Dit is een overzichtelijke samenvatting waarin elke deelvraag in 1 of 2 pagina's wordt beantwoord van de Historische Context over De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden in de periode . Belangrijke jaartallen, begrippen en personen komen allemaal terug in de samenvatting. De verplichte voorbee...
1.1 WAARDOOR BRAK ER EEN OPSTAND UIT IN DE NEDERLANDEN, 1515-
1572?
In de vijftiende en zestiende eeuw werd in de Nederlanden de positie van de
stedelijke burgerij sterker door opbloei van handel en nijverheid. De uitbreiding van
privileges in ruil voor belastingafdrachten aan de vorst botste met het
centralisatiebeleid van Karel V.
De Opstand begon als een meningsverschil over de reactie van de overheid op het
protestantisme. Discussies over de kerk hadden immers geleid tot een scheuring
binnen de rooms-katholieke kerk.
Luther verkondigde dat machtsaanspraken en zelfgemaakte regels/wetten van de
kerk onterecht waren, alleen de bijbel was richtinggevend. Tegen de aflatenhandel
stelde hij 95 stellingen op. De paus deed hem in de kerkelijke ban. In 1521 vond er
op de Rijksdag te Worms een theologische discussie plaats en werd de Rijksban
uitgesproken over Luther, waardoor hij vogelvrij werd verklaard.
In 1555 werd met de uitspraak ