te achterhalen:
Woord analyseren lange woorden ophakken of voor-/achtervoegsels
Gebruik maken van verbale en non-verbale context betekenis afleiden uit context
Gebruik maken van bron in 1e of 2e taal vragen aan klasgenoot/juf, zoeken in woordenboek
Letten op overeenkomsten tussen 1e en 2e taal bij allochtone kinderen; betekenis is al bekend in T1
Er is een relatie tussen woordleerstrategieën en de principes van woordenschatverwerving.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper tessastudent. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
