Samenvatting van Psychologie de Essentie, 4e editie. Bevat een uitgebreide samenvatting met voorbeelden van H1 t/m 1.2.6, H2, H3, H4, H6 (m.u.v. 6.4.1), H7 t/m 7.3.4, H8 & H9. Geschreven voor het vak Psychosociale achtergronden van gedrag voor de opleiding Sociaal-Juridische Dienstverlening.
,Hoofdstuk 1 Geest, gedrag en wetenschap
1.1 Wat is psychologie?
Psychologie -> de wetenschap van gedrag
en geestelijke processen (mentale Gedachten
activiteit). Het is gebaseerd op objectieve,
verifieerbare gebeurtenissen.
Psychologie beslaat zowel interne
geestelijke processen, die we
alleen indirect waarnemen (zoals
denken en voelen), als externe,
direct waarneembare Gedrag Gevoel
gedragingen (zoals praten,
glimlachen en lopen).
De categorieën van psychologie:
o Experimentele psychologie (onderzoekspsychologie) -> uitvoeren van onderzoek dat nieuwe
psychologische kennis creëert. De meesten werken aan universiteiten, waar ze ook lesgeven.
o Docenten psychologie -> lesgeven binnen een grote diversiteit aan opleidingen (bijv.
toegepaste psychologie, orthopedagogiek). Op universiteiten wordt ook wetenschappelijk
onderzoek gedaan.
o Toegepaste psychologie -> gebruiken de kennis die door experimenteel psychologen is
ontdekt om problemen van mensen op te lossen door middel van trainingen, het inzetten
van speciale diagnostische testen of andere psychologische interventies. Ze werken op
diverse plekken als scholen, klinieken en bedrijven.
Specialisaties die toegepaste psychologen uitvoeren:
o Arbeids- en organisatiepsychologen -> gespecialiseerd in aanpassingen aan de werkplek die
de productiviteit en de arbeidsmoraal van de werknemers moeten maximaliseren.
o Sportpsychologen -> helpen atleten hun prestaties en motivatie te verbeteren, door
trainingssessies te plannen en door hen te leren hun emoties onder druk te beheersen.
o Schoolpsychologen -> deskundig op het gebied van lesgeven en leren. Ze houden zich bezig
met leren, het gezin of persoonlijke omstandigheden.
o Gezondheidspsychologen -> werken in alle sectoren van de gezondheidszorg.
o Klinisch psychologen en counselors -> helpen mensen zich aan te passen op sociaal of
emotioneel gebied, of om moeilijke keuzes in relaties of hun carrière te maken.
o Forensisch psychologen -> werken voor het wets- en rechtssysteem, zoals het testen van
gedetineerden op het gebied van vrijlating of voor een rechtszaak.
o Omgevingspsychologen -> proberen de interactie met onze omgeving en het milieu te
verbeteren, zoals het bestuderen van de invloed van groene ruimten op de schoolprestaties.
o Gerontopsychologen -> helpen ouderen hun gezondheid en welzijn te behouden en effectief
te leren omgaan met leeftijdsgerelateerde problemen.
Psychiatrie -> een medisch specialisme die zich bezighoudt met psychische stoornissen.
,1.2 Kritisch nadenken: wetenschap of niet?
Pseudopsychologie -> niet-onderbouwde psychologische aannamen die als wetenschappelijke
waarheden worden gepresenteerd.
Om onderscheid te maken tussen psychologie en pseudopsychologie moet je kritische vaardigheden
ontwikkelen, die je altijd moet nagaan als je met nieuwe beweringen wordt geconfronteerd, waarvan
wordt beweerd dat ze een wetenschappelijke basis hebben.
1. Wat/wie is de bron? – is degene wel deskundig?
2. Is de bewering redelijk of extreem? – is het in strijd met bestaande kennis?
3. Wat is het bewijsmateriaal? – is het echt goed bewijs?
4. Kan de conclusie door bias (vervorming) zijn beïnvloed? – is de waarneming vervormd?
5. Worden veelvoorkomende denkfouten vermeden? – alleen een zorgvuldige analyse van
bewijzen voor en tegen de stelling kan leiden tot een betrouwbaar antwoord.
6. Zijn voor het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig? – een breed
onderwerp moet breed bekeken worden.
Bias -> vervorming van de waarneming (door bepaalde invloed).
1.3 Perspectieven van de psychologie
De psychologie is ontstaan in de tijd van de Grieken. De verschillende volken hadden per volk andere
perspectieven. De zes belangrijke perspectieven van de psychologie domineren het snel
veranderende veld van de moderne psychologie. Alle perspectieven zijn voortgekomen uit radicaal
nieuwe ideeën over geest en gedrag.
o Biologisch perspectief (René Descartes) -> zoeken naar de oorzaken van ons gedrag in het
zenuwstelsel, het hormoonstelsel en de genen (lichamelijke kenmerken). De geest wordt
beschouwd als een product van de hersenen.
