Inhoud
Preventiepiramide..................................................................................................................................2
Aantekeningen les Preventie............................................................................................................10
Observeren en rapporteren..................................................................................................................15
Hoofdstuk 1 Observeren, eenvoudig… of toch niet?........................................................................15
Hoofdstuk 2 Professioneel observeren: waarom, wanneer, wat, hoe?............................................16
Hoofdstuk 3 Observatie en het brein: een intiem team...................................................................17
Hoofdstuk 4 Observatiebias: denk- en voeleffecten.........................................................................18
Hoofdstuk 5 Observeren herzien: betrouwbaarheid en validiteit....................................................18
Hoofdstuk 6 Observatie plannen: www en meer.............................................................................19
Aantekeningen les observeren.........................................................................................................19
Handelingsplanning/interventieplanning.............................................................................................26
Aantekeningen les handelingsplanning............................................................................................28
,Preventiepiramide
Als het gaat om beïnvloeden van gedrag en gedragsproblemen, is men snel
geneigd zich te richten op maatregelen die ervoor zorgen dat het
probleemgedrag stopt of minder wordt
Het plegen van interventies
De preventiepiramide is een kader, om na te denken over plaats en betekenis
van de preventie
De piramide ordent, verruimt en oriënteert zeer uiteenlopende
preventiemaatregelen met als criterium: hun bijdrage tot het
samenlevingsklimaat
Verschillende niveaus waarbij bepaalde niveaus gericht zijn op de aanpak van
een specifiek probleem en andere niveau meer gericht zijn op preventie (op
voorkomen van het probleem)
Is een model dat een kader biedt om na te denken over preventie
Preventie: de aanpak van problemen in het onderwijs of in de buurt
gebeurt niet in het luchtledige
o Het maakt deelt uit van de ruimere maatschappij
o Preventie moet de kwaliteit van het samenleven vooruithelpen
Het moet een bijdrage leveren tot een positief
samenlevingsklimaat
Het bovenstaande wordt vaak vergeten
Sommige ingrepen ‘helpen’ wel, maar maken er het samenleven, werken,
spelen, wonen in de buurt, schoollopen niet beter of aangenamer op
o Voorbeeld: een camera in de nek, alle deuren op slot, controle bij
het binnen en buiten aan op school werken preventief, maar
belasten terzelfdertijd het dagelijks leven
De preventiepiramide is een kader om na te denken over de plaats en de vele
betekenissen van preventie
Het ordent, verruimt en oriënteert zeer uiteenlopende
preventiemaatregelen met al criterium: hun bijdrage tot het
samenlevingsklimaat
Ordering, verruiming en oriëntatie
,Een basisprincipe van de preventiepiramide is dat het de ruimere samenleving
betrekt in het preventiedebat
Het algemeen leefklimaat moet een referentie blijven voor iedere
preventie-ingreep
De piramide maakt samengevat 3 zaken mogelijk:
Ordening van preventiemaatregelen
Verruiming naar context
Oriëntatie op deze context
Met als doel een integrale en positieve preventiebenadering
Ordening
De piramide helpt bij het ordenen van preventiemaatregelen
Het helpt de maatregelen af te wegen op hun belangen en waarde
tegenover andere preventiemaatregelen
Verruiming
Je moet de bijdrage van de preventie bekijken voor de bredere samenleving
De ruimere maatschappij wordt als 0-niveau gezien
o Ze maakt dingen mogelijk, moeilijk of onmogelijk en beïnvloedt op
die manier de preventiepraktijk
De leef kwaliteit heeft veel aspecten economische, sociale, politieke en
ecologische
Je dient ze in rekening te brengen bij het nadenken over de preventie en
op die manier de preventie-horizon te verruimen
