Een samenvatting van het tweede tijdvak over de Grieken en de Romeinen van het Geschiedenis boek van de methode Feniks. De paragraven worden overzichtelijk per kopje uitgelegd, aan de hand van de belangrijkste punten en begrippen. Gemaakt voor VWO, maar ook HAVO kan er gebruik van maken.
Polis en kolonisatie:
- Vanaf 850 v.Chr. stadstaten (polis/poleis): stadjes met het omringende
platteland.
- Door een sterke bevolkingsgroei was er voedseltekort, een deel trok weg om
ergens anders een kolonie te stichten er ontstond een netwerk van Griekse
stadstaten ‘als kikkers rondom een waterpoel’ (uitspraak Plato). Deze hielden
contact met hun moederstad.
- De vruchtbare koloniën aan de Zwarte Zee leverden volop graan verdere
kolonisatie was niet meer nodig.
Twee oorlogen tegen de Perzen:
- De Griekse poleis in Ionië – tegenwoordig de Turkse westkust – vielen onder
Perzisch bestuur sinds 547 v. Chr.
- In 499 v. Chr. kwamen ze in opstand, geholpen door Griekse moederland. Dit
mislukte echter.
- De Perzische koning wilde Grieken straffen voor hun hulp: maar hij werd
verslagen in zowel 490 als in 480-479 door de Grieken.
- Dit maakte duidelijk dat de Griekse poleis in een noodsituatie goed konden
samenwerken; het versterkte het Griekse zelfbewustzijn want ze waren de
eerste die de Perzen hadden kunnen verslaan.
Athene: centrum van cultuur:
- Athene was ingenomen en geplunderd. De Perzen hadden beelden van de
Tirannendoders meegenomen, voor de Atheners hét teken voor vrijheid.
Daarom bouwde ze na de overwinning eerst de verwoeste huizen en
stadsmuren weer op en daarna het agora; het economische en politieke
centrum van Athene. Daar plaatsten ze nieuwe beelden v. Tirannendoders.
- In 477 v. Chr. startte de staatsman Perikles het bouwproject de Akropolis.
Hiermee konden de Atheners de welvaart en macht v.d. laten zien.
- Kunstenaren, filosofen en specialisten kwamen naar Athene Athene werd
in de vijfde eeuw het culturele centrum van de Grieken.
- De beeldende kunst van de Atheners noemen we klassiek: van blijvende
waarde, en de periode Klassieke oudheid.
Denken over de natuur:
- Voor verschijnselen die men niet kon verklaren, zocht men verklaring bij
goden tot die tijd.
- In Ionië begon men in de 6e eeuw v.Chr. naar natuurlijke oorzaken te zoeken.
- De Ionische natuurfilosofen zochten naar een oerstof waaruit alles zou
bestaan.
- Demokritos kwam in de 5e eeuw v.Chr. met de theorie dat oerstof niet met het
oog waarneembaar was; het kleinst mogelijke deeltje: atoma (atomen)
Denken over gezondheid:
- Was je ziek in de oudheid, dan ging je meestal naar een kruidenvrouwtje,
gebedsgenezer of toverdokter, of naar een tempel waar een god je genas.
, - Vanaf ong. 600 v.Chr. waren er artsenscholen waar de artsen i.p.v. denken
dat je ziek wordt door de goden, het echt een natuurlijke oorzaak had.
- Hippokrates was één v.d. belangrijkste artsen. Volgens de hippocratische
geneeskunde hing gezondheid samen met de juiste verhouding en mening
van de vier lichaamsvochten: bloed, slijm, gele gal en zwarte gal.
- Het lichaam hield deze balans zelf in de gaten, als dat niet lukte kon de arts
helpen met bv. een aderlating (sneetje in ader)
Denken over de samenleving:
- Sofisten (rondtrekkende specialisten op het gebied van filosofie, politiek en
communicatie) vonden dat er geen algemene waarheid was. Het ging er
vooral om dat je anderen kon overtuigen met je standpunt en argumenten.
- Sokrates was het daar niet helemaal mee eens; hij was ervan overtuigd dat
iemand die wist wat rechtvaardigheid was, ook rechtvaardig zou handelen.
- Plato, Sokrates’ leerling, vindt dat basisbegrippen aangeboren zijn en daarom
kan een polis het beste door een filosoof bestuurd worden.
Denken over politiek: democratie:
- 5e eeuw: democratisch systeem in Athene de volksvergadering was erg
machtig.
- Atheners met burgerschap hadden toegang tot bijna alle politieke functies.
- Burger zijn in Athene hield in: politiek actief zijn.
- Vrijheid: vrijheid was de mogelijkheid om politiek actief te zijn en vrij te kunnen
spreken.
- Gelijkheid: iedereen, hoog of laag en arm of rijk, was voor de wet gelijk en kon
politiek actief zijn.
- Deze vrijheid en gelijkheid telde alleen voor mannen met burgerrecht
- Directe democratie: wilde je meebeslissen, moest je persoonlijk aanwezig zijn
in de volksvergadering. Wilde je politieke invloed hebben, moest je de
volksvergadering kunnen overtuigen sofisten hadden die vaardigheid,
daarom werden die vaak uitgenodigd bij politici thuis etc.
- Op deze manier konden veel aanzienlijke Atheense families ook in het
democratische systeem grote invloed houden.
Tegenstanders van de democratie:
- Andere Atheners trokken zich terug uit de politiek: zij zagen Sparta als ideaal
met de aristocratie.
- In 431 v.Chr. brak de Peloponnesische oorlog tussen Sparta en Athene uit,
waarin deze Atheners verdacht werden.
Athene tegen Sparta:
- Atheners waren uit de Perzische oorlogen gekomen als een militaire en
economische grootmacht problemen met de andere Griekse grootmacht:
Sparta.
- In Sparta draaide alles om het leger van hoplieten, zwaarbewapende
soldaten. Spartiaten (bovenste laag piramide) waren ook allemaal hopliet. Zij
hadden als enige alle rechten, werkten niet een leefden al sinds hun jeugd in
de kazerne.
- Werk werd gedaan door heloten, bevolking in het zuiden v.d. Peloponnesos.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper evagaal. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
