1: DE TIJD VAN CICERO
1.1 TWEEDELING (TWEEDE EEUW V.C.)
200 – 133 vC Uitbreiding Rome: Spanje, Macedonië, Griekenland, delen Noord-Afrika & Zuid-Azië
maatschappelijke gevolgen: tweedeling
Vermogende senatoren, equites (ridders), Armen, waaronder verpauperde boeren
legerofficieren
Hadden latifundia: grote landbouwbedrijven met Ex-soldaten die niks hadden en daarom naar Rome
krijgsgevangene als slaven trokken. Samen met armen in de stad vormden zij
een immens stadsproletariaat
1.2 DE GRACCHEN (133 – 121 V.C.)
133 vC Tiberius Gracchus dient de akkerwet in: land dat eigendom was van de staat, maar door
grootgrondbezitters in gebruik is genomen, wordt onder ontheemde boeren verdeeld. De senatoren
die land moeten afstaan krijgen schadevergoeding.
- Tiberius was zelf van een senatorenfamilie
Gevolg Tiberius wordt vermoord in een knokploeg georganiseerd door hardliners uit de senaat
123 vC Gaius Gracchus (broertje) dient wetten in die ook gunstig zijn voor andere bevolkingsgroepen
121 vC Gaius Gracchus wordt niet een 3e keer als volkstribuun verkozen
Gevolg Hij vreest voor zijn leven en vormt lijfwachten. De consul vormde een gewapende groep van
senatoren, equites en slaven om achter hem aan te gaan. Gaius liet zichzelf ombrengen door een slaaf
om arrestatie te voorkomen. Veel volgelingen werden gevangengenomen en geëxecuteerd.
1.3 PARTIJVORMING
287 vC Lex Hortensia is toegestaan: je dient wetsvoorstellen niet bij de senaat in, maar de volksvergadering.
Tiberius & Gaius maakten hier gebruik van. Zo ontstonden:
- Populares: hervormers die in de volksvergadering wetsvoorstellen indienden
- Optimates/boni: conservatieven die voor suprematie en belangen van de senatorenstand stonden
1.4 BURGEROORLOG: MARIUS & SULLA (88 – 79)
107 vC De popularis Marius is als eerste van zijn familie consul: homo novus
Marius wordt door volksvergadering benoemd als opperbevelhebber in Noord-Afrika (tegenzin senaat)
Marius voert legerhervorming door: neemt proletariërs tegen betaling op in legioenen: beroepsleger
- Nu gaat de loyaliteit van de soldaten naar de generaals, niet meer de senaat
88–87vc Senaat geeft optimaat Sulla (toen consul) commando militaire operatie tegen koning Mithridates van
Pontus, die aanval had gedaan provincie Asia. Volksvergadering geeft zelfde commando aan Marius.
Sulla trekt echter met leger naar Rome, neemt stad in, doodt veel populares en herstelt macht senaat.
Hierna vertrekt Sulla naar het Oosten, waarna de populares weer de macht grijpen -> doden optimates
Marius wordt voor 7e keer als consul benoemd en sterft kort daarna -> medeconsul Cinna neemt over
83 vC Sulla keert terug, met senatoren Cn. Pompeius en M. Licinius Crassus verslaat hij de populares.
82 Sulla is weer heer en meester in Rome
Publiceert proscriptielijsten: tegenstanders vogelvrij verklaard, bezittingen geconfisqueerd + beloning
81 Proscripties gesloten, Sulla dictator voor onbepaalde tijd
79 Sulla treedt vrijwillig terug
, 1.5 DE OPKOMST VAN POMPEIUS EN CRASSUS (75 – 60)
Populares Pompeius/Crassus vechten als aanvoerders succesvol piraterij en slavenopstand Spartacus.
Dwingen hun consulschap af met legers en herstellen macht volksvergadering en de volkstribunen.
Strijd optimates (o.l.v. niet-senaat Marcus Tullius Cicero) & populares (Pompeius en Crassus) leeft op.
66 Pompeius beste relatie met senaat en verkrijgt bevoegdheden om definitief Mithidrates te verslaan.
62 Pompeius verslaat Mithidrates; verovert zijn rijk Pontus en grote delen van Syrië.
1.6 EEN NIEUWE STER: JULIUS CAESAR (CA. 65 – 50)
Tijdens Pompeius’ afwezigheid wordt de strijd tussen de optimates en populares groter.
De popularis Catalina pleegt staatsgreep en pleit ‘herverdeling van het land en delging der schulden’
Popularis C. Julius Caesar (patricische familie) wint het volk voor hem door politiek handig te
opereren en gladiatorenshows en wagenraces te organiseren. Hij heeft veel schulden bij Crassus.
Pompeius komt terug uit het oosten en krijgt onenigheid met de senaat. Crassus/Caesar steunen hem
60 Crassus, Caesar en Pompeius vormen eerste driemanschap (particuliere afspraak gezamenlijk de staat
te besturen en elkaar te steunen).
Pompeius: sterkste door militaire successen. Caesar: junior partner met beste inzicht politieke situatie.
59 Caesar wordt consul en krijgt de provincie Gallia Cisalpina.
52 Caesar heeft hij heel Gallië onderworpen
53 Crassus sneuvelt tegen de Parthen; Pompeius kan orde in Rome niet handhaven tegen straatbenden
Pompeius zoekt toenadering tot de senaat, wordt consul sine collega. Hij staat nu tegenover Caesar.
1.7 EEN NIEUWE BURGEROORLOG: POMPEIUS EN CAESAR (49 – 44)
49 Caesar steekt de rivier de Rubico over (grens tussen zijn ambtsgebied en Italië)
Pompeius wijkt naar Griekenland en verzamelt een groot leger.
48 Slag bij Pharsalus in Noord-Griekenland: Caesar vs Pompeius: Caesar wint.
Pompeius vlucht naar Egypte en wordt op bevel van koning Ptolemaeus XIII gedood, als Caesar met de
verzetshaarden in Noord-Afrika en Spanje zou afrekenen. Dat doet hij.
45 Caesar keert terug naar Rome en wordt benoemd tot dictator voor het leven.
44 Caesar wordt op de Idus van maart door een groep senatoren o.l.v. Brutus en Cassius vermoord.
1.8 HET EINDE VAN DE REPUBLIEK (44 – 31)
Het volk niet blij met de moord
‘Caesarianen’ Marcus Antonius (consul en rechterhand Caesar) en C. Octavianus (achterneef,
geadopteerde zoon en erfgenaam van Caesar) nemen de leiding.
43 Marcius Antonius, C. Octavianus, Lepidus vormen driemanschap. Gesanctioneerd, krijgen volmachten.
Samen brengen zij talrijke tegenstanders van Caesar om, waaronder Cicero.
42 Octavianus wijdt een tempel op het Forum aan Julius Caesar.
Julius Caesar wordt door een speciale wet tot God verheven. Octavianus noemt zich Divi Iuli filius.
42 Slag bij Phillipi: Brutus en Cassius vs het driemanschap. Het driemanschap wint; moordenaars plegen
zelfmoord.
Lepidus wordt uit het driemanschap gezet; Antonius krijgt het oosten, Octavianus het westen.
37 Antonius huwt Cleopatra (terwijl hij met Octavia, Octavianus’ zus is), gedraagt zich als oosterse vorst
32 Antonius laat zich scheiden van Octavia
Octavianus laat Antonius verklaren als staatsvijand (beschermen Romeinse tradities)
31 Zeeslag bij Actium in Noordwest-Griekenland: Octavianus verslaat Antonius en Cleopatra (zelfmoord)
Octavianus heer en meester in het Romeinse rijk.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper robinhubert. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