René Descartes zette de eerste stap naar een wetenschappelijke studie van de geest
toen hij besefte dat sensaties en gedragingen te maken hebben met zenuwactiviteit.
Hij maakte een scheiding tussen de spirituele geest en het fysieke lichaam.
- Neurowetenschap -> houdt zich bezig met alle aspecten van het zenuwstelsel.
- Evolutionaire psychologie -> beweert dat een groot deel van het menselijk gedrag
voortkomt uit overgeërfde neigingen (Charles Darwin – natuurlijke selectie).
Rationalisme -> een filosofische stroming die het denken als enige middel zag om aan wetenschap en
filosofie te doen.
Hierop kwam veel kritiek vanuit het empirisme -> stelt dat kennis voornamelijk of geheel
voortkomt uit de ervaring. John Locke beweerde dat de mens bij de geboorte een tabula rasa
is, een onbeschreven blad.
De ontdekking van het periodiek systeem bracht in één klap structuur aan in de chaotische discipline
van de chemie. Wilhelm Wundt dacht dat het mogelijk was de menselijke geest op dezelfde manier
te simplificeren als het periodiek systeem.
In het eerste psychologielaboratorium (opgericht door Wilhelm Wundt) werd onderzoek gedaan naar
elementen van bewustzijn.
Dit werd onderzocht door introspectie -> getrainde vrijwilligers beschreven hun sensorische
en emotionele reacties op verschillende prikkels.
, - Wordt nu gebruikt bij het bestuderen van slaap en dromen.
De psychologie van Wundt, door Amerikaanse psychologen omgevormd tot het structuralisme,
pleitte voor het begrijpen van geestelijke processen, zoals bewustzijn door de inhoud en de structuur
ervan de onderzoeken.
Het functionalisme (opgericht door William James, omdat de benadering van Wundt te beperkt was)
meende dat geestelijke processen het best kunnen worden begrepen door hun doel en functies te
bekijken. De psychologie zou moeten verklaren op welke wijze mensen zich aanpassen aan de
werkelijke wereld buiten het laboratorium. Hierdoor ontstond de toegepaste psychologie.
o Cognitief perspectief (Wilhelm Wundt en William James) -> legt de nadruk op informatie-
verwerking en geestelijke activiteit zoals leren, geheugen, sensatie, perceptie, taal en
denken.
Onze gedachten en handelingen ontstaan als onze hersenen unieke ervaringen
interpreteren en reacties genereren.
o Behavioristische perspectief (John Watson en B.F. Skinner) -> vroeg aandacht voor de manier
waarop ons handelen wordt gevormd door de consequenties ervan.
We begrijpen nu veel beter dat krachten vanuit de omgeving van invloed zijn op het
menselijk vermogen om te leren.
o Perspectief van de gehele persoon
- Psychodynamische psychologie (Sigmund Freud – psychoanalyse) -> persoonlijkheid en
psychische stoornissen komen voort uit processen in het onbewuste. Processen in onze
onbewuste geest veroorzaken ons gedrag.
- Humanistische psychologie (Abraham Maslow en Carl Rogers) -> psychologie moet de
nadruk leggen op menselijke groei en potentieel i.p.v. op psychische stoornissen.
Positieve psychologie (vanaf 2000) -> psychologie moet bijdragen tot geluk en welzijn van
individuen en groepen. Onze innerlijke processen zijn minstens even belangrijk als
prikkels uit de omgeving.
- Psychologie van karaktertrekken en temperament (de oude Grieken) -> individuen
kunnen worden begrepen in termen van hun temperament en blijvende karaktertrekken.
Onze unieke persoonlijkheidskenmerken veroorzaken ons gedrag.
o Ontwikkelingsperspectief (Jean Piaget) -> richt de aandacht op geestelijke en gedragsmatige
veranderingen die voorspelbaar gedurende het gehele leven plaatsvinden. Zulke
veranderingen zijn het gevolg van de interactie van erfelijkheid en omgeving.
Mensen denken en handelen verschillend op verschillende tijdstippen van hun leven.
Lichamelijk is dit te zien in processen zoals groei, puberteit en menopauze. Psychisch
is het te zien in taal, logisch denken en het aannemen van verschillende rollen.
o Sociocultureel perspectief (Stanley Milgram en Philip Zimbardo) -> sociale en culturele
invloeden kunnen de invloed overstemmen van alle andere factoren die gedrag beïnvloede.
De kracht van de situatie beïnvloedt dus ons gedrag.
Perspectief Idee Wat bepaalt gedrag? Wie? Wanneer?
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper quintybosgoed. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
