H7 De natuurlijke methode
TOESPITSING VAN DE PROBLEMATIEK
Wat is bewustzijn?
Searle: het is onmogelijk om een definitie van bewustzijn te geven kan het best uitgelegd
worden met voorbeelden wanneer ik wakker word enter ik een staat van bewustzijn
zolang ik wakker ben
- Probleem van dit voorbeeld = dit is het verschil tussen een droomloze toestand en de
bewuste wakende toestand het lijkt dat bewustzijn ertoe doet en we het nodig
hebben als we wakker zijn, hoe kunnen we anders complexe handelingen uitvoeren?
Kenneth Parks = man die een stressvol leven leidt valt in slaap en wordt wakker in de
woonkamer van schoonouders heeft schoonmoeder vermoord en schoonvader ernstig
verwond heeft hier geen herinnering aan = homicidal somnambulism
- Parks is een slaapwandelaar (bevestigd door getuigen en EEG- onderzoek)
slaapwandelen wordt getriggerd door stress advocaten zeiden dat hij er niks aan
kon doen, het waren reflexen moet dus vrijgesproken worden
Als we zulke complexe handelingen kunnen verrichten zonder bewustzijn, waar hebben
we bewustzijn dan voor nodig? Waarom zijn we geen (fenomenale) zombies?
Filosofische / fenomenale zombies
Fenomenale / filosofische zombie = precies hetzelfde als een mens, maar zonder bewustzijn
hebben geen qualia / what it is likeness
Blindsight
Blindsight = fenomeen waarbij patiënten een beschadiging in de striate schors hebben en
effectief corticaal blind zijn, maar wanneer stimulus beweegt binnen gedeelte van het
gezichtsveld dat blind is (= scotoma), merken de patiënten het toch op
- Kunnen zonder bewustzijn visuele informatie verwerken waarom hebben we
bewustzijn? Waarom zijn we geen zombies?
Larry Weiskrantz: als je weet welk deel van het brein beschadigd is als men geen bewustzijn
heeft, weet je ook welke delen belangrijk zijn bij bewustzijn in geval van blindsight weten
we dat een ander deel van het brein op de een of andere manier de visuele stimuli verwerkt
Twee paden van de ogen naar het brein:
1. Evolutionair jongere pad = ogen visuele cortex
2. Evolutionair oudere pad = verwerkt informatie zonder dat daar bewust van zijn
Young = blindsight patiënt door ongeluk schade aan linkerkant van visuele cortex (heeft
dus geen ervaringen van rechter visuele veld) laesie in evolutionair jongere pad
- Victor Lamme: blindsightpatiënt lijkt min of meer op een filosofische zombie
- Blackmore: meest logische interpretatie is dat patiënt visie heeft zonder bewustzijn
een automaat/ deels een zombie die kan ‘zien’ zonder de visuele qualia te hebben
,Young is natuurlijk geen zombie heeft alleen geen visuele ervaring in rechter visuele veld
en heeft 90% van beweging goed
- Lamme: patiënt zegt dat hij geen bewuste ervaringen heeft, iets wat een zombie
nooit zou doen
- Lamme: patiënten kunnen alleen goed gokken binnen een forced- choice experiment
spontaan zullen ze nooit zeggen of een stimulus rood is, en niet groen of geel. Ze
kunnen kiezen uit een paar alternatieven en gokken dan goed. De echte filosofische
zombie heeft geen blindsight, maar superblindsight doet het net zo goed als een
ziende, maar ziet niks
METHODOLOGISCHE UITGANGSPUNTEN
1. Naturalisme
2. De natuurlijke methode
3. Neodarwinistische evolutiemethode
4. Inductie
Naturalisme
Naturalisme = het denken over de mens als natuurlijk geëvolueerde wezens heeft
consequenties voor antwoorden op traditioneel filosofische vragen, met name als het gaat
om kennis en wetenschap wetenschap is de enige oplossing voor problemen
Searle: wij zijn geëvolueerde wezens bewustzijn is een biologische feature van de mens
en sommige dieren. Het is net zo’n groot deel van de natuurlijke biologische volgorde als
andere biologische features (fotosynthese, vertering)
De natuurlijke methode
Flanagan: de natuurlijke methode = er is een interdisciplinaire methode nodig om inzicht te
verwerven in bewustzijn en de problemen rondom dit fenomeen op te lossen
Begin bij het gelijk behandelen van drie beroepsspecificaties / disciplines:
1. Fenomenologie luister naar mensen over hoe dingen lijken en ze dingen ervaren
2. Psychologie en cognitieve wetenschappen luister naar hun beschrijving over hoe
het mentale leven werkt en wat voor taken bewustzijn heeft
