Ontwikkeling van talent en motivatie
Hoorcollege 1: een introductie in de positieve psychologie
Waarom een cursus over positieve psychologie?
Traditioneel is de psychologie erg gericht op ‘wat er mis is’ met de mens. Daarmee mis je een groot
deel van het menselijk functioneren (neutraal tot positief). Hier richt positieve psychologie op (meer
positieve emoties, positief welbevinden en betekenis van leven). Een voorbeeld hiervan is het leren
omgaan met chronische pijn van patiënten.
Wat is positieve psychologie?
De wetenschappelijke studie wat individuen en de samenleving laten floreren.
In eerste instantie was positieve psychologie een aparte track binnen de psychologie. Dat is een te
beperkt beeld, het uiteindelijke doel is dat positieve psychologie een rol heeft binnen verschillende
stromingen.
Wat zijn belangrijke thema’s in de positieve psychologie?
Drie brede domeinen van menselijke ervaringen
1. Positieve subjectieve states: staten waarin mensen kunnen zijn (emoties). Zijn vaak vluchtig.
Voorbeeld: liefde
2. Positieve individuele karaktertrekken (traits): relatief stabiel maar nog wel kunnen
fluctueren. Meer een lange termijn staat. Voorbeeld: creativiteit, deugden.
3. Positieve instituties: scholen, werkomgeving, samenleving, de buurt waarin je leeft.
The good life (3 belangrijke elementen om dit te leiden)
- Positieve connecties met anderen: vermogen om lief te hebben, altruïsme, vermogen om te
vergeven, aanwezigheid van spirituele connecties (diepere betekenis en doel).
- Positieve individuele karaktertrekken: integriteit, vermogen om te spelen en creatief te zijn,
deugden (moed, nederigheid).
- Life regulation qualities: gevoel van autonomie, hoge mate van zelfcontrole, aanwezigheid
van wijsheid als gids voor gedrag.
Flourishing/floreren: het beter functioneren dan de neutrale stand.
Flourishing is het beste, floundering is het
slechtst.
Struggling heeft wel mentale problematiek,
maar toch een hoog welbevinden.
Languishing heeft geen mentale problematiek,
maar toch een laag welbevinden.
Welbevinden: emotioneel, psychologisch,
sociaal.
Kritiek Thompson: niet uitgebreid genoeg. Je
functioneert als individu niet optimaal als je
niet in de flourishing groep zit.
,Belang van positieve emoties
- Onafhankelijkheid van positieve en negatieve emoties.
- Voorbeeld: depressie
- Positieve emoties zijn mogelijk zelfs belangrijker in behandeling: verbetering in positieve
emoties lokt verbetering in negatieve emoties uit, in plaats van het omgekeerde.
Wat is de geschiedenis van de positieve psychologie en welbevinden?
Hoe is de positieve psychologie ontstaan?
- Grieken: hedonisme. Belangrijkste component is zintuigelijk plezier.
- Aristoteles: golden mean (vermijden van emotionele extremen). Emoties bedwingen om zo
ergens in het gouden midden uit te komen. Van hedonisme naar eudaimonia -> het gaat om
een waardevol/betekenisvol leven. Deugden als golden mean (moed).
- Christendom: zeven dodelijke zondes. Vier kardinale deugden + drie theologische deugden.
- Renaissance: waardering voor onafhankelijk denken. Hedonic calculus, utilitarianisme.
- Romanticisme: belang van emotionele ervaringen. Belang van liefde: huwelijk gebaseerd op
affectie en vrijwillig.
- 20e eeuw, voor de tweede wereldoorlog: genezen van ziektes, een bevredigend leven leiden,
talent koesteren (medisch model). Door de tweede wereldoorlog is dit veranderd. Hierna lag
de focus op genezing (veel soldaten met PTSS), opkomst van behaviorisme en psycho-
analyse.
- Humanistische psychologie: nadruk op wat de potentie van de mens is (waarden, deugden).
o het gedrag van individuen wordt met name bepaald door hun perceptie van de
wereld om hen heen en hun persoonlijke zingeving
o individuen zijn niet alleen het product van hun omgeving of hun genen
o individuen zijn intern gedreven en gemotiveerd om hun menselijke potentieel te
vervullen
Grieken samenvatting welbevinden (4 grote theorieën)
- Het contemplatieve leven: het niet-onderzochte leven is niet de moeite waard om te leven
(Socrates).
- Het actieve leven: plichtsbesef, sociale verantwoordelijkheid, betrokkenheid in de wereld.
- Het fatalistische leven: erkent dat het elven niet altijd over rozen gaat; welbevinden =
acceptatie hiervan.
