De samenvatting bestaat uit aantekeningen uit de colleges gegeven door Hans dooremalen en Stefaan Blancke, aangevuld met aantekeningen van het boek 8 questions (Hans Dooremalen) en consciousness (Blackmore).
Ik heb zelf een 8 gehaald voor het tentamen!
Bewustzijnsfilosofie
COLLEGE 1 HOOFDSTUK 1 & 2 – inleiding & het substantiedualisme 1
COLLEGE 2 HOOFDSTUK 3 & 4 – het idealisme & het behaviorisme 6
COLLEGE 3 HOOFDSTUK 5 – identiteitstheorie 11
COLLEGE 4 HOOFDSTUK 6 – het functionalisme 16
COLLEGE 5 HOOFDSTUK 6 – het connectionisme 19
COLLEGE 6 HOOFDSTUK 7 – de belichaamde, gesitueerde en uitgebreide geest 22
COLLEGE 7 HOOFDSTUK 8 & 2 – de natuurlijke methode 27
COLLEGE 8 HOOFDSTUK 10 & 11 – projectiethese (deel 1) 33
COLLEGE 9 HOOFDSTUK 4, 6 & 10 – projectiethese (deel 2) 40
COLLEGE 10 HOOFDSTUK 6 – niet bewust van zaken die er wel zijn 46
COLLEGE 11 HOOFDSTUK 11 – het probleem van andere geesten 51
COLLEGE 12 HOOFDSTUK 14 & 15 – bewustzijn bij dieren & de functie van bewustzijn 58
COLLEGE 13 HOOFDSTUK 7 – het fenomenale zelf 64
COLLEGE 14 HOOFDSTUK 9 – de illusie van de vrije wil 70
, COLLEGE 1 HOOFDSTUK 1 & 2 – inleiding
& het substantiedualisme
Wat is filosofie? Filosofie is…
1. Conceptueel onderzoek
2. Conceptuele verheldering
3. Grondslagenonderzoek/geldigheidswetenschap
4. Perspectiefwisseling
5. Zoektocht naar de waarheid
6. All of the above
(1) filosofie als conceptueel onderzoek:
- Filosofen maken onderscheid tussen het normale wereldbeeld en het wetenschappelijke
wereldbeeld.
o Manifest wereldbeeld is ons normale wereldbeeld.
o Empirisch (wetenschappelijk) onderzoek levert een wetenschappelijk wereldbeeld.
- Filosofen proberen te kijken hoe de twee wereldbeelden zich tot elkaar verhouden: wat bedoel
je met term/concept X? (X = ‘cultuur’, ‘leven’, ‘intelligentie’, ‘psyche’…).
(2) filosofie als conceptuele verheldering:
- Net als bij de conceptuele analyse vraag je naar wat iemand met zijn concepten bedoelt;
- Maar je gaat een stap verder: je kijkt naar de wetenschap om de concepten bij te stellen
(wellicht levert de wetenschap kennis o die je niet krijgt door enkel conceptuele analyse).
(3) filosofie als geldigheidswetenschap:
- In de wetenschap gebruik je allerlei fundamentele concepten (zoals het concept van causaliteit).
- Meestal doe je dat zonder stil te staan bij die concepten.
- Maar zijn die concepten wel geldig? Filosofen staan wel stil bij de geldigheid van deze
concepten.
(4) filosofie als perspectiefwisseling:
- Op de middelbare school wordt het vak filosofie onder andere gepresenteerd als een training in
perspectiefwisseling.
- Oog en begrip voor standpunten van anderen.
- Voorwaarde tot maatschappelijk debat.
(5) filosofie als zoektocht naar de waarheid:
- Dit is een benadering die al heel ver teruggaat tot in het oude Griekenland > de sofisten.
- Het ging niet om de waarheid, maar overtuigingskracht (een beetje zoals advocaten nu).
- Socrates verzette zich hiertegen.
(6) filosofie is dit allemaal (en meer?):
- Dit zijn wellicht niet alle antwoorden.
- Misschien is het handig om te zeggen dat filosofie dit allemaal is: we willen dat ze geldig zijn en
om daarachter te komen moeten we soms een ander perspectief innemen, zodat we alles zo
helder en duidelijk mogelijk krijgen.
Wat is filosofie niet?
1
, - Filosofie is niet zomaar een beetje kletsen, dat je factfree zou kunnen doen. Het is niet zomaar
een mening formuleren. Je moet je altijd aan bepaalde feiten houden.
- Filosofie is geen scepticisme of relativisme.
Samenvattend is filosofie de studie van het kritisch denken. Als academicus leer je in cursussen filosofie
kritisch te staan tegenover je eigen vakgebied > in ons geval dat van de psychologie. Wanneer je
filosofische vragen stelt kun je verder komen in je beroep.
Als psycholoog kritisch denken over…
- Hoe moet ik handelen? Mag ik een patiënt onder hypnose brengen om zo verdrongen
herinneringen uit zijn of haar geest op te diepen?
- Dat soort vragen zijn ethische vragen.
