Deze samenvatting bevat hoofdstuk 10 t/m 23 van het boek Groepsplan gedrag en hoofdstuk 5 en 6 van het boek Van leertheorie naar onderwijspraktijk. Deze stof moet je leren voor een tentamen op de pabo in jaar 2, periode 3.
Samenvatting tentamenstof
Van leertheorie naar onderwijspraktijk hoofdstuk 5
De cognitieve leerpsychologie heeft zich mede ontwikkelt uit de gestaltpsychologie:
Belangrijkste vertegenwoordiger: Wertheimer en Koffka.
Ontstaan begin 20e eeuw.
Geïnteresseerd in de waarneming en de opsporing van principes. Individuen neigen ertoe
waarnemingen te ordenen en te construeren.
Het vinden van een oplossing voor een probleem is te danken aan het verkrijgen van inzicht
in de probleemsituatie.
Jerome Bruner behoort tot de grondleggers van de cognitieve leerpsychologie in de Verenigde
Staten. Bruner ziet de mens als een informatieverwerker en leren als een intentionele activiteit. De
lerende zoekt informatie, selecteert, codeert en bewerkt de informatie zodat deze in zijn cognitieve
structuur past. Bruner noemt de cognitieve structuur het representatiesysteem. Hierin bestaan de
schema’s uit declaratieve kennis en de scripts bestaan uit procedurele kennis. Bruner onderscheidt
drie representatievormen:
1. Enactieve representatie: leren met behulp van motoriek.
2. Iconische representatie: leren met behulp van beeldmateriaal.
3. Symbolische representatie: leren met behulp van symbolen en begrippen.
Spiral curriculum: kinderen moeten actief en zelfontdekkend met de leerinhoud bezig.
Stappen begeleid zelfontdekkend leren:
1. Het aanbieden van informatie en het bepalen van de te verwerven begrippen.
2. Toetsen of het beoogde begrip verworven is.
3. Het analyseren van de gehanteerde denkstrategieën oftewel het plegen van reflectie op het
cognitieve handelen.
Hoofdvormen assimilatietheorie van Ausubel:
Actief ontvangend leren versus ontdekkend leren: bij ontvangend leren wordt de stof kant-
en-klaar aangeleverd.
Betekenisvol leren versus betekenisloos leren. Betekenisloze kennis noemt men ook wel
inerte kennis. De betekenisvolheid van leren wordt bepaald door:
a. De aard en de opbouw van de leertaak en de leerinhoud.
b. De voorkennis ofwel de kwaliteit van de cognitieve structuur van de lerende.
c. De leerintentie van de lerende.
Drie manieren waarin integratie in de kennisstructuur kan voorkomen:
1. Onderschikkend: de nieuwe informatie wordt verbonden aan een bovengeschikt, algemener
begrip en is een nieuw voorbeeld daarvan. Bijvoorbeeld: meewerkend voorwerp (nieuw)
staat onder zinsdeel.
2. Bovenschikkend: aanwezige begrippen in de cognitieve structuur worden herkend als meer
specifieke voorbeelden van een nieuw, algemener begrip. Bijvoorbeeld naaldboom (nieuw)
staat boven spar, den en lariks.
3. Nevenschikkend: het nieuwe begrip wordt met aanwezige begrippen verbonden zonder dat
er sprake is van algemeen of specifiek. Bijvoorbeeld liberalisme (nieuw) staat naast
socialisme.
Een organizer is een leerstructuur die leerlingen helpt om nieuwgevormde kennis te integreren in het
kennisbestand. Een advance organizer is een organizer die voor de nieuw te bestuderen leerstof
1
, afgaat. Een grafische organizer is een specifieke organizer voor samenhang tussen kern- en
sleutelbegrippen.
AHA-erlebnis: wanneer je iets plots begrijpt.
Pregnantieprincipe: waarnemingen kloppend maken in je hoofd.
Hoofdstuk 6
Constructivisme
Er wordt meer aandacht geschonken aan leren in de schoolse realiteit, aan de lerende zelf en
aan het sociale en emotionele aspect van leren.
Je hebt subjectieve kennis en intersubjectieve kennis. Subjectieve kennis is ieders eigen kennis.
Iedereen kijkt er anders tegenaan en iedereen ervaart de kennis anders. Intersubjectieve kennis is
kennis die onafhankelijk van iemand beleving bestaat.
Leren volgens het constructivisme
Leren is een actief proces
Leren is een betekenis verlenend proces: Piaget onderzocht hoe kinderen denken en hoe ze
zich daarin ontwikkelen. Deze cognitieve ontwikkeling vindt plaats onder invloed van:
1. Neurologische rijping: de manier van denken wordt steeds complexer.
2. Ervaringen
Leren is een cumulatief proces: je bouwt voort op informatie die je al had.
Leren is een zelfregulerend proces: leerlingen moeten hun eigen leerproces kunnen regelen.
Twee benaderingen:
1. Drie soorten leeractiviteiten kunnen gebruiken, namelijk cognitief, affectief en
metacognitief.
2. Het vervullen van leerfuncties, zoals voorbereidingsfuncties, verwerkingsfuncties en
regulatiefuncties.
Leren is een doelgericht proces
Stappen in het leerproces:
1. Oriënteren
2. Aanpak kiezen
3. Leren en controle op leren
4. Beoordelen
Het cognitief acquisitieperspectief is het individueel en formeel kennis verwerven, zoals op scholen.
Het participatieperspectief is het informeel opdoen in sociale processen, zoals op werk.
Zes typen leerprocessen op de werkplek voor leraren:
1. Onderdompelen: je leert door je werk te doen op de werkplek en wordt daarin opgenomen.
2. Leren door doen
3. Leren door observatie
4. Leren door interactie
5. Leren door reflectie
6. Leren door het verwerven van theoretische kennis.
Kenmerken die essentieel zijn voor de kracht van de werkplekleeromgeving:
Mentoring en coaching.
Afspraken over samenwerking
De zorg voor een doorgaande leerlijn
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper esmeekoetje. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
