Hoe hoger het ontwikkelingspeil
o Hoe lager de kindersterfte]
o Hoe lager het analfabetisme
1.1 De wereld indelen o Hoe hoger de urbanisatiegraad (inwoners in stad)
o Hoe lager de % primaire sector (landbouw)
Globalisering en global village
De wereld is een global village (gebied dat steeds meer met andere gebieden overal ter wereld te
maken heeft via sociale netwerken) door talrijke wereldwijde sociale netwerken. Er is een
toenemende globalisering (sociale, economische, politieke en culturele relaties tussen landen
wereldwijd).
De wereld indelen
De wereld is ingedeeld op basis van de globliseringsindex (ontwikkelingen op cultuur, politiek,
economie en demografie) → beeld vooruitgang globaliseringsproces (wordt ingedeeld op regio’s en
niet op land → overeenkomst tussen bewoners en gebieden). Wordt afhankelijker van andere landen
Cultuurgebieden
Cultuurgebieden: regio’s met gemeenschappelijke cultuur (taal, religie, gewoonten, waarden en
normen, kunst en technologie). De overgang gaat op een lager schaalniveau meestal geleidelijk.
Mondiaal niveau:
--- grensgebied tussen Noord-Amerika en Latijns-Amerika
--- enkele landen tussen Noord-Afrika en Sub-Sahara-Afrika
--- een gebied tussen Europa en de voormalige Sovjet-Unie
--- een zone tussen Rusland, Oost-Azië en Zuid-Azië
Zijn niet homogeen, hadden vanzelf een eigen identiteit (een unieke combinatie van culturele
kenmerken) ontwikkeld. Via een lingua franca (een derde taal die nodig is wanneer verschillende
culturele groepen niet direct in hun eigen taal met elkaar kunnen communiceren) kunnen de mensen
met elkaar communiceren. Godsdienst drukt een grote stempel op de normen en waarden van een
samenleving. In westerse landen zijn religie en politiek vaak formeel gescheiden.
Politiek mozaïek
Het democratische gehalte (mate waarin politieke, economische en sociale macht verdeeld is over
de bevolking van een land) kun je meten met de democratie-index (het houden van vrije
verkiezingen, het functioneren van de regering, de mate waarin de bevolking deelneemt aan de
politieke besluitvorming, politieke cultuur en het omgaan met mensenrechten (rechten waarop ieder
mens aanspraak kan maken, ongeacht herkomst, nationaliteit, overtuiging, geslacht, wettelijke status
of andere kenmerken))
Rijke en arme regio’s Totale geldwaarde van alle
Mees gebruikte indicator van economische ontwikkeling: bruto binnenlands in een land/regio
product per inwoner (bbp/inw). Als je kijkt voor een groter of kleiner gebied: bruto geproduceerde goederen
regionaal product per inwoner (brp/inw) en diensten (per jaar) per
hoofd van de bevolking
De betrouwbaarheid is niet heel erg groot, doordat de cijfers op bijv. verschillende
manieren worden verzameld. Mensen verdienen nog zwart bij in de informele sector, deze waarden
zijn niet meegenomen. In landen waar het goedkoper is, is de koopkracht (hoeveelheid goederen en
diensten die een bevolking kan kopen voor een bepaalde hoeveelheid geld) groter. Ook kan er grote
regionale ongelijkheid (verschillen in ontwikkelingspeil) of sociale ongelijkheid (sociale verschillen
tussen bevolkingsgroepen) voorkomen in een goed scorend land.
, Beroepsbevolking
Ontwikkelingspeil kan je afleiden door samenstelling van de beroepsbevolking. Als de primaire
sector daalt, is de economische ontwikkelingspeil hoger.
Dicht- en dunbevolkte regio’s
Bevolkingsspreiding is ongelijkmatig, in sommige gebieden is er een hoge bevolkingsdichtheid (km2
per regio). De verstedelijkingsgraad is erg hoog, welvarende regio’s zijn meestal sterk verstedelijkt.
Het verstedelijkingstempo (snelheid verandering van verstedelijkingsgraad) ligt tegenwoordig in
arme macroregio’s erg hoog.
Regionaliseren
De wereld kan worden ingedeeld op veel verschillende soorten kenmerken.
1.2 Scheidslijnen in Europa
Eurazië, of Europa en Azië?
Er is tussen Europa en Azië niet echt een duidelijke scheidslijn (tijdens Koude Oorlog wel). Een
tweedeling met taal als indicator is onmogelijk, omdat veel talen zijn afgeleid uit talen van Azië.
Volgens velen ligt de cultuurhaard van de Indo-Europese talen in Anatolië (Turkije). Door diffusie
(verspreiding van verschijnsel van gebied tot gebied (ruimtelijke diffusie) of binnen
bevolkingsgroepen (sociale diffusie))
Staatkundige verbrokkeling
Bij de staatkundige indeling van Europa spelen verschillende factoren een rol.
Geopolitiek (de machtsverhouding tussen landen of gebieden in de wereld)
Rusland probeert de macht over Oekraïne te houden
Eind ’80 verminderde de geopolitieke invloed van de Sovjet-Unie in Oost-Europa
Economisch
Veel economische groeiverschillen in gebieden
Uiteen valling van Tsjecho-Slowakije: Slowakije voelde zich economisch achtergesteld
Cultureel
Culturele verschillen zorgen voor instabiliteit
Weerstand van de bevolking kan leiden tot regionalisme (het streven naar een zekere mate
van autonomie, dan wel afscheiding in een deel van een land door een groep mensen met
een eigen identiteit
Eenwording en blokvorming
De EU is een resultaat van een lange periode van blokvorming (organisatie van landen, vooral op
economisch en/of politiek gebied). De globalisering in dit samenwerkingsverband (groep van landen
of organisaties die regelmatig overleg met elkaar hebben) is sterk toegenomen. Door de grote druk
van de EU bieden steeds meer landen weerstand ertegen → meer zeggenschap voor de afzonderlijke
staten. In de EU is de economische blokvorming veel krachtiger dan de politieke blokvorming
Krimp in Europa
De jaarlijkse natuurlijke bevolkingsgroei (de absolute/% toename van het aantal bewoners van een
gebied) in Europa is klein, het bevindt zich in de laatste fase van de demografische transitie (de
