Centrale vragen dit hoofdstuk:
Welke functie vervullen de productiefactoren in het productieproces?
Welke beloning ontvangt de productiefactor arbeid?
De productiefactor kapitaal ofwel de kaptaalgoederenvoorraad bestaat uit alle goederen die
in het productieproces worden gebruikt of verbruikt. Duurzame kapitaalgoederen gaan
langer dan een periode mee. Tenslotte is voor het productieproces een uitgebreid stelsel van
grond, weg en waterbouwkundige werken nodig.
Vlottende kapitaalgoederen worden verwerkt in het eindproduct. Halffabricaten hebben al
een bewerking ondergaan, maar zijn nog niet geschikt voor consumptie. De grondstoffen en
halffabricaten zijn onderdelen van de kapitaalgoederenvoorraad die verwerkt worden in het
eindproduct. Ze worden getransformeerd tot producten met een hogere toegevoegde
waarde.
Bedrijven maken in hun productieproces meestal ook gebruik van hulpstoffen als energie.
Deze hebben als gemeenschappelijk kenmerk dat ze tijdens het productieproces verbruikt
worden. Ook kunnen bedrijven beschikken over voorraad eindproducten.
Een deel van de kapitaalgoederenvoorraad, zoals wegen, dijken en waterbouwkundige
werken, is in het bezit van de overheid. De overheid produceert er infrastructuur en
veiligheid mee. De rest is in het bezit van ondernemingen in de marktsector.
Kapitaal coëfficiënt geeft weer hoeveel kapitaalgoederen nodig zijn voor het vervaardigen
van een eenheid product. Uiteraard kan men met de kapitaalgoederenvoorraad meer jaren
produceren.
Een productiecapaciteit is de maximale hoeveelheid goederen en diensten die men in een
economie kan produceren. De productiecapaciteit is deels afhankelijk van de
kapitaalgoederenvoorraad. Voor de kapitaal coëfficiënt geldt het omgekeerde: hoe lager de
kapitaal coëfficiënt, des te meer kan men produceren met de beschikbare
kapitaalgoederenvoorraad.
Tabel 3.2 kapitaal coëfficiënten per sector, 2016 blz 50
Voor de economische groei op de lange termijn moet de kapitaalgoederenvoorraad
toenemen. Dat kan door middel van investeringen. Hier kunnen we al constateren dat
ondernemingen in sectoren met een lage kapitaal coëfficiënt de productie zonder grote
investeringen kunnen uitbreiden, en dat sectoren met een hoge coëfficiënt voor een
productie-uitbreiding fors zullen moeten investeren.
3.2 ARBEID
Het eigenlijke aanbod van arbeid is de beroepsbevolking, het deel van de potentiele
beroepsbevolking dat zich aanbiedt op de arbeidsmarkt. De beroepsbevolking bestaat dus
uit de werkenden met een arbeidstaak en werklozen die hun arbeid aanbieden.
, Figuur 3.1 bevolking en de productiefactor arbeid 2018 (x1000) blz 52
De participatiegraad geeft weer welk deel van de potentiele beroepsbevolking deelneemt
aan het arbeidsproces. De nettoparticipatiegraad is het aandeel van de werkenden ten
opzichte van de potentiele beroepsbevolking. De brutoparticipatiegraad is het aantal
werkenden en werklozen bij elkaar opgeteld als aandeel van de beroepsgeschikte bevolking.
De werkgelegenheid in personen is groter dan het aantal banen, ofwel de werkgelegenheid
in arbeidsjaren. De werkgelegenheid in arbeidsjaren brengt tot uitdrukking hoeveel volledige
banen er zijn. Aangezien er parttimebanen zijn werken er meer mensen dan dat er
arbeidsjaren zijn.
Voor internationale vergelijkingen kan men te rade gaan bij het aandeel van parttimers in de
totale werkgelegenheid. De Nederlandse beroepsbevolking groeit het laatste decennium
met ongeveer 150.000 personen per jaar. De potentiele beroepsbevolking groeit doordat
meer jongeren instromen dan er ouderen en arbeidsongeschikten uit de potentiele
beroepsbevolking verdwijnen. Verder is de omvang afhankelijk van internationale
arbeidsmigratie.
Iemand is werkloos als hij of zij tussen de 15 en 75 jaar oud is, werk zoekt en geen baan
heeft. Het werkloosheidspercentage is het aandeel van werklozen tegenover werkenden en
werklozen samen. In een hoogconjunctuur is de groei van het bbp hoog en zijn veel
werknemers nodig. Dan daalt de werkloosheid. In een laagconjunctuur is het omgekeerde
het geval: het bbp groeit nauwelijks, waardoor de werkloosheid toeneemt.
Figuur 3.2 werkloosheid in Nederland als percentage van de beroepsbevolking, 1970-2019
blz 54
Tabel 3.2 werkloosheid in Nederland en de EU (2017) blz 55
De werkloosheid op lange termijn betreft de werknemers die langer dan een jaar werkloos
zijn. Het is normaal dat in een periode waarin de bestedingen en de productie traag groeien,
de werkgelegenheid afneemt en de werkloosheid toeneemt. Tijdelijke werkloosheid als
gevolg van lage bestedingen is veel minder schadelijk dan langdurige werkloosheid.
De arbeidsvraag, het bbp en de arbeidsproductiviteit hangen met elkaar samen. De
arbeidsproductiviteit vermenigvuldigd met de werkgelegenheid resulteert in de omvang van
de productie.
BBP = ap x Av
Ap = arbeidsproductiviteit
Av = arbeidsvraag of werkgelegenheid
Gbbp= gap + gav
Gbbp= procentuele groei van de productie
Gap = procentuele groei van de arbeidsproductiviteit
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper bryandevree. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.