- Hedonisme: streven naar individueel, zintuiglijk genot en het vermijden van pijn en lijden.
Huidige staat van positieve psychologie -> Martin Seligman
Hoorcollege 2: het fundament; emotie, motivatie en welbevinden
Wat zijn emoties?
- Affect: interne staat zonder de inhoud of het
tijdframe te specificeren (algemener en
langduriger dan stemming en emoties)
- Stemming (moods): langere periode (klimaat)
- Emoties: fluctueert van moment tot moment
(weersomstandigheden)
,Definitie emotie: psychologische staat dat wordt gedefinieerd door subjectieve gevoelens, maar ook
door karakteristieke patronen van psychologische opwinding, gedachten en gedrag.
Basis emoties (Paul Ekman) -> theorieën verschillen in hoeveel emoties er zijn (4-41)
- Verdriet
- Blijdschap
- Angst
- Walging
- Boosheid
- Verrassing
Circumplex model van emoties (activatie/arousal schaal)
Wat is het verschil tussen positieve en negatieve emoties?
- Continuüm: NE en PE zijn 2 uiteindes van elkaar. Als je PE ervaart kan je geen NE ervaren en
andersom.
- Two-dimensional models (dominant): PE en NE zijn onafhankelijk van elkaar. Je kan ze op
hetzelfde moment ervaren.
Lichamelijke respons op emoties
- Angst: bovenste helft van het lichaam wordt geactiveerd
- Walging: vooral in de keel- en mond/buik- en darm regio
- Geluk: rond de mond en gezicht
- Verdriet: in het hoofd en een beetje rondom het hart, deactivatie rondom de benen
Emoties en actie-neigingen (action tendencies) -> grotere kans om te overleven
- Angst: ontsnappen/vluchten
- Verdriet: terugtrekken
- Walging: vermijden
- Woede: aanvallen
- Geluk: onduidelijker dan negatieve emoties
De broaden-and-build theorie (Barbara Fredrickson): de ervaring van PE zorgt ervoor dat je een
breder repertoire aan gedachte en acties tot je beschikking hebt. Dat kan ervoor zorgen dat je meer
persoonlijke resources opbouwt. Dit kan zorgen voor een positieve opwaartse spiraal.
, Broaden: ons momentane gedachte-actie repertoire
- Grotere cognitieve flexibiliteit
- Openheid voor ervaringen
Build: persoonlijke middelen (sociale steun, vaardigheden, kennis)
Undoing effect: maakt de negatieve effecten van stress ongedaan.
Verbreden alle PE onze aandacht? -> assumptie van wel.
Experimenteel onderzoek: een groep kattenfilmpjes laten zien, andere groep filmpjes laten zien van
lekkere desserts. Daarna hebben ze gekeken hoe breed de aandacht was. Zij vonden dat de desserts
groep een versmalde aandacht hadden in tegenstelling tot de groep met kattenfilmpjes. Dus
misschien niet het geval voor alle positieve emoties. Er zijn kanttekeningen te plaatsen voor dit
onderzoek.
Wat is precies de opwaartse spiraal? -> claim: positieve emoties triggeren opwaartse spiralen
richting vergroot emotioneel welbevinden. Fredrickson en Joiner vinden bewijs voor opwaartse
spiraal. PE zorgt ervoor dat mensen meer broad-minded coping gebruiken. Andersom geldt dit ook.
Maar, is dat wel zo?
- Between-person hypothese: meer PE -> meer broad-minded coping
- Within-person hypothese: je kijkt binnen 1 persoon met meerdere meetmomenten
Positiviteitsratio (Fredrickson): gemiddelde ratio van PE vs NE moet boven 2.9 liggen (3197x
geciteerd). 3x meer PE ervaren dan NE -> grote kans dat je floreert.
Maar, in 2013: Nick Brown -> wiskundig model van Fredrickson klopt niet.
Wat zijn biologische, cognitieve, en gedragsfactoren die onze emoties beïnvloeden?
Biologie: neurotransmitters -> dopamine (wanting versus liking). Dopamine speelt niet zo zeer een
rol tijdens het ervaren van plezier, maar meer in de periode ervoor (appetitive phase). Dit is de fase
waarin je je realiseert dat je iets wilt. Dus meer in de wanting fase, en minder in de liking fase.
Genetica -> geluk is deels erfelijk door DNA. De omgeving heeft er ook een grote invloed op.
Happiness set point theory: op basis van je genetische aanleg is er een set point wat vastligt, waar je
mate van geluk altijd weer naar terug zou gaan. Mensen zijn over het algemeen gelukkiger aan het
einde van de levensloop.
