Samenvatting Ontwikkeling van talent en motivatie
Hoorcollege 1 + H1: Introductie in de positieve psychologie
Positieve psychologie is de wetenschappelijke studie van wat individuen en gemeenschappen
in staat stelt te floreren; de positieve, adaptieve, creatieve en emotioneel vervullende
elementen van menselijk gedrag.
Positieve psychologie focust zich op 3 brede domeinen:
1. Positieve subjectieve toestanden
• Positieve emoties als blijheid, ontspannenheid en liefde.
• Constructieve gedachten over het zelf en de toekomst zoals optimisme,
levenslust en hoop. Subjectieve toestanden zijn kortstondig.
2. Positieve individuele trekken (traits)
• Relatief stabiele, meer lange termijn gedragspatronen (persoonlijkheidstrekken)
zoals uitingen van moed, eerlijkheid en wijsheid.
• Creativiteit, deugden, sterke kanten.
3. Positieve instituties
• Gezonde families, werkomgevingen, scholen, buurten.
The good life
The good life heeft betrekking op factoren die bijdragen aan een waardevol en vervullend
leven. Er zijn 3 elementen bij betrokken:
• Positieve verbindingen met anderen
o Het vermogen om lief te hebben, altruïstische kwesties, vergevingsgezindheid
en de aanwezigheid van spirituele connecties die helpen om een diepere
betekenis aan het leven te geven.
• Positieve individuele karaktertrekken
o Bijv. integriteit, het vermogen om creatief te zijn en te spelen, en de
aanwezigheid van deugden als moed en nederigheid.
• Life regulation qualities
o Kwaliteiten die ons helpen om ons dagelijks gedrag te reguleren zodat we onze
doelen kunnen bereiken en tegelijkertijd de mensen en groepen die op ons pad
komen, te helpen.
o Bijv. een gevoel van autonomie, hoge mate van zelfcontrole en de aanwezigheid
van wijsheid die ons gedrag stuurt.
Floreren (flourishing)
Floreren gaat over functioneren boven de basisaanpassing aan het leven, over hoge niveaus
van welzijn. Het gaat om meer dan het ontbreken van problemen, om het werkelijk ervaren
van de positieve kant van de medaille: tevredenheid, welbevinden, volledige ontplooiing, de
potentie die je hebt bereiken.
Keyes & Lopez (2002) stelden dat voorgaande classificatiesystemen van mentale gezondheid
onvolledig en beperkt waren, omdat deze alleen op de aan-/afwezigheid van mentale
problemen focusten. Zij ontwierpen het Model of Complete Mental Health waarin een
combinatie wordt gemaakt van:
• Emotioneel welzijn – de mate waarin mensen blij en tevreden zijn met hun leven.
• Psychologisch welzijn – de mate waarin mensen zich competent en autonoom voelen,
zichzelf accepteren, een doel in het leven hebben, persoonlijke groei laten zien en
positieve relaties hebben met anderen.
, • Sociaal welzijn – de mate waarin mensen proberen een bijdrage aan de samenleving te
leveren, een gevoel van sociale integratie hebben, zich een onderdeel
voelen van een groter geheel.
De classificatie wordt gemeten op twee assen: mentale ziekte-as en
welzijn-as. A.d.h.v. dit systeem kan iedereen in één van de
volgende 4 categorieën worden geplaatst:
• Flourishing – hoge niveaus van welzijn en lage niveaus
van mentale ziekte.
• Struggling – hoge niveaus van welzijn én hoge
niveaus van mentale ziekte.
• Languishing – lage niveaus van mentale ziekte, maar
ook lage niveaus van welzijn.
• Floundering – hoge niveaus van mentale ziekte en lage
niveaus van welzijn.
Kritiek Thompson (2018)
Thompson stelde dat het opnieuw categorieën creëren een versimpeling is
van hoe de wereld werkelijk in elkaar zit. In dit classificatiesysteem zouden veel mensen
suboptimaal terecht komen en zou de verantwoordelijkheid bij het individu komen te liggen –
alsof het zijn/haar eigen schuld is dat hij/zij niet optimaal functioneert, alsof er iets mis met
jou als individu is. Thompson stelde dat we af moeten van deze categorisatie van mensen.
Daarbij hebben Keyes en Lopez bij hun meetinstrumenten niet goed aangegeven hoe je deze
niveaus bij mensen zou moeten meten, waardoor de classificatie lastig te toetsen is.
Het belang van positieve emoties
• De onafhankelijkheid van positieve en negatieve emoties: sommige predictoren van
positieve en negatieve emoties zijn vergelijkbaar, maar niet identiek. Het zijn unieke
psychologische processen.
• De afwezigheid van negatieve emoties betekent niet dat er alleen maar positieve
emoties worden ervaren; problemen wegnemen betekent niet dat je je altijd blij en
gelukkig zal voelen.
• Positieve emoties zijn belangrijk – al dan niet belangrijker – in behandelingen.
Verbetering in positieve emoties lokt verbetering in negatieve emoties uit, in plaats van
omgekeerd.
• Emotieregulatie van positieve emoties is ook belangrijk, terwijl de emotieregulatie van
negatieve emoties de focus krijgt. Lage emotieregulatie van positieve emoties is non-
adaptief, waar positieve emoties en adaptief gedrag een belangrijke invloed vormen op
verschillende positieve levensuitkomsten.
• Positieve emoties worden geassocieerd met het succesvol nastreven van gewenste
doelen, betere fysieke gezondheid, betere weerstand en langere levensduur.
