Samenvatting
Samenvatting Staatsrecht
Samenvatting geschreven voor het vak Staatsrecht! Boek: Staatsrecht begrepen ISBN: 5122
[Meer zien]Voorbeeld 5 van de 31 pagina's
Voorbeeld 5 van de 31 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
1 beoordeling
Door: Samren • 2 jaar geleden
Voorbeeld van de inhoud
2021Shea Krol
NHL Stenden
Hogeschool
STAATSRECHT BEGREPEN
A. W. Heringa
,Week 3.1 Inleiding & Verdragenrecht
Inleiding:
Nederland is als staat een koninkrijk, met een centrale overheid en is daarnaast territoriaal
onderverdeeld in 12 provincies. Daarnaast zijn er 21 waterschappen.
Aan al die decentrale lichamen komen bevoegdheden toe die – dat is de rol van het
legaliteitsbeginsel – door de wet zijn toegekend. De onderverdeling in provincies en gemeenten
noemen we territoriale decentralisatie.
Twee vormen decentralisatie:
- Autonomie = waar de wetgever aan provincie of gemeente de regeling en organisatie van de
eigen huishouding overlaat: zij zijn autonoom bij het antwoord op de vraag of en hoe ze deze
autonome kwesties aanpakken. Bijv. vuilnisophaaldiensten en verkeerscirculatie.
- Medebewind = als de wetgever gedecentraliseerde lichamen opdraagt een bepaalde taak te
behartigen en daartoe bevoegdheden toekent en aangeeft hoe van de
medewindsbevoegdheden gebruik te maken. De gedecentraliseerde lichamen zijn als het
ware uitvoerder van de centrale wetgeving en het centrale beleid.
Staat en staatsrecht:
Kenmerken van een staat:
- Een staat is een organisatie.
- Heeft betrekking op een bepaald territorium/ grondgebied, die daarop het gezag uitoefent.
- Die het geweldsmonopolie heeft.
- Spreken we van (interne) soevereiniteit, inhoudende in dit verband dat de staat intern
zelfstandig besluiten kan nemen en handelingen kan verrichten en extern met andere staten
afspraken maakt en aanspraken kan maken op geweldverbod.
- Vaak is er ook een eenheid van bevolking, door dezelfde taal, uiterlijke kenmerken,
geschiedenis en cultuur.
Vanuit internationaalrechtelijk perspectief wordt ook als criterium toegevoegd:
- Erkend zijn als er staat, zodat de statelijke organisatie (regering) beschouwd wordt als de
vertegenwoordiger van die staat en het internationale rechtsverkeer, dus in diplomatie, en
het kunnen sluiten van verdragen
- Met als rechtsgevolgen dat de staat internationale (externe) soevereiniteit geniet en
beschermen tegen inbreuken op het grondgebied door andere staten (het internationale
agressie verbod en het recht op zelfverdediging).
Belangrijkste kenmerken:
- Territoir
- Gezag
- Geweldsmonopolie
- Soevereiniteit
,Geweldsmonopolie -> de staat mag als enige burgers opsluiten en bestraffen en geweld gebruiken
ter bescherming van de staat.
Art. 2:1 BW de staat bezit rechtspersoonlijkheid. Nederland kan deelnemen aan het internationale
verkeer en verdragen afsluiten. Ook de bevoegdheid tot het aangaan van privaatrechtelijke
overeenkomsten, het bezitten van eigendommen en het hebben van privaatrechtelijke rechten
verplichtingen.
Soevereiniteit -> waar binnen de staat het laatste of eerste woord heeft: wat is het hoogste gezag, of
anders gezegd wat is de bron, de basis van alle staatsgezag.
De overheid hoeft niet instructies van andere staten op te volgen. Bijv. Friesland is geen staat, want
het luistert naar Den Haag en is daarom niet soeverein.
Totstandkoming van een staat
Juridisch bestaan er geen (staatsrechtelijke) regels voor de oprichting van een staat.
Feitelijk moet er zich een abrupt of geleidelijke ontwikkeling hebben voorgedaan, waardoor er een
situatie vormde van een staat en door derde staten werd erkend. Dit kan vreedzaam en gewelddadig
zijn geweest.
Secessie -> soms scheiden regio’s, onderdelen van een staat met een specifieke eigen identiteit, zich
af.
Soevereiniteit:
- Interne soevereiniteit: autonomie bij het maken van eigen keuzes: wel of geen hoge
belasting: wel of geen aanleg van spoorlijnen auto weg: welk geen windmolens of subsidie
voor elektrische auto’s.
- Externe soevereiniteit: om aan te geven dat de staat naar internationaal snelrecht
gevrijwaard dient te blijven van een vreemde inmenging, bedreiging en aanval en zich mag
verdedigen tegen aanvallen van buitenaf.
Constitutie & grondwet:
De constitutie van een staat omvat regels over bevoegdheden, instellingen, procedures, rechten van
burgers, rechtspraak en organen. Kortom: de basisstructuur van de staat.
De basisregels, de meest fundamentele regels, zijn algemeen neergelegd in de grondwet.