3. Neurologie luister naar hun beschrijving over hoe bewuste mentale toestanden
worden gerealiseerd
Onderzoek de samenhang tussen deze verhalen
- Filosofie, psychiatrie, antropologie, sociologie, biologie, scheikunde, natuurkunde
Voorbeelden
- Penfield homunculus als je alleen naar het brein zou kijken, weet je niet welk deel
waarvoor dient en is er ook geen reden om te zeggen dat iemand bewustzijn heeft
dit kon Penfield alleen onderzoeken door de combinatie van hersenonderzoek en de
fenomenologie van zijn patiënten
- Door introspectie kom je er niet achter dat je een brein nodig hebt om te voelen of te
denken
,Neodarwinistische evolutietheorie
Neodarwinistische evolutietheorie = wanneer we stellen dat bewustzijn iets doet, zal het een
evolutionaire functie moeten hebben m.b.t. overleven en reproductie (of daar een
onschadelijk bijproduct van moeten zijn)
Het is mogelijk dat het ene type bewustzijn (ervaring van schoonheid bij het zien van een
mens) een evolutionaire functie heeft en een ander type niet (ervaring van schoonheid bij
het zien van een schilderij)
Inductie
Inductie = op basis van een aantal waarnemingen waarin A B is, of A op B volgt concluderen
dat A altijd B is, of A altijd op B volgt
Maar: als je 100x een witte zwaan zien, wil dit niet zeggen dat alle zwanen wit zijn, je kan het
niet zeker weten kijken naar meerdere gevalsstudies die dezelfde conclusie hebben en dit
generaliseren naar bewustzijn in het algemeen ongeldig
CONCLUSIE
Om een beeld te krijgen van wat bewustzijn en het zelf zijn en hoe die samenhangen, maken
we gebruik van onze beste methode de wetenschappelijke methode
H8 Projectie (1)
, BEWUSTZIJN IS ZOWEL HOMOGEEN ALS HETEROGEEN
Een karakterisering van bewustzijn vinden is niet eenvoudig, maar een definitie is onmogelijk
Nagels analyse = (fenomenaal) bewustzijn kenmerkt zich door what it is likeness, doordat
het kwalitatieve aspecten (qualia) bezit
Homogeen en heterogeen
Homogeen bewustzijn Flanagan: elke ervaring heeft een what it is likeness
Heterogeen bewustzijn geen ervaring is hetzelfde (de what it is likeness van pijn is anders
dan de what it is likeness van koekjes eten)
Heterogeniteit regeert over homogeniteit
Conclusie = bewustzijn is homogeen en heterogeen tegelijk
Probleem met deze conclusie = als we willen weten wat bewustzijn is, moeten we dat
eigenlijk voor elk type apart vaststellen (pijn, smaak van koekjes), maar niet alle biologische
(evolutionaire) eigenschappen zijn adaptief, sommige zijn bijverschijnselen
Bijverschijnselen van (kunstmatige) selectie
Darwin had het idee van evolutie door natuurlijke selectie mede door kunstmatige selectie =
selectie door mensen van dieren of planten op bepaalde eigenschappen
Voorbeeld – het experiment van Dimitri Belyaev
In het USSR maakte men bontjassen van wilde zilvervossen wilde tamme zilvervossen
kweken, om gemakkelijk op boerderijen te houden fokken met wilde vossen die als puppy
aanhankelijk waren en niet beten kunstmatige selectie met als criterium tamheid
- Bijproducten in 35 generaties = vorm schedel meer vrouwelijk, zwart-wit vacht,
blaffen i.p.v. grommen, kregen floppy ears zien er meer uit als honden dan vossen
- Veel eigenschappen zijn (onschadelijke) bijproducten van een selectieproces
Pleiotropie = genen hebben meerdere effecten, die niet lijken samen te hangen
De hondachtige kenmerken waren bijeffecten van genen genen voor floppy ears zijn
pleiotropisch gelinkt aan genen voor tamheid
Eigenschappen voor tamheid coderen ook voor andere onbedoelde meeveranderende
eigenschappen
Risico = panadaptionisme = neiging om elk kenmerk te zien als noodzakelijk adaptief
Conclusie
- Als we algemene conclusies trekken m.b.t. bewustzijn gaat het om
bewustzijnstoestanden die adaptief zijn
- Wij hebben vast ook een groot aantal bewuste ervaringen die bijproducten zijn van
eigenschappen die adaptief zijn
Gevolg
- Conclusies die we trekken zijn altijd onder voorbehoud
- We onderbouwen conclusies met empirische data
- Het bijstellen van de karakterisering / conclusie doen we ook op basis van empirische
data
GEVALSSTUDIE #1 – FANTOOMLEDEMATEN
Waar is pijn gelokaliseerd?