Geschiedenis van de positieve psychologie
Hedonisme
De oudste benadering tot welzijn en geluk is hedonisme, wat focust op plezier als het
hoofdcomponent in het leven en de manier waarop je zoveel mogelijk (zintuigelijk) plezier
kunt beleven. Daarbij gaat het om het vermijden van het negatieve. Hedonisme geeft echter
geen langdurige voordelen en leidt niet tot persoonlijke groei.
De vroege Hebreeën
Veel regels die de relatie met God dienden, waren voor Hebreeën geuit als verboden, vooral de
Tien Geboden. Deze benadering tot de zoektocht voor geluk wordt de divine command
,theory genoemd: het idee is dat geluk wordt gevonden door te leven volgens de regels die zijn
vastgesteld door een hogere macht.
Aristoteles
Aristoteles sprak over de golden mean – het vermijden van emotionele extremen om in het
midden uit te komen. Deze toestand van balans en harmonie leidde, volgens hem, tot een
leven in lijn met eudaimonia: een waardevol leven leiden, het juiste ambiëren. Het centrale
idee is dat een gelukkig persoon hetgeen heeft wat het waard is om naar te verlangen, een
waardevol leven leidt. Eudaimonia en de golden mean zijn terug te zien in deugden: aan het
ene uiteinde heb je te weinig van de deugd, aan het andere juist te veel. Zo heb je bij lafheid
een tekort aan moed, waar je bij onbezonnenheid een teveel aan moed hebt.
Ook sprak Aristoteles over de virtue theory van geluk, wat stelt dat de beoefening en
ontwikkeling van bepaalde deugden een persoon leidt tot het grootste welzijn en daardoor
naar the good life.
De Grieken
De ideeën van de Grieken over welbevinden zijn samen te vatten in 4 grote theorieën:
• Hedonisme – streven naar individueel, zintuigelijk genot en het vermijden van pijn en
lijden.
• Het contemplatieve leven – Hierin streeft de persoon kennis, begrip, zelfreflectie en
wijsheid na. Dit wordt geleid door Socrates’ bewering: ‘The unexamined life is not worth
living.’
• Het actieve leven – Een leven geleid door plichtsbesef, sociale verantwoordelijkheid
en betrokkenheid in de wereld. Het draait om burgerlijke, politieke en zakenactiviteit
als poging om de wereld te beïnvloeden.
• Het fatalistische leven – Hierin wordt erkend dat het leven moeilijkheden met zich
meebrengt, waardoor de maatstaaf voor welzijn moet komen met acceptatie van deze
moeilijkheden.
Christendom
Het Christendom heeft de 7 dodelijke zondes, die enigszins zijn om te vormen in de eerder
besproken deugden.
Het Christendom stelde dat de manier om waar geluk te vinden zit in de boodschap en het
leven van Jezus, vol liefde en compassie. Mensen moeten elkaar liefhebben, wat Christenen
nastreven.
Renaissance
In de Renaissance kwam er waardering voor onafhankelijk denken en vrijheid van het
Christelijke dogma. Daarmee kwam er meer waardering voor de kunstenaar, creativiteit,
individualisme en persoonlijke visie.
Opkomst van de wetenschap (eind 17e eeuw) en het toenemend belang van de sociale wereld (18e
en 19e eeuw)
Het heersende idee was dat rationele personen voor zichzelf kunnen beslissen wat waar en van
ultieme waarde is. Logica, objectiviteit en empirisme boden de middelen om achter de
waarheid te komen.
In de 18e en 19e eeuw was er utilitarianisme – geluk voor iedereen is het ultieme doel van alle
menselijke handelingen en zou moeten worden gebruikt als de standaard wanneer wordt
geëvalueerd welke handelingen goed en fout zijn.
, Romanticisme in de 19e eeuw
Het romanticisme hechtte belang aan emotionele ervaringen, zoals liefde. Huwelijken werden
meer gebaseerd op affectie, autonomie en vrijwillige basis.
20e eeuw
Vóór de Tweede Wereldoorlog lag de nadruk op het genezen van ziektes, een bevredigend
leven leiden en talent koesteren. De laatste twee zijn na WOII weggevallen: omdat er veel
mensen niet goed uit WOII waren gekomen, lag de focus op genezing.
In de 20e eeuw kwamen ook verschillende theorieën ter bekendheid, die Freuds psychoanalyse
inspireerde:
• Adlers individuele psychologie – Nadruk op gezonde ontwikkeling als kind, opvoeding
en volwassen functioneren. Zijn slogan ‘Any child can learn anything’ inspireerde
scholen en sociale werkers met zijn visie gekenmerkt door trekken als compassie,
vriendelijkheid en altruïsme.
• Jungs analytische psychologie – Nadruk op ons vermogen voor persoonlijke groei in de
tweede helft van het leven. Hij zag een gezonde persoonlijkheid als iets dat
verschillende componenten van het zelf integreert, zoals de persona (de sociale zelf).
Maslow introduceerde de humanistische psychologie, wat de nadruk legt op wat de kansen en
potenties van mensen zijn, en hun waardes en doelen in het leven. Zijn benadering bevat 3
belangrijke elementen:
1. Het gedrag van individuen wordt met name bepaald door hun perceptie van de wereld
om hen heen en hun persoonlijke zingeving.
2. Individuen zijn niet alleen het product van hun omgeving of hun genen, combinatie en
zelf iets aan toevoegen.
3. Individuen zijn intern gedreven en gemotiveerd om hun menselijk potentieel te
vervullen.