Constitutie -> Constitutie zijn de regels die zijn op het functioneren van de staat, het staatsrecht.
Grondwet -> De grondwet zijn de regels die daadwerkelijk zijn opgeschreven, het geschreven
staatsrecht.
,Staatsrecht:
Staatsrecht is het recht m.b.t. inhoud en functioneren van instellingen van de staat. Het gaat om
normen die de macht van de staat reguleren.
Hoofdvragen van het staatsrecht:
- Welke bevoegdheden zijn toegekend aan een lichaam of orgaan?
- Wat is de reikwijdte van die bevoegdheid?
- Komt die bevoegdheidsuitoefening niet in strijdt met andere regels en bevoegdheden? Bijv.
proportionaliteitsbeginsel en vertrouwensbeginsel
- Naleving van de bevoegdheidsgrondslag. Bijv. in strijdt met grondrechten of algemene
rechtsbeginselen
Rechtsstaat
Kernmerken rechtsstaat:
- Scheiding van machten
- Legaliteitsbeginsel
- Grondrechten
- Onafhankelijke rechterlijke macht
Democratie
Betekent letterlijk heerschappij van het volk (demos = volk)
Directe democratie -> stemmen rechtstreeks over onderwerpen.
Indirecte democratie -> het volk kiest een volksvertegenwoordiging en die neemt 4 jaar lang
besluiten en maken de wetgeving. Nederland heeft iedere 4 jaar rechtstreekse verkiezingen voor de
Tweede kamer, Provinciale Staten, Waterschappen, gemeenteraden en het Europees Parlement (5
jaar)
- Referendum -> een stemming door kiezers over een specifiek vraagstuk. Er is keuze uit een
bindend/ decisief of een raadgevend/ raadplegend/ consultatief referendum.
Combinatie van directe en indirecte democratie
Scheiding der machten
- De uitvoerende macht -> toepassen van de algemene verbindende regels, kan tevens
beleidsregels maken hoe bestuursbevoegdheden uit te oefenen en de wetgever kan aan de
uitvoerende macht de bevoegdheid geven tot het stellen van nadere regels.
- De rechtssprekende macht -> beslissen over geschillen tussen de burger en overheid, burgers
onderling, via het strafrecht over strafbare feiten.
- De wetgevende macht -> het maken van algemeen verbindende voorschriften, ook wel
materiele wetten. Algemeen: zij zien op eenieder, op iedere verkeersdeelnemer, iedereen
die een vergunning nodig heeft. Verbindend: iedereen aan die regels gebonden is.
, Staatsvormen:
Monarchie/ republieken -> hoe het staatshoofd geselecteerd wordt.
- Monarchie is er sprake van een erfelijke vorm van opvolging.
- Republiek vindt de selectie plaats door kiezers of speciale instanties of door het parlement.
Bijv. VS en Frankrijk.
Eenheidsstaat -> als bevoegdheden en taken in handen zijn van een centrale regering en wetgever. Er
kan besloten worden om taken en bevoegdheden over te laten of op te dragen aan lagere overheden
zoals gemeente, provincies en regio’s. De lagere overheden zijn gebonden aan de besluiten van de
centrale overheid.
- Decentralisatie -> wanneer er meer en meer wordt overgelaten aan lagere overheden.
Federale staatsvormen -> de subonderdelen van de overkoepelende staat een grondwettelijk
beschermd taken en bevoegdheden pakket hebben: de nationale federale wetgever kan het niet
afnemen of veranderen. Niet zonder instemming van die deelstaten. De verdeling van bevoegdheden
tussen nationale wetgeving en de regering en die van de onderdelen (deelstaten) grondwettelijk
beschermd.
Confederale staatsvormen -> een confederatie is een lossere samenwerkingsvorm waarbij de
deelstaten een soevereiniteit hebben behouden maar ervoor hebben gekozen en samenwerking aan
te gaan voor gemeenschappelijke zaken.
Een verschil met federatie is dat een confederatie opereert de basis van consensus. De
vertegenwoordigers van de Staten komen bijeen in een confederaal verband dan kunnen op gebied
van de confederatie bevoegdheid gezamenlijke besluitvorming komen.
Regeringsvormen
Parlementair stelsel -> als regeringsvormen plaatsvinden na en op grondslag van de verkiezen voor
het parlement.
Voorbeelden van een parlementair stelsel:
- Verenigd Koninkrijk -> monarchie en een parlementair stelsel
- Duitsland -> Republiek en een parlementair stelsel, met bondskanselier als hoofd van de
regering.
- Nederland -> monarchie en parlementair stelsel
Presidentiële regeringsvormen -> het staatshoofd wordt rechtstreeks verkozen en is hij als verkozene
leider van de regering.
Koninkrijk der Nederlanden:
Na de afwikkeling van de kolonisatie met de onafhankelijkheid van Indonesië in 1949 van Suriname in
1975 blijven nog zes eilanden in de Caribbean over die behoren tot het Koninkrijk daar begint het om
Aruba Bonaire Curaçao sinterstages Sint-Maarten en Sabah.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sheakrol. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67474 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen