Samenvatting Recht & Regulering: problemen en colleges
Probleem 1
Leerdoel 1: Wat houden de verschillende rechtsgebieden in? + Leerdoel 2: Wat zijn de
verschillen tussen de rechtsgebieden?
Verschillende soorten recht:
Privaatrecht (Burgerlijk of civiel recht): De rechtsbetrekkingen tussen burgers
onderling.
Individueel belang.
Voor het veranderen van een rechtsbetrekking is vaak instemming van de
wederpartij nodig.
Overheid treedt hier als burger op.
Rechtspersonen: verenigingen, stichtingen en bedrijven (NV’s, BV’s)
Burgerlijk recht ook wel horizontaal recht: beide partijen zijn gelijk.
- Personen- en familierecht geboorten, huwelijk, scheidingen.
- Vermogensrecht alle op geld waardeerbare handelingen tussen burgers
onderling waaraan juridische gevolgen verbonden zijn. Bv. Ongevallen, schade.
- Ondernemingsrecht wettelijke bepalingen die betrekking hebben op NV en BV.
- Arbeidsrecht afspraken/regels die tussen werkgevers en werknemers lopen.
Publiek recht
Tussen burger en overheid ook wel verticaal recht: burger en overheid staan niet
gelijk aan elkaar, overheid regelt de handhaving. (Geschillen tussen ongelijke
partijen).
- Dient het algemeen belang.
- De overheid bepaalt welke rechten zij aan een burger toekent zonder dat daar
instemming van de burger nodig is.
Functies van het publiek recht
o Attribuerend (geeft bevoegdheden aan ambten)
o Constituerend (schept ambten)
o Regulerend (regelt betrekkingen tussen ambten onderling en ambten en onderdanen)
Rechtspersonen: de staat, provincies, gemeenten en waterschappen Lichamen die op
basis van de Grondwet bevoegdheid hebben.
Soorten publiek recht:
- Straf(proces)recht: De staat treedt door middel van het Openbaar Ministerie
actief op om normen te waarborgen door sancties op te leggen, wat een gevolg is
van het overtreden van de wet.
, Staat heeft op dit gebied monopolie, alleen het OM kan vervolgen.
Bepalingen: wat is strafbaar en welke straf hoort bij een strafbaar feit?
Te vinden in het Wetboek van Strafrecht en strafvordering.
Niet alle ‘specifieke’ overtredingen staan in de wet, maar spreken voor zich.
- Staatsrecht: Recht dat de wijze regelt waarop het Nederlandse staatsbestel
wordt gegeven en de invloed die burgers daarop kunnen uitoefenen (bijv.
middels verkiezingen).
Recht geeft dus macht en gezag aan een partij.
Te vinden in: Grondwet, wet op Raad van State, de kieswet en de wet op
rechterlijke organisatie.
Organieke wetten: als ze betrekking hebben op organen en de organisatie van
de Staat en zijn onderdelen. zijn samen de staatswet.
Er wordt een organisatieplaatje geschetst, zo ziet de organisatie van de overheid
eruit.
- Bestuur(proces)recht (administratief recht): recht dat betrekking heeft op de
mogelijkheden die de staat bezit om regulerend op te treden ten aanzien van het
maatschappelijk leven.
Stelt kaders voor de overheid (bijvoorbeeld op het gebied van vergunningen
en subsidies).
Stelt kaders voor de omgang van de overheid met burgers en bedrijven.
Algemene Wet van Bestuursrecht (AWB)
BV. Onteigeningswet, de wet op ruimtelijke ordening, woonruimtewet etc.
Geschillen worden opgelost door een derde, andere partij.
Bijvoorbeeld de inzet van handhavingsinstrumenten of het verlenen van een
milieuvergunning
De omgang met burgers.
Concreet de verschillen tussen publiek- en privaatrecht
- Privaat is tussen burgers onderling, publiek tussen overheid en burgers/bedrijven en tussen
overheidsinstanties onderling
- Grondwet valt onder publiek recht (staatsrecht), maar is in principe bij iedere vorm van
recht geldig!
Verschil tussen staats- en bestuursrecht:
- staatsrecht is een “organisatieplaatje” en bestuursrecht gaat over de omgang met burgers.
- Bestuursrecht gaat meer over de verhouding tussen burgers en overheid.
- Staatsrecht gaat meer over de grondregels voor een organisatie van de Nederlandse staat
en geeft daar ook de grenzen van de bevoegdheden van de staat.
,Toepassing soorten recht op probleem:
- Vergunningen voor het rijden in een milieuzone vallen onder het bestuursrecht
- Aanrijding valt onder het privaatrecht
- De chauffeur wordt aansprakelijk gesteld, dit hoort bij het vermogensrecht en privaat
procesrecht
- Het straffen van de dader (de chauffeur) valt onder het strafrecht
Leerdoel 3: Welke functies heeft het recht?
Functies van het recht
Normatieve functie
Gedragsregels die iedereen moet naleven.
Zijn zo belangrijk dat mensen bij overtreding dienen te worden gestraft.
Rechtsnormen: moord, diefstal, verkrachting etc.
Ethische normen hebben vooral betrekking tot de moraal, rechtsnormen zijn
ethisch maar worden in de wet vastgesteld
Geschil oplossende functie
Rechterlijke organisatie oordeelt of iemand moet worden gestraft en zo ja, op
welke wijze en welke procedure.
Conflicten tussen natuurlijke personen of rechtspersonen.
De overheid moet ingrijpen (anders gaan mensen eigen rechter spelen)
Additionele functie
Aanvullende, een rechtsregels als partijen vergeten zijn op een bepaald punt
afspraken te maken. Bijvoorbeeld een aanvulling op contracten.
Instrumentele functie
Een wetgeving bepaalt wat er moet gebeuren en is daarin daadkrachtig.
Knoop doorhakken op tal van onderwerpen. Bijvoorbeeld: Het verkeersrecht.
Regelt noodzakelijke zaken middel om beleidsdoelen te realiseren.
Daarnaast nog: fopspeen functie (blij maken met een schijnoplossing) en een symbolische
functie (een oplossing schetsen die alleen voor de vorm bestaat
Leerdoel 4: Wat is de relatie met bestuurskunde?
Bestuurskunde laat zien hoe de overheid maatschappelijke problemen oplost. Door recht
kan de staat dwang uitoefenen en hebben ze gezag over mensen. Recht is nodig voor
duidelijkheid Juridische kaders zijn de ruimtes waarbinnen je als bestuurskundigen kunt
bewegen, je moet bewust zijn van het recht.
Legaliteitsbeginsel: Geen bevoegdheid zonder grondslag in de wet of Grondwet. Geen
ambtenaar heeft het recht iemand te arresteren, iemands eigendom in beslag te nemen,
, zonder dat een wettelijke regel hem die bevoegdheid geeft.
dit geeft de burger dus ook bescherming.
Bestuursrecht: hoe pas je staatsrecht toe?
Probleem 2
Leerdoel 1: Welke regelgeving zijn er?
Leerdoel 2: Welke verschillende soorten zijn er?
Leerdoel 3: Welke organen kunnen die regelgeving maken?
Leerdoel 4: In welke grondslag staat deze bevoegdheid vastgelegd?
Leerdoel 5: Aan welke eisen moeten de verschillende soorten regelgeving voldoen?
Leerdoel 6: Hoe vindt een wetswijziging plaats?
Leerdoel 7: Wat is de procedure van de grondwetswijziging? (zijn verkiezingen noodzakelijk)
Er zijn een aantal soorten regelgeving te onderscheiden. Bij elk soort regelgeving behoort dan ook
een ander orgaan. Daarnaast hebben de verschillende soorten regelgeving ook verschillende
grondslagen in de wet. Ze kunnen als volgt onderscheiden worden:
Wet in Formele zin (Art. 81 GW)
o Vooral over procedures?
o Een besluit tot stand gekomen in
samenwerking tussen Kroon/regering en
Staten-Generaal. Volgens een bepaalde
procedure.
o De vaststelling van wetten geschiedt door
de regering en Staten-Generaal
gezamenlijk.
o Vaststelling van deze wetten heeft als
grondslag Art. 81 GW
o Vb. Burgelijk Wetboek
Wet in Materiële zin
o Vooral over de inhoud?
o Algemeen bindend voorschrift (AVV)
o Hoeven niet afkomstig te zijn van regering en SG gezamenlijk
o Regels voor gedrag
o De inhoud is het criterium, het moet algemeen bindend zijn. Bovendien moet het
voor herhaalde toepassing vatbaar zijn.
o Niet gericht tot bepaalde rechtspersonen of betrekking hebbend op aanwijsbare
objecten, een ieder.
o Kan aan de grondwet worden getoetst
