Samenvatting deel 1 - taal in de onderbouw
Boek: Portaal van Harry Paus en Adri van den Brand
Inhoudsopgave
PORTAAL – PRAKTISCHE TAALDIDACTIEK VOOR HET BASISONDERWIJS............................................3
HS 1 – TAALONDERWIJS.........................................................................................................................3
1.2 VISIES.................................................................................................................................................3
1.3 INHOUDEN EN DOELEN...........................................................................................................................5
1.4 DIDACTIEK VAN HET TAALONDERWIJS........................................................................................................6
HS 2 – TAAL.........................................................................................................................................8
2.1 WAT IS TAAL?......................................................................................................................................8
2.2 FUNCTIES VAN TAAL...............................................................................................................................8
2.3 BETEKENIS VAN TAAL............................................................................................................................10
2.4 SYSTEEM............................................................................................................................................12
2.5 MEERTALIGHEID..................................................................................................................................14
HS 3 – TAALVERWERVING.....................................................................................................................16
3.1 TAALVERWERVING VIA SPREKEN EN LUISTEREN..........................................................................................16
3.2 TAALVERWERVING VIA LEZEN EN SCHRIJVEN..............................................................................................21
HS 4 – MONDELINGE TAALVAARDIGHEID..................................................................................................23
4.1 ACHTERGRONDEN................................................................................................................................23
4.2 VISIES...............................................................................................................................................24
4.3 DOELEN EN INHOUDEN.........................................................................................................................24
4.4 PRAKTIJK: ALGEMEEN...........................................................................................................................25
4.5 PRAKTIJK: HET JONGE KIND....................................................................................................................29
4.7 EVALUEREN EN OMGAAN MET VERSCHILLEN..............................................................................................30
HS 5 – GELETTERDHEID: LEZEN...............................................................................................................33
5.1 ACHTERGRONDEN................................................................................................................................33
5.2 VISIES...............................................................................................................................................34
5.3 DOELEN EN INHOUDEN.........................................................................................................................36
5.4 PRAKTIJK: ALGEMEEN...........................................................................................................................36
5.5 PRAKTIJK: HET JONGE KIND....................................................................................................................37
5.7 EVALUEREN EN OMGAAN MET VERSCHILLEN..............................................................................................43
HS 6 – GELETTERDHEID: SCHRIJVEN.........................................................................................................44
6.1 ACHTERGRONDEN................................................................................................................................45
6.2 VISIES...............................................................................................................................................46
6.4 PRAKTIJK: ALGEMEEN...........................................................................................................................47
6.5 PRAKTIJK: HET JONGE KIND....................................................................................................................47
HS 7 – GELETTERDHEID: SPELLEN............................................................................................................50
7.1 ACHTERGRONDEN................................................................................................................................50
7.2 VISIES...............................................................................................................................................51
7.3 DOELEN EN INHOUDEN.........................................................................................................................51
7.4 PRAKTIJK: ALGEMEEN...........................................................................................................................52
7.5 PRAKTIJK: HET JONGE KIND....................................................................................................................52
HS 10 – JEUGDLITERATUUR...................................................................................................................56
10.1 ACHTERGRONDEN..............................................................................................................................56
10.4 PRAKTIJK: ALGEMEEN.........................................................................................................................56
10.5 PRAKTIJK: HET JONGE KIND..................................................................................................................57
HS 12 – NEDERLANDS ALS TWEEDE TAAL..................................................................................................61
,12.1 ACHTERGRONDEN..............................................................................................................................61
12.2 OPVATTINGEN OVER TWEEDETAALONDERWIJS.........................................................................................63
12.3 LEERSTOF EN DOELEN.........................................................................................................................63
12.4 PRAKTIJK: ALGEMEEN.........................................................................................................................65
12.5 PRAKTIJK: HET JONGE KIND..................................................................................................................65
,Portaal – praktische taaldidactiek voor het basisonderwijs
HS 1 – Taalonderwijs
1.2 Visies
1.2.2 Visies op taalonderwijs
Traditi oneel taalonderwijs
Taal is een belangrijke drager van onze cultuur. De nadruk ligt op schriftelijke vaardigheden en
daarbinnen op vormaspecten.
Grammatica is belangrijk dit leidt tot een betere taalbeheersing.
Ze moeten leren: ontleding in zinsdelen en de benoeming van woordsoorten zoals vroeger op de
universiteit.
Schrijven sterk accent op de vorm van taal, vooral spelling.
Leren systematische schrijfwijze van de woorden.
Lezen nadruk op leestechniek, leesbegrip en leesbeleving.
Aparte lessen technisch lezen, begrijpend lezen en vrij lezen.
Weinig aandacht voor spreken en luisteren.
Het taalonderwijs is overzichtelijk, de deelaspecten zijn los van elkaar te analyseren en bekijken. De
aandacht voor de verschillende domeinen is niet evenwichtig. Het accent ligt vooral makkelijke
meetbare aspecten, zoals spelling en technisch lezen. Het geleerde is voor de kinderen minder
betekenisvol en weinig scholen werken strak vanuit deze visie.
Themati sch-cursorisch taalonderwijs
Taal leren door het te gebruiken in zinvolle gebruikssituaties.
Er wordt zoveel mogelijk vanuit thema’s gewerkt. De kinderen doen al werkend taalervaringen
op die hun taalvaardigheid vergroten.
Ze maken bijvoorbeeld een presentatie over een onderwerp rondom het thema.
Ook cursorische activiteiten: leerlingen oefenen belangrijke vak onderdelen die niet door het
thema kunnen worden geleerd, zoals technisch lezen, spelling en grammatica.
Leerlingen zijn in thema’s bezig en de activiteiten ervaren ze als zinvol. Het thematisch werken kost
wel veel tijd en de balans vinden tussen thematisch en cursorisch werk is lastig. De kenmerken zijn
terug te vinden in veel moderne taalmethoden.
Taal bij alle vakken
Taal is meer dan een materie die geleerd moet worden en door middel van taal kun je leren. Je
gebruikt het voor het leren van nieuwe inhouden en het verkrijgen van nieuwe inzichten.
De leerkracht is sterk gericht op interactie in de klas om leerlingen in de gelegenheid te brengen
om te leren in klassikaal verband of in kleinere groepen.
Proberen door met duidelijke instructies en goed omschreven taaltaken het denkproces te laten
ontwikkelen.
De leerlingen gebruiken taal in een voor hun betekenisvolle situatie en transferproblemen worden
voorkomen. Strategieën bij begrijpend lezen zijn een middel voor andere vakken. Bepaalde
taalonderdelen kunnen wel minder goed uit de verf komen, want dit kan beter systematisch.
, Communicati ef taalonderwijs
Leerlingen leren om goed mondeling en schriftelijk te communiceren.
Minder aandacht voor correctheid van taalgebruik, maar meer het tot stand komen van de
communicatie en het overbrengen van de boodschap van de spreker.
Accent op leren spreken, luisteren, schrijven en lezen vanuit de gedachte: zender boodschap
ontvanger.
Leerkrachten creëren een reële communicatieve situaties die zich buiten school ook voordoen.
Kinderen kunnen gemotiveerd raken door de gekozen situaties. Als een leerkracht steeds de situatie
moet kiezen dan kunnen ze gekunsteld worden. Onderwijs in deelgebieden als spelling is ook
wenselijk.
Whole-languagebenadering
Het opdelen van taal in domeinen is onnatuurlijk voor leerlingen, taal wordt als geheel aangeboden.
In werkvormen worden vertellen, luisteren, schrijven en lezen in samenhang ervaren en geleerd.
Wat leerlingen te vertellen hebben en hoe ze dit mondeling en schriftelijk kunnen doen is van
grote waarde alle leerlingen hebben wat te vertellen.
Onderwerpen moeten gekozen worden, zodat iedereen mee kan praten.
Tegemoetgekomen aan uitgangspunt dat kinderen leren door taal te gebruiken.
De taalgebruiker staat centraal: ervaringen van kinderen uitgangspunt voor gesprekken.
Oproepen op verschillende manieren: boek voorlezen of eigen ervaring van leerkracht.
Leerkracht laat kinderen vertellen in kring of tweetallen en op basis hiervan worden teksten
geschreven en deze worden weer in kleine groepen besproken.
Strategisch taalonderwijs
Gebaseerd op de visie dat leerlingen voor het uitvoeren van communicatieve taken strategieën
moeten leren beheersen.
Belangrijkste strategieën worden uitgelegd, gedefinieerd en aangeleerd.
Begrijpend lezen: aanleren van strategieën om bijvoorbeeld hoofdgedachte te bepalen.
Leerlingen krijgen procedures aangereikt die ze kunnen volgen om iets te doen.
Leerlingen krijgen de beschikking op een middel om greep op de taal te krijgen. Een leerkracht kan de
procedure wel gemakkelijk te rigide gebruiken of laten gebruiken en ze steeds hetzelfde stappenplan
laten toepassen.
Taakgericht taalonderwijs
Leerlingen leren taal niet alleen om er taken mee uit te voeren, maar juist ook door deze taken uit te
voeren.
Onderwijs vind plaats vanuit taken die leerlingen zelf interessant vinden.
Vanuit de inhoud, maar er is een kloof ingebouwd zodat kinderen taal moeten gebruiken.
Ze worden geconfronteerd met iets wat ze nog niet kunnen.
Deze visie zou moeten zorgen dat kinderen gemotiveerd zijn om de kloof te overbruggen en in
interactie met anderen taalvaardiger te worden.
Wat leerlingen zelf ontdekken blijft hangen en leidt tot leren.
Inhoud ia afkomstig van zaakvakken: het maken van een folder tegen de aanleg van een weg
dwars door de wijk zijn ze met voor hun interessante taken bezig zijn, dan ontwikkelen ze hun
taalvaardigheid.
Heeft dezelfde voor en nadelen als communicatie taalonderwijs.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper michelleblom1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,79. Je zit daarna nergens aan vast.