o Dit doe je door de toevoeging van de niveaus 1 en 2 en het 0-niveau
als conditionerende context
Oriëntatie
De leef kwaliteit van de samenleving is het einddoel
Dit doel mag bij geen enkele preventiemaatregelen uit het oog verloren
worden
o Preventie mag niet alleen criminaliteit verhinderen moet
daarnaast steeds gericht blijven haar uiteindelijke doel, het welzijn,
de kwaliteit van het samenleven
Preventiemaatregelen mogen het samenleven niet verzieken of belasten
Preventie dient positief georiënteerd te zijn
Preventiemaatregelen met een uitsluitend probleemgericht karakter werken vaak
het tegendeel in de hand
Integrale en positieve benadering
De preventiepiramide is dus een model dat opgebouwd is vanuit de principes
‘integraliteit’ en ‘positiviteit’
Integraliteit, omdat het een overzicht kan bieden voor alle
preventiemaatregelen en georiënteerd is op de maatschappelijke context
Positief, omdat het de preventiemaatregelen indeelt in twee grote groepen
van positief (op de kwaliteit van het leefklimaat gerichte) en negatief
(direct op het probleemgerichte) georiënteerde maatregelen, en de laatste
als ondergeschikt beschouwt aan de eerste groep
De verschillende niveaus
5 niveaus deze zijn genummerd van 0 t/m 4
De bovenste 4 (1 tot 4) bieden een algemeen overzicht van alle mogelijke
preventiemaatregelen
o 4. Curatieve maatregelen
o 3. Specifieke preventiemaatregelen
o 2. Algemene preventie
o 1. Fundamentele preventie
, De niveaus verschillen onderling van elkaar het verschil wordt
gemaakt door de graad van probleemgerichtheid
Naarmate je hoger klimt wordt deze probleemgerichtheid groter
o Het bestraffen van druggebruikers op school (niveau 4) heeft een
groter probleemkarakter dan een voorlichtingsmiddag rond pesten
(niveau 3)
Dit heeft op zich weer een meer problematisch karakter dan
de her aanleg van een speelplaats met meer groen of het
herinrichten van een ontmoetingslokaal voor oudere
leerlingen
De probleemgerichtheid vormt het criterium voor de indeling van
preventiemaatregelen in verschillende niveaus, en ook voor het ordenen en
oriënteren van deze maatregelen
Telkens zijn het specifieker wordende preventiemaatregelen
Het model houdt een hiërarchie in
Meer fundamentele en positief georiënteerde maatregelen gaan telkens vooraf
aan de specifiekere preventiemaatregelen
Van niveau 1 tot 4, dan gaat het om steeds specifieker gerichte
preventiemaatregelen
Andersom zit, in het doorlopen van de niveaus 4 tot 0, een afnemende
aandacht voor specifieke preventie-ingrepen, en een toenemende
aandacht voor de algemene leef kwaliteit
Ieder niveau dient stevig genoeg te zijn om er een ander op te bouwen
De basis vormt de globale samenlevingscontext (het niveau 0)
o In een samenleving die voldoende functioneert zullen weinig
criminaliteitsproblemen zijn
o Dit geldt ook voor de schoolcontext
Niveau 0 De maatschappelijke context
Criminaliteit van probleemgedrag spelen zich af binnen een bredere
maatschappij
Dit is het niveau 0: de ruimere maatschappelijke omkadering, de
samenleving in haar verschillende dimensies
De hogere niveaus zitten stevig verankerd in de ruimere samenlevingscontext
Een preventiebeleid (gevoerd op de niveaus 1 tot 4) kan niet los gezien worden
van de maatschappelijke, sociale en ecologische context
Het 'niveau 0' is de bedding
o Met de middelen en met de beperkingen die komen uit deze context
zal men preventieve acties moeten opzetten, een preventiebeleid
ontwikkelen
Een preventiebeleid speelt zich af binnen deze ruimere samenlevingscontext, en
kan daarvan nooit los gezien worden.
Algemeen
Het gevoerde politieke en economische beleid, de aanwezigheid van natuurlijke
en culturele rijkdommen, de situering op deze planeet, heersende opvattingen
rond moraal en ethiek, rond wat waardevol of niet waardevol is, de graad van
institutionalisering beïnvloeden de criminele en de preventiepolitiek
Deze context conditioneert de mogelijkheden tot het voeren van een
preventiebeleid in positieve of in negatieve zin
o De collectieve wil tot medewerking van de burger, het
subsidiebeleid van de overheid, technologische ontwikkeling, enz.
zijn hier voorbeelden van