Gemaakt door Indy Jacobs (tweede jaar Psychologie Bachelor)
Volledige Samenvatting Sociologie H1 tm 12,14.1, 15, 16, 17.5, 18
• Alle belangrijke namen zijn rood
• Alle begrippen zijn blauw, dikgedrukt uit college, normaal gedrukt uit boek
• Alle kernwoorden zijn onderstreept
• De Engelse vertaling is schuingedrukt
Hoorcollege 1: Inleiding
Hoofdstuk 1 Wat is sociologie?
Bestuderen en onderzoeken van de samenleving
• Onderzoeken, beschrijven en verklaren van de manier waarop mensen samenleven
Alles wat er in de samenleving gebeurt roept bij een socioloog vragen op. Voorbeelden:
• Waarom kunnen supporters van Ajax en Feyenoord niet normaal met elkaar omgaan, maar bij
wedstrijden van het Nederlands Elftal wel?
• Wat heeft social media voor invloed op face-to-face communicatie, bijvoorbeeld in het gezin of
in vriendengroepen?
• Waarom mochten emoties eerst niet geuit worden, en nu wel? (Bv. dr. Phill).
• Waarom kan in een bedrijf afdeling A wel samenwerken met B, maar niet met afdeling C?
Niet alleen kijken naar cijfers, maar ook naar het verhaal erachter
• Interactie tussen mensen
• Op zoek naar algemeen sociaal gedrag
o Individuen opdelen in hokjes
o Overeenkomsten en verschillen tussen hokjes
o Open deuren/triviaal: dat weten we toch al?!
o Dilemma‘s/raadsels die opgelost moeten worden
- Collectieve goederen als iedereen individueel gewin nastreeft?
• Daadwerkelijk functioneren samenleving en verbeteren samenleving.
o Maakbare samenleving
1.1 Het sociologisch perspectief
Uitkomsten van het proces: Berry (1980, 1997)
Identificatie met minderheid/subgroep
Sterk Zwak
Identificatie met meerderheid/het geheel Sterk Geïntegreerd Geassimileerd
Zwak Gesepareerd Gemarginaliseerd
Mensen die een positie van buitenstaander innemen of een sociale crisis doormaken zullen eerder het
sociologisch perspectief hanteren. Hoe groter de marginaliteit van een individu, hoe beter hij of zij in
staat is om het sociologisch perspectief te hanteren.
Wright Mills:
• Hij was van mening dat mensen die gebruikmaken van wat hij de ‗sociologische
verbeeldingskracht‘ noemde, een beter inzicht krijgen in het functioneren van de samenleving
en de wijze waarop deze hun leven beïnvloedt.
• Armoede en andere sociale problemen worden niet door persoonlijke tekortkomingen van
individuen veroorzaakt, maar vooral door de samenleving. Dus hij maakt van een persoonlijk
probleem (werkloos zijn) een publiek vraagstuk (een tekort aan werkgelegenheid).
1
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar.
, Gemaakt door Indy Jacobs (tweede jaar Psychologie Bachelor)
Sociologische verbeelding?
• Sociologische verbeelding
o Persoonlijke problemen vs. Sociale problemen
• Bewust worden van hoe de samenleving werkt (bv. Als 3 mensen werkloos zijn uit dorp van
100.000 heeft dat bijna geen effect op jou, is een individueel probleem. Maar als er 50.000
werkloos zijn schaadt het de maatschappij en jou. Zo wordt het van persoonlijk probleem een
sociaal probleem)
• Manier van denken (theorieën) en manier van doen (methoden)
o Kritiek: pseudowetenschap: geen eigen object van studie, klopt niet
• Kritische bekijken wat als vanzelfsprekend aangenomen wordt
• Sociologie versus de ―common sense‖
Waarom het vak sociologie?
• Begrijpen wat sociologie is
• Een sociologische blik ontwikkelen
• Met die sociologische blik naar de huidige samenleving leren kijken
Sociologie vs. psychologie -> Verschil met psychologie
• Soort problemen
o PSY zoekt problemen vaak in individu (psyche)
o SOC in maatschappij (buiten psyche)
o Maar geen perfect onderscheid
• Soort verklaring
o PSY geeft individuele verklaring (psyche)
o SOC geeft sociale verklaring (buiten psyche)
Voorbeeld – Anders Breivik
PSY -> SOC ->
Sociologie: Doet systematisch onderzoek naar de menselijke samenleving, onderzoekt menselijke
patronen van denken, voelen en handelen, bekijkt hoe we in het bijzondere het algemene kunnen zien
(alles is altijd anders – maar ook een beetje hetzelfde).
Voor- en nadelen
• Debunking: Niet alles wat we denken is altijd waar
• Begrip: Beter begrip van de omstandigheden waarin we zitten (en waarom)
• Empowering: Laat nadeel voor sommige groepen zien, wat mobiliserend kan werken
• (H)Erkenning
• Alles verandert altijd
• Sociologen zijn ook mensen: Moeilijk afstand houden (teveel afstand is ook niet goed)
• Sociologie wordt onderdeel van maatschappelijk debat
Onderzoeksthema‟s voor sociale wetenschappers
• Armoede
• Arbeidsverdeling (tussen fabriekwerknemers en fabriekwerkgevers)
• Verhoudingen tussen de klassen
Academici en „do gooders‟ (: mensen die zich betrokken voelde bij met name de arbeiders)
• Volksverheffing
• Social workers
2
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar.
, Gemaakt door Indy Jacobs (tweede jaar Psychologie Bachelor)
• Blauwe Knoop: Arbeiders leren dat ze hun loon niet meteen uitgeven aan de kroeg maar het
geld terugnemen naar vrouw en kinderen
o ―Ach vader drink niet meer‖
Sociologie = common sense?
Sociologen vertellen wat iedereen al weet op zo‘n manier dat niemand het meer begrijpt.
Sociologie versus „common sense‟
Zygmunt Bauman:
1. Responsible speech: regels van verantwoorde argumentatie.
2. Size of the field: het overstijgen van de eigen sociale wereld.
3. Making sense: het verklaren en interpreteren van menselijk gedrag door te kijken
naar de verschillende figuraties en instituties waarin mensen zijn ingebed.
4. Defamiliarize: het vermogen om bekende en vanzelfsprekende zaken ter discussie te stellen.
Sociologie: 3 niveaus
Micro
• Familie
• Vrienden
Meso Interactie
• Kantoor
• Universiteit
Macro
• Overheid
• Land
1.2 Het belang van een mondiale visie
Mondiaal of globaal perspectief: Het bestuderen van de wereld in zijn geheel en de plaats die onze
samenleving daarin inneemt.
Verdeling van alle landen (aan de hand van het niveau van hun economische ontwikkeling):
• Hoge-inkomenslanden: Landen met de hoogste algemene levensstandaard. Vb., Nl, VS
• Middeninkomenslanden: Landen met een levensstandaard, die we als we de wereld in zijn
geheel bekijken, gemiddeld kunnen noemen. Vb., Lima
o In de meeste middelinkomenslanden bestaat grote sociale ongelijkheid; sommige
mensen zijn extreem rijk, maar de meesten leven onder slechte omstandigheden
• Lage-inkomenslanden: Landen met een lage levensstandaard, waarvan de meeste inwoners
arm zijn
o Sommige mensen zijn extreem rijk, maar de meeste mensen leven onder erbarmelijke
omstandigheden en hebben weinig mogelijkheden om hun situatie te verbeteren
In elk hoofdstuk van het boek vergelijken we de situatie in de rijke westerse landen met die in andere
landen, om 4 redenen:
1. Het leven dat we leiden wordt gevormd door het land waarin we leven
2. De contacten tussen samenlevingen zijn zeer sterk toegenomen
3. Veel sociale problemen waarmee de westerse wereld geconfronteerd wordt, zijn elders veel
ernstiger
4. Globaal denken helpt ons om meer inzicht in onszelf te krijgen
3
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar.
, Gemaakt door Indy Jacobs (tweede jaar Psychologie Bachelor)
1.3 Het sociologisch perspectief in de praktijk
De sociologie heeft vier positieve effecten:
1. Aan de hand van het sociologisch perspectief kunnen we nagaan wat er wel en niet klopt aan
het ‗alledaags denken‘
2. Het sociologisch perspectief geeft ons een beter inzicht in de mogelijkheden en de hindernissen
die we in het dagelijks leven tegenkomen
3. Het sociologisch perspectief geeft ons de mogelijkheid een actieve rol te spelen in de
samenleving waarvan we deel uitmaken
4. De sociologie helpt ons om in een wereld te leven die zich kenmerkt door diversiteit
1.4 Het ontstaan van de sociologie
Drie belangrijke veranderingen die een transformatie van de samenleving teweegbrachten:
1. De industrialisering: Mensen die hun arbeid oorspronkelijk thuis of in een kleine, hechte
groep verrichtten, werden opgenomen in een groot en anoniem leger van arbeidskrachten. De
tradities die in hun leefomgeving eeuwenlang bepaald hadden, kwamen in het gedrang.
2. De groei van steden: Naarmate de steden groter werden, kregen degenen die van het
platteland naar de stad verhuisden met veel sociale problemen te maken. Zij belandden in een
nieuwe, onpersoonlijke wereld; de straten werden bevolkt door anonieme gezichten.
3. Politieke veranderingen: De menselijke rede (het verstand) werd de nieuwe maatstaf om de
wereld mee te duiden; dit had tot gevolg dat mensen de wereld minder zagen als door God of
het lot bepaald.
Sociologie als sociaal verschijnsel:
I. Maatschappelijke veranderingen:
1. Economische veranderingen: Groei van het kapitalisme en de Industriële Revolutie (vanaf 1750)
2. Politieke veranderingen: Franse revolutie (1789): (a) vrijheid; (b) gelijkheid en (c) solidariteit
3. Kerkelijke ontwikkelingen: Invloed van religie op maatschappelijk leven is afnemend
4. Groei van steden en het ontstaan van sociale problemen
II. De ontdekking van de samenleving (door bv Renaissance en de Verlichting)
1. Opkomst van de moderne wetenschap (herwaardering empirische waarneming)
2. De ontdekking van de samenleving
3. De sociologie als studie van de samenleving
III. Auguste Comte (1798-1857)
Bedacht de term ‗Sociologie.‘ Hij stelde dat de samenleving niet bepaald wordt door Gods wil of de
menselijke natuur, maar dat de samenleving een systeem is dat we wetenschappelijk kunnen
bestuderen. En dat we op basis van de kennis die we opdoen er doelgericht naar kunnen streven om
de samenleving te verbeteren. Hij bedacht de volgende drie stadia‘s:
De wet der drie stadia:
1. Theologisch stadium: verklaring door middel van goden en geesten;
2. Metafysisch stadium: verklaring door abstracte, filosofische speculatie (door bv. Hobbes) over
de 'natuurlijke orde ‗
3. Wetenschappelijk stadium: wetenschappelijke verklaring door objectieve waarneming.
Comtes benadering: Positivisme: Inzicht verwerven op basis van wetenschappelijk onderzoek.
Wetenschappelijke waarneming is voor positivisten de enige bron van geldige kennis over de
werkelijkheid. Dus ze wijzen alle normatieve en oncontroleerbare kennis af.
4
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar.
