§ 1 Het Duitse keizerrijk
Al eeuwen was Frankrijk het machtigste land op het Europese continent maar in de loop van
de 19de eeuw werd Frankrijk ingehaald door Pruisen.
Begin 19de eeuw groeide de Franse bevolking langzaam, en de Pruisische bevolking
als kool.
De Franse industrialisatie vorderde traag, in Pruisen ging het razendsnel. Hierdoor kon
Pruisen een sterk leger en een sterke wapenindustrie opbouwen.
Naast Pruisen waren er tientallen Duitse staatjes waar nationalisme opkwam. De
nationalisten wilde één grote Duitse staat. De Pruisische kanselier Otto Von Bismarck maakte
van dit nationalisme gebruik door een oorlog met Frankrijk uit te lokken. Andere Duitse
staten deden enthousiast mee. Frankrijk werd verpletterend verslagen en daarna werden alle
Duitse staten samengevoegd in het Duitse keizerrijk.
1871 Wilhelm I wordt in Versailles tot keizer gekroond.
Duitsland was na de Frans-Duitse oorlog politiek, militair en economisch het sterkste land op
het Europees continent. Toch voelde Duitsland niet veilig doordat ze omgeven werd door drie
sterke landen: Frankrijk, Oostenrijk-Hongarije en Rusland Bewust van de kracht van de
andere landen voerde Bismarck een voorzichtig buitenlands beleid, gericht op behoud van het
bestaande machtsevenwicht.
Hij probeerde bondgenootschappen met Rusland en Oostenrijk-Hongarije aan te gaan om te
voorkomen dat hij alleen kwam te staan in een mogelijke oorlog tegen aartsvijand Frankrijk.
Bij conflicten tussen Europese landen probeerde Bismarck als ‘eerlijke makelaar’ op te
treden. Toen er een conflict ontstond over koloniaal gebied in Afrika nodigde hij alle
Europese mogendheden uit op de conferentie van Berlijn (1884/1885) om tot en oplossing te
komen.
Wilhelm I had steeds de leiding van Bismarck geaccepteerd maar Wilhelm II, in 1888 op de
troon gekomen, wilde zelf de leiding hebben. In 1890 ontsloeg hij Bismarck. Wilhelm II
droomde van een Duitsland met meer macht en aanzien. De buitenlandse politiek werd
agressief en uitdagend. Wilhelm voerde een weltpolitik die was gericht op het vestigen van
een wereldimperium met overzeese kolonies. Duitsland wilde een oorlogsvloot die de Britten
kon uitdagen. In 1894 werd de eerste vlootwet aangenomen waarin werd afgesproken de
Duitse vloot te versterken. Groot-Brittannië voelde zich bedreigd en ging ook zijn vloot
uitbreiden. Deze wapenwedloop werd door Groot-Brittannië gewonnen. Duitsland schoot er
niets mee op. Ook lukte het Duitsland niet om noemenswaardige kolonies te stichten.
Doordat de weltpolitik geen succes werd ging Duitsland zich richten op Oost-Europa.
Volgens nationalisten had het groeiende Duitsland voedsel grondstoffen en lebensraum
nodig. Duitsland werd ook steeds militaristischer: oorlog en strijd was gezond, militairen
hadden grote invloed in de politiek en Duitsland had een enorm leger. Intussen bleef ook de
Duitse economie stevig doorgroeien.
Rusland, Frankrijk en Groot-Brittannië gingen Duitsland steeds meer als bedreiging zien en
zochten steun bij elkaar.
Duitsland en Oostenrijk-Hongarije voelden zich op hun beurt weer bedreigd en hadden het
idee dat ze omsingeld werden.
Hierdoor ontstonden in Europa twee vijandige blokken.
Duitsland zag Rusland als grootste bedreiging, Rusland was in opkomst en moest maar zo
snel mogelijk met oorlog worden tegengehouden.
, In 1914 leidde de rivaliteit tussen de grote landen tot WO I. De eerste
totale oorlog uit de geschiedenis, niet alleen soldaten maar ook de
burgers waren onderdeel van de oorlog.
Het plan van de Duitsers was om via België het Franse leger af te
snijden. Nadat ze de Fransen verslagen zouden hebben zouden de
Duitsers zich richten op Rusland dat langer de tijd nodig had om te
mobiliseren (Von Schlieffenplan).
De Duitsers rukten in eerste instantie snel op. Maar in de slag bij de Marne wisten de
geallieerden de tegenaanval in te zetten. Een week lang werd met modern, industrieel
geproduceerde wapens gevochten. Er viel in deze week een ongekend aantal van een half
miljoen doden. De Duitse opmars werd gestopt en beide legers groeven zichzelf in
(loopgravenoorlog). De oorlog zou vier jaar duren. Niet alleen de militairen brachten grote
offers, ook het thuisfront. Vooral in Duitsland zorgde dit voor problemen.
Ontstaan van honger door:
miljoenen mannen aan het front vochten en achterblijvers in de wapenindustrie
moesten werken, kwamen er grote tekorten in de landbouw
De Britse vloot blokkeerde de toevoer van voedsel
De zware last leidde tot steeds meer onvrede onder soldaten en het volk. Toen bleek dat een
Duitse nederlaag onvermijdelijk was kwamen soldaten en arbeiders in opstand en eisten
vrede en revolutie.
Op 9 november 1918 riepen de sociaaldemocraten de Republiek uit en een dag later vluchtte
Wilhelm II naar Nederland. Op 11 november 1918 werd een wapenstilstand met de
geallieerden gesloten.
§ 2 De Republiek van Weimar
Na WO I werd Duitsland een democratie. Berlijn was te onrustig, hierdoor kwam de
Rijksdag bijeen in Weimar vandaar De Republiek van Weimar. De democratie was erg
wankel want veel Duitsers hadden er weinig vertrouwen in en groepen die een einde aan de
democratie wilden maken hadden veel invloed:
Conservatieve officieren hadden nog veel te zeggen, zij minachten de democratie.
Hoge ambtenaren, industriëlen, rechters en professoren moesten niks van de
democratie hebben.
Communisten en extreemrechtse partijen probeerden met veel straatgeweld, opstanden
en staatsgrepen de democratie omver te werpen.
1919 Spartakus-opstand. Rellen tegen het kapitalisme. Er vielen veel doden.
Het vertrouwen in de democratie kreeg een grote klap toen bleek dat de democratische
regering het verdrag van Versailles had ondertekend (anders zou Duitsland bezet worden)
Het verdrag zorgde ervoor dat Duitsland alle schuld kreeg, herstelbetalingen moest doen,
grondgebied moest afstaan, alle kolonies moest afstaan en maar een klein leger mocht hebben.
Conservatieven en rechtsextremisten reageerden woedend en noemden de democraten
landverraders.
Dolkstootlegende Conservatieven en rechtsextremisten vonden dat het leger niet was
verslagen maar ze hadden een dolkstoot in de rug gekregen van de democraten en degenen die
om een wapenstilstand hadden gevraagd.
Duitsland werd verscheurd door voor en tegenstanders van de democratie in de jaren ‘20.
Regeringen stonden machteloos tegenover de politieke en economische problemen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Isavdsanden. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,18. Je zit daarna nergens aan vast.