ONDERWIJSLEERPROCESSEN IN DE KLAS: THEORETISCHE BENADERINGEN
WEEK 1
Hoorcollege 1
Overzicht (belangrijkste) leertheorieën
Behaviorisme (begin 20e eeuw); o.a. Watson, Thorndike
- Bouwt voort op de psychologie
- Onderzoek naar gedrag (objectief observeerbaar)
- Systematische wetenschappelijke studie van leren en onderwijzen
- Thorndike
- Conditionering
- Kritiek: het is een mechanische kijk op wat leren nou precies is (blackbox) vooral
geïnteresseerd in het gevolg van de conditionering
Cognitivisme (’60; o.a. Ausbel) nu veelal socio-cognitivisme
- Reactie op behaviorisme
- Informatieverwerkingstheorie
- Wat gebeurt er precies in die blackbox
- Ausbel: veel onderzoek naar het belang van voorkennis
- Nu veel onderzoek naar de belasting van het werkgeheugen (cognitive load theory)
- Kritiek: maximale vrijheid is een te grote belasting op het werkgeheugen
Constructivisme (o.a. Piaget, Dewey) socioconstructivisme (neo-Piagetianen)
- Parallel aan het cognitivisme
- Je moet bepaalde leerprocessen hebben doorlopen voordat je naar het volgende
stadium kunt
- Assimilatie – accommodatie Aanpassen van bestaande cognitieve schema’s en
verandering van de cognitieve structuur zelf
- Socioconstructivisme: onderzoek naar leren in concrete, authentieke settings
kennisconstructie = je leert door samen kennis te construeren, leren is een sociaal
proces
Sociaal-culturele theorie (o.a. Bandura)
- Bouwt voort op het behaviorisme voegt idee van imitatie toe
Cultuur-historische activiteitentheorie (CHAT; o.a. Vygotsky, Leon’tev)
- Samenwerking tussen Vygotsky (cultuur-historisch) en Leon’tev (activiteitstheorie)
- Zien leren als een proces waarin handelingen van leerlingen binnen de deelname aan
culturele activiteiten kwalitatief verbetert omdat de leerling hulp krijgt
- Zone van Naaste Ontwikkeling – je hebt de ander nodig om een stapje verder te
komen in de ontwikkeling (niveau net iets boven het niveau van de leerling)
- Omgeving is belangrijk voor het leerproces
, ONDERWIJSLEERPROCESSEN IN DE KLAS: THEORETISCHE BENADERINGEN
Leren?
Veelal te maken met selecteren/opnemen/verwerken/integreren/vastleggen/gebruiken van
en betekenis geven aan informatie
- Door: Individu/groep/organisatie
- Gevolg: Verandering in kennis/houding/vaardigheiden/handelingen/vermogen tot
leren
- Soms impliciet/soms expliciet
- Onderwijzen: Bevorderen van dergelijke veranderingen
Hoe komen we aan kennis over leren?
Begin 20e eeuw meer systematisch onderzoek naar leren/onderwijzen
- Behaviorisme cognitivisme
De onderwijswetenschappen is een multidisciplinair onderzoeksterrein
- In de onderwijswetenschap wordt gebruikt gemaakt van kennis uit de psychologie,
sociologie, neurowetenschappen, economie, fysica
Kennis/inzichten zijn de gereedschapskist van de leerkracht.
Welke kennis is belangrijk? Wat moeten leerkrachten kunnen?
- Kennis van het vak en PCK (pedagogical content knowledge hoe ga je het
overbrengen)
- Kennis van het onderwijzen (verschillende leertheorieën dus ook verschillende
ideeën over hoe goed te onderwijzen)
- Leerlingen helpen, plannen, doelen stellen, motiveren, kennis van ontwikkeling van
leerlingen, klassenmanagement, goed kunnen communiceren, rekening houden met
verschillen, goed kunnen toetsen/beoordelen, technologie inzetten als middel
- Maar ook: doorzettingsvermogen, zorg voor leerlingen
Hoe komen we aan kennis over leren en onderwijzen?
- Onderwijsonderzoek is complex!
- Verschillende theorieën; geen consensus dus blijf kritisch!
- Door complexiteit van onderwijsonderzoek, grote diversiteit aan methoden en
technieken
- Beschrijvend, correctionele en experimenteel onderzoek allemaal nodig
- Daarnaast ook evaluaties van programma’s pre-COOL, PISA, etc.
- Trend: ook leerkracht wordt steeds vaker onderzoeker
- P. 26/27: mooie samenvatting van het hoofdstuk van Santrock
Misvattingen over leren en onderwijzen
Kirschner & Merriënboer:
- Digital natives valt wel mee digital skills, multitasker bestaat niet, dus: in
ontwerpen van onderwijs ook niet vanuit gaan
- Learning styles bestaan niet, zelfs schadelijk om onderwijs op basis van leerstijlen
af te stemmen
- Self-educators autonomie belangrijk, maar lln weet niet altijd wat het beste is
, ONDERWIJSLEERPROCESSEN IN DE KLAS: THEORETISCHE BENADERINGEN
Vosniadou over ‘how children learn’
1. Active involvement
(leren vraagt om aandacht)
2. Social participation
(interactie als context waarbinnen leren plaats kan vinden
3. Meaningful activities
(twee dimensies van betekenis —> cultureel en persoonlijk)
4. Prior knowledge
(informatieverwerkingstheorie)
5. Being strategic
(bijv. leesstrategieën)
6. Self-regulation / reflective
(metacognitie)
7. Restructuring
(opvattingen en misvattingen lastig te herzien; staat leren in de weg; cf. spontaneous
concepts vs. scientific concepts)
8. Understanding vs. memorization
(verschillende niveaus)
9. Transfer
(maar: ook belangrijk om domein-specifieke expertise op te bouwen)
10. Time to practice
(leren is complex, dus vraagt om investering)
11. Individual differences
12. Motivated learners
(in NL probleem; relatie, competentie, autonomie Deci & Ryan)