Hoorcollege 1 (05-02)
Prenatale ontwikkeling :
Ontwikkeling begint prenataal
Perioden in de prenatale ontwikkeling (zie slide 5)
Foetus 30 weken groei en afronding (levensvatbaar vanaf 25 weken, hangt af van de
mogelijkheden om de foetus in leven te houden bij hele vroege geboorten)
Pas bij innesteling contact bij het moederlijke lichaam, er is nog geen directe blootstelling (vanaf fase
3, plaatje berk slide 6)
Navelstreng en placenta zorgen ervoor dat de embryo voeding en zuurstof van de moeder krijgt en
ook afvalstoffen kwijt kan.
Chorion = beschermende membraan om het amnion (binnenste vlies) om de embryo te beschermen
,Placenta = laat voeding en zuurstof door naar het zich ontwikkelende organisme. Zorgt ervoor dat
afvalproducten afgevoerd kunnen worden
Navelstreng = verbinding tussen placenta en embryo. Levert bloed aan het zich ontwikkelende
organisme. Verwijdert afval uit het organisme.
Embryonale periode
(week 3-4) :
Ectoderm (zenuwstelsel)(neuronen en huid)
Mesoderm (skelet, ondersteuning, inwendige organen)
Endoderm (spijsvertering, klieren, organen)
(week 5-8) :
Snelle groei ogen, oren, neus etc.
Knoppen worden armen en benen
Reageert op aanraking
Foetale periode
(week 8-11/vanaf 11 weken)
Kan schoppen, armen buigen, handen en mond openen en zuigen. (zie ook berk, H3, p.92)
Grote bewegingen (armen en benen), ademhalingsbewegingen, slaap & waakpatroon (hart) – tijdens
De zwangerschap wordt dit steeds meer een samenhangend geheel en zal dit op elkaar aansluiten.
Dit gedrag zegt iets over de ontwikkeling en of dit goed gaat.
(week 13-26) 2e trimester
Moeder kan beweging voelen.
(vernix = laagje op de huid lanugo = donshaar) bescherming van de huid
Neuronen van de brein zijn aanwezig. Vanaf 20 ste week toename glia cellen
Hersenen worden vanaf de 20ste week tot de geboorte nog 10x zo zwaar.
(week 27-42) 3e trimester
Tussen 22 en 26 weken wordt de foetus levensvatbaar
Hersenschors wordt groter, foetus is langer wakker, begin van persoonlijkheid
Teratogenen (schadelijke middelen/stoffen die door de moeder bij de foetus kunnen komen ):
Effect hangt af van
- Dosis
- Erfelijkheid
- Aanwezigheid andere negatieve invloeden
- Leeftijd bij blootstelling
o Sensitieve perioden (pagina 95)
o zygote – weinig invloed
o embryo – sterke invloed
o foetus – enige invloed (met name op de hersenen, ogen en geslachtsdelen)
,Roken tijdens de zwangerschap : vertraging groei van de foetus (niet duidelijk of het een causale
factor is, maar wel zeker dat het niet goed is)
Andere factoren :
- Lichaamsbeweging (niet te veel, niet te weinig)
- Voeding
- Stress, angst
- Leeftijd (zwangerschapsvergiftiging, laaggeboorte gewicht, dood van foetus)
Samen met Eva (onderzoek vrouwen die roken tijdens de zwangerschap)
Prenatale ontwikkeling en latere gezondheid :
Laag geboortegewicht, kans op :
- Hartaandoening
- Hersenbloeding
- Diabetes
Hoog geboortegewicht, kans op :
- Borstkanker
Leeftijd van de moeder : hoe hoger de leeftijd van de moeder, hoe hoger de kans op een kind met
het downsyndroom
Effecten van alcohol :
- FAS (feutaal alcohol syndroom) bij veel alcoholgebruik
- P-FAS ( particieel FAS) een deel van FAS, minder alcoholgebruik
- ARND ( alcohol related neurodevelopmental disorder) nog iets minder alcoholgebruik
Geboorte
Apgar schaal
Appearance, Pulse, Grimace, Activity, Respiration
Scoring systeem : vitaliteit van de geboren baby
Prematuur (te vroeg geboren) Dismatuur (gewicht te laag voor duur)
, Weken voor de uitgerekende datum geboren Kan op de uitgerekende datum of te vroeg
(voor 37 weken) geboren zijn
Kan gewicht hebben dat past bij de duur van de Gewicht te laag voor duur van de zwangerschap
zwangerschap
Zuurstoftekort bij de geboorte :
- Kan komen door :
o afknelling navelstreng
o ruptuur placenta (kapot placenta)
o rh+ baby, rh- moeder (dan maakt de moeder antistoffen aan. Dit kan je behandelen
met een vaccin)
- Kan leiden tot :
o Hersenschade
o mentale problemen (cognitie, taal)
o spasticiteit
Interventies bij te vroeg geboren baby’s
- Couveuse (beademing, voedingssonde, intraveneuze medicatie)
- Stimulatie (kangoeroe methode = huid op huid contact met moeder of vader, helpt bij de
ontwikkeling)
- Oudertraining
Puberteit
(belangrijke ontwikkelingsfase)
- Periode met de groeispurt
- Meisjes vaak iets eerder dan jongens
- Andere lichaamsverhoudingen bij jongens (schouders/spieren) vs meisjes (heupen, vet) o.i.v.
geslachtshormonen
Groei van skelet
- Bepalen van lichamelijke maturiteit (rijpheid) m.b.v. ontwikkeling skelet
- Epifyse = zachte delen met groeiplaten aan uiteinde van botten die nog kunnen groeien
- Culturele en geslachtsverschillen in ‘sekeletal age’
Motorische ontwikkeling :
- Toename in coördinatie
- Grove en fijne motoriek verbeteren
- Spierkracht neemt toe
Is een snelle rijping positief??
Jongere generaties eerder in de puberteit : snellere groei, soms ook een langere periode van groei.
Geldt vooral in ontwikkelde, rijke, landen.
Meisjes die vroeg rijp zijn : vaker gepest
Jongens die vroeg rijp zijn : vaker populair
(in armere landen duurt de puberteit vaak minder lang)