- Zulke vragen hangen samen met andere kritische vragen zoals: bestaan er wel verdrongen
herinneringen? Is dat wel wetenschappelijk onderbouwd?
- Dat brengt ons dan bij de vraag wat wetenschap is en wat niet.
- Dat is geen gemakkelijke vraag en wordt pas in het derde jaar behandeld.
In deze cursus denken we kritisch over:
- Wat is die geest waar we het over hebben?
- Wat is die psyche?
- Wat is dat bewustzijn?
- En hoe past dat bewustzijn in een fysische wereld?
Het antwoord op dergelijke vragen is niet makkelijk. Mensen hebben dualistische intuïties, dat wil
zeggen dat ze de intuïtie hebben dat lichaam en geest twee totaal verschillende dingen zijn, die
onafhankelijk van elkaar kunnen bestaan en functioneren. Maar als je in je geest wat voelt, dan gebeurt
er wat in je brein en vaak ook andersom.
We gaan nadenken over bewustzijn:
- Wat is die geest waar we het over hebben? Wat is die psyche? Wat is dat bewustzijn? En hoe
past dat bewustzijn in een fysische wereld?
- Als moderne psycholoog kunnen we niets anders dan accepteren dat bewustzijn een fysisch
fenomeen is.
- We hebben een initiële beschrijving nodig van wat bewustzijn is.
Question 1: what is the conscious mind?
Er is een initiële indeling mentale toestanden:
1. Bewuste ervaringen
2. Cognitie
3. Emoties
Bewuste ervaringen: Nagel beschreef dit aan de hand van what-it-is-likeness (hoe is het om iets te
zijn/ervaren). Hij beschreef in een paper over hoe het moest zijn om een vleermuis te zijn, de ervaringen
van geuren, smaken etc. Hij beschreef dat niemand wist hoe het moest zijn om een vleermuis te zijn,
omdat wij geen echolocatie hebben. Bewuste ervaringen betekent dus het hebben van sensaties
(indrukken) die binnenkomen via zintuigen. Van bewuste ervaringen wordt gezegd dat ze een bepaalde
what it is likeness hebben = quale (meervoud: qualia).
2
, Anders gezegd qualia zijn de kwalitatieve aspecten van bewuste ervaringen.
Cognitie: gaat over cognitieve toestanden. Heeft niet zo zeer te maken met de ervaring, maar meer met
de inhoud va5n ons denken.
- Propositionele attitudes (PA’s): houdingen ten opzichte van een propositie.
- PA’s gaan ergens over, dat wil zeggen ze hebben intentionaliteit (aboutness). Ze hebben een
inhoud.
- PA’s zijn discrete entiteiten. Wanneer je een wijziging aanbrengt in een PA, heeft dit niet
noodzakelijk een effect in andere PA’s. Ze kunnen los van elkaar veranderen.
Emoties: combinatie van bewuste ervaringen en cognitie.
- Emoties hebben dus zowel een kwalitatief karakter, als ook intentionaliteit.
- Voorbeeld: Het voelt op een bepaalde manier om kwaad te zijn op een slechte automobilist.
De relatie tussen de bewuste en de onbewuste geest is dat de toestanden van de onbewuste geest
bewust kunnen worden onder de juiste omstandigheden. De meeste herinneringen zijn eerst onbewust,
maar kunnen bewust worden door eraan te denken.
Het algemene probleem: hoe past bewustzijn in de fysische wereld? Kun je verdelen in 3 subproblemen:
1. Hoe verhouden ervaringen zich tot de (rest van de) fysische wereld, met name tot het lichaam,
met name tot het brein?
2. Hoe verhouden cognitieve toestanden zich tot (de rest van de) fysische wereld, met name tot
het lichaam, met name tot het brein?
3. Hoe verhouden emoties zich tot de (rest van de) fysische wereld, met name tot het lichaam, met
name het brein?
Er zijn dus 3 mentale staten van bewustzijn en deze kun je definiëren met 2 eigenschappen:
1. Hoe passen qualia in de fysische wereld?
2. Hoe past intentionaliteit in de fysische wereld?
Als je weet hoe ervaringen in de wereld passen en hoe cognitieve toestanden in de wereld passen, weet
je dat ook voor emoties.
Je kunt bewustzijn niet alleen begrijpen door middel van filosofie, je hebt ook wetenschap nodig, omdat
dit de beste manier is om kennis te verwerven. Het nadeel van wetenschap is dat we ontdekken dat de
wereld anders is dan we dachten.
Er zijn een aantal benaderingen over de geest en het brein (fysische wereld):
1. Substantie-dualisme: de geest bestaat onafhankelijk van het lichaam en vice versa;
2. Idealisme: de fysische wereld is afhankelijk van de geestelijke wereld;
3. Behaviorisme: de geest is eigenlijk gedrag;
4. Reductionisme/identiteitstheorie: mentale toestanden zijn hersentoestanden;
5. Eliminativisme: de geest bestaat niet;
6. Functionalisme: mentale toestanden worden gerealiseerd door hersentoestanden;
7. Connectionisme;
8. Embodied & Embedded en zelfs Extended mind.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ambervandepol. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
