Het is een samenvatting van hoofdstuk 4:Verlichting en revoluties (). Het is per paragraaf samengevat. De jaren met gebeurtenissen staan makkelijk op een rijtje, met uitleg over de gebeurtenissen.
Het begin van de opstand (1515- 1572)
Waarom brak er opstand uit in de Nederlanden?
De oorzaken van de Opstand :
1. De centralisatie politiek van Karel V en Filips II ! → waardoor privileges van edelen en
steden in de Nederlandse gewesten worden bedreigd.
2. De afkeer onder de Nederlandse protestanten én katholieken tegen de steeds
gewelddadiger en intensiever wordende kettervervolging in de Nederlandse gewesten.
In de 15e en 16e eeuw was er bloei van handel en nijverheid.
→ Toename verstedelijking
→ Stevige machtpositie van burgerij: in ruil voor belasting aan vorst (geld voor oorlogen
die Karel voerde!!), breide steden hun privileges verder uit.
≠ Karel wil centraliseren
Bestuurders van steden zagen de centralisatie als bedreiging voor de privileges.
Vooral de manier waarop Karel V het protestantisme bestreed. Het werd gezien
als bedreiging voor hun zelfstandigheid.
KAREL V → CENTRALISATIE
1515---Karel V werd de heer der Nederlanden, hij had Utrecht en de gewesten in het noorden
en oosten nog NIET.
1519--- Kerel werd keizer in Duistseland +Luther was al bezig met de Reformatie in Duitsland.
Luther (Duits) had veel kritiek op de rooms-katholieke kerk. Hij ergerde zich aan de
rijkdom en macht die de kerk had en verwierp de zelfgemaakte kerkelijke wetten.
Het ware geloof en bedoelingen van god waren alleen te vinden in de bijbel → daarom
werd de bijbel veel vertaald.
De opvattingen van Luther werden al snel verspreid via boeken en pamfletten.
Luther zocht ook steun bij Duitse vorsten.
De kerk probeerde hem te onderdrukken(net als alle andere afwijkende opvattingen)
1543---Pas in 1543 Karel was de landsheer van ALLE 17 gewesten in Nederland.
1521---Luther verschijnt voor de rijksdag in Worms: Karel V wilde de geloofseenheid in zijn
rijk redden. Daarom riep hij de belangrijkste Duitse vorsten en edelen samen in Worms.
Ook Luther werd uitgenodigd en moest daar zijn woorden terug nemen. Dit deed hij
niet→ scheuring van de kerk ( Katholiek vs. Protestant).
Luther werd veroordeel als ketter en al zijn boeken en pamfletten werden verboden.
Luther werd vogelvrij verklaard, maar in bescherming genomen door de vorst van
Saksen.
---------Karel stelt de inquisitie in: opsporen en berechten ven ketters.
, 1531---Instelling drie Collaterale Raden: Door de Collaterale raden werd het bestuur in
Nederland gecentraliseerd.
-Raad van State: Adviesgeven over alle “grote en voornaamste zaken”
Meeste aanzien, de belangrijkste en rijkste edelen zaten erin.
-Raad van Financiën: Overleggen met gewesten over belastingen + zorgen dat ze betaald
worden.
-De Geheime Raad: stelde wetten op + toezicht op gewestelijke en plaatselijke besturen.
Bestaat uit rechtsgeleerde.
1550---Instelling bloedplakkaten (verordening): De inquisitie maakte honderden
slachtoffers, maar roeide de protestanten niet uit. De bloedplakkaat werd ingesteld→
alle ketters moesten worden gedood. Ook als je kettersboeken bezit of onderdak geeft
aan ketters moest je dood + alle bezittingen werden afgenomen.
De vorsten hadden moeite met de hardheid van de Inquisitie en vonden het schending
van privilege(alleen door stedelijke rechtbank berecht, maar Karel vond dat ie absolute
macht had→hij mocht privileges aanpassen).
1555---Vrede van Augsburg: samen met katholieke vorsten voerde Karel V jaren lang oorlog
tegen de protestantse vorsen. In de vrede van Augsburg stopte dit en werd
afgesproken: wiens gebied, wiens godsdienst.
--------- Karel V trad af
FILIPS II (zoon Karel V)
vanaf
1560---Verspreiden van Calvinisme: Calvijn was het veel eens met Luther. Maar dacht
anders over de overheid. Calvijn vond dat, zo nodig, zonder toestemming van de
overheid kerken mogen vormen en in opstand mag komen(?). Luther vond dat de
overheid altijd gehoorzaamd moeten worden.
1566---Smeekschrift der edelen: De lage edelen kwamen in actie. 400 edelen trokken in
Brussel naar het paleis van Margaretha en vroegen daar met het “smeekschrift”
om de kettervervolgingen te staken.
Margareta was onder de indruk vroeg de inquisitie minder hard op te treden.
----------Beeldenstorm: Veel calvinisten dachten nu hun gang te kunnen gaan, dit resulteerde
in de beeldenstroom.
Filips was woedend over de beeldenstorm en stuurde Spaanse hertog Alva met een
groot leger naar Nederland om de orde op zaken te stellen.
Duizenden vluchten, ook Willem van Oranje.
Alva stelde een speciale rechtbank in, Raad van Beroerten (bloedraad), die moest
schuldige straffen(van de beeldenstorm??); ook 2 edelen omdat ze niet genoeg hebben
geraden tegen calvinisme.
1568---Mislukte invasie van Oranje: Willem van Oranje riep vanuit Duitsland op tot verzet.
Hij vormde een huurlingen leger en viel daarmee Nederland binnen. Het mislukte.
Oranje kreeg alleen steun van geluchte calvinisten op schepen, die zich watergeuzen
noemen.
1572---Watergeuzen vallen Den Briel binnen: Maanden na het binnen vallen van den Briel,
daarna liepen steeds meer Hollandse en Zeeuwse steden over tot opstand. Oranje
werd uitgeroepen tot leider van de opstandige steden.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper dannavdl. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
