Hoorcolleges Middeleeuwse Geschiedenis voor het eerste deeltentamen (college 1 tot en met 5). Uitgebreid en geschreven in goed Nederlands.
Dit vak wordt gegeven in het eerste jaar van de bachelor Geschiedenis aan Universiteit Leiden. Kijk ook op mijn account voor een samenvatting van de literat...
Vanaf de zestiende eeuw werden de middeleeuwen vaak gezien als een periode zonder
ontwikkelingen. Het discours is gericht op een leegte tussen het einde van het West-Romeinse Rijk
en de Opstand.
De middeleeuwen zijn de periode tussen de oudheid en de vroegmoderne tijd. Er zijn verschillende
interpretaties over het beginpunt.
284. De splitsing van het Romeinse Rijk door Diocletianus
378. Christendom staatsgodsdienst door Theodosius
410. Visigoten plunderen Rome
476. Odoaker zet de laatste West-Romeinse keizer af
732. Slag bij Poitiers
1000. Moderne staatsvorming
Er is echter een enorme differentiatie naar plaats wat betreft waar men de middeleeuwen laat
beginnen. Ook voor het eindpunt zijn allerlei momenten aan te wijzen.
1450. Uitvinding van de boekdrukkunst
1453. Val van Constantinopel (einde van het Romeinse Rijk dus de continuïteit met de
oudheid stopt hier) en eind van de 100-jarige oorlog
1492. Herontdekking Amerika
1517. Stellingen van Luther en het einde van het idee dat de katholieke kerk de absolute
waarheid verkondigt
1668. Begin Opstand in de Nederlanden
Ook kan je betogen dat de dingen pas echt veranderen rond 1800. Wederom is het einde van de
middeleeuwen afhankelijk van de plaats.
Stein ziet de wezenlijke breekpunten bij de val van het West-Romeinse Rijk en bij de grote revoluties
rond 1800 wanneer de stromingen ontstaan. In het midden hiervan zit de renaissance van de lange
twaalfde eeuw, waarin volgens hem dingen ook wezenlijk veranderen.
In de zeventiende eeuw ontstaat het werk van de Historia Universalis waarin voor het eerst de
middeleeuwen als aparte tijd worden weergegeven door de schrijver Christoph Cellarius. Hooft sprak
ook van een Middeltijdt.
,Rond driehonderd zien we dat de verzwakking en verdwijning van het Romeinse Rijk in het westen
leidde tot ingrijpende culturele, staatkundige en religieuze veranderingen. Rond vijftienhonderd zien
we gebeurtenissen die leiden tot economische, culturele, staatkundige en religieuze veranderingen.
Petrarca is de man die het negatieve beeld van de middeleeuwen geschapen heeft. Hij sprak over
een tijd van politieke fragmentatie en culturele degeneratie. Echter stelde hij ook dat het nu het punt
was (veertiende eeuw) om opnieuw te beginnen en terug te grijpen op de klassieken. Gibbon stelde
in de achttiende eeuw in navolging dat de middeleeuwen een periode van barbarisme waren. In de
negentiende eeuw stelde Burckhardt dat rond veertienhonderd er een nieuwe cultuur opkomt
waarbij men terugkeert naar de klassieke waarden, een seculiere wereldvisie aanhangt en uitgaat
van individualisme.
De negentiende eeuw is een eeuw vol kritiek op de middeleeuwen, maar ook toont zij bewondering.
Vanuit de romantiek blikt men nostalgisch terug op de middeleeuwen. De romantiek ging er namelijk
van uit dat het heden geworteld is in het verleden en ze richtte zich dan ook op het verleden als basis
van het heden. Ze wilde zich afzetten tegen de rationaliteit van de renaissance en focuste op
nationale trots. We zagen in deze eeuw dan ook pogingen om terug te keren naar de middeleeuwen,
zoals Schloss Neuschwanstein en het Eglinton Tournament met ridderspelen.
Mediëvalisme: allerhande wijzen waarin de moderne cultuur, en dan vooral de populaire cultuur,
thema’s en vormen uit de middeleeuwen verwerkt.
Vanaf de vroege negentiende eeuw wordt ook opnieuw wetenschappelijk gekeken naar de
Middeleeuwen. Onze kennis van de middeleeuwen is onvoldoende door cultuurvernietiging. De
eerste wetenschappelijke herleving was de uitgave van grote reeksen bronnen.
De middeleeuwse geschiedenis is ook een moderne wetenschap. Ze is namelijk interdisciplinair,
ontleent concepten aan de sociale wetenschap, is globaliserend en kijkt naar verbanden tussen
verschillende landen en maakt gebruik van kwantitatieve methodes.
In Nederland is het middelbaar onderwijs vooral gericht op de negentiende en twintigste eeuw en de
oudheid. Daarnaast is de kennis van de docenten beperkt. Ook is het beeld van de middeleeuwen
een karikatuur van ridders, monniken en stedelingen.
Over de middeleeuwen zijn een aantal vooroordelen. Het wordt gezien als een pestperiode.
Daarnaast is het een tijd van honger, kou en hard werken voor de lagere standen. Ook zouden
mensen smerig zijn, zou er sprake zijn van willekeur en van volteringen, geweld, oorlog, epidemieën
en lage levensverwachting. De mens was naïef en dacht dat de aarde plat was en de Arabieren
brachten de wetenschap naar Europa.
Het beeld dat de middeleeuwers dachten dat de aarde plat was, is niet correct. Er zijn bewijzen dat
ze op de hoogte waren van een ronde aarde. Daarnaast is Europa maar deels een bruikbaar concept
voor de middeleeuwen, omdat de middeleeuwen andere grenzen kenden. Bartlett betoogt dat de
Europese cultuur ontstaan is tussen de Loire en de Rijn. Dit is een kerngebied van waaruit de cultuur
zich verspreid heeft over Europa ten noorden van de Alpen. Deze cultuur verspreidde zich vooral
door verovering en beïnvloeding. Daarnaast benadrukt hij de geografische diversiteit.
Tentamen behandelt vroege middeleeuwen (300 tot 1000) hoge of centrale middeleeuwen (1000 tot
1350) en late middeleeuwen (1350 tot 1500). Daarnaast behandelt ze de drie thema’s religie en
cultuur, sociaal-economisch en politiek.
De middeleeuwen hebben ook een bepaald belang. ‘Middel’ kan namelijk ook gezien worden als
centrum. De middeleeuwen zijn daarnaast een essentieel en soms ook verontrustend deel van ons
, collectieve geheugen en daarmee van onze cultuur. Inzicht hierin draagt dus bij in inzicht van wie we
zijn. Ook plaatsen ze ons voor het dilemma van identificatie of alteriteit.
De middeleeuwen vormen een wetenschappelijk uitgangspunt. De chronologische afbakening is van
300 tot 1500. Ze kent een grote geografische diversiteit en is alleen toepasbaar op West-Europa.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sophiedeleeuwx. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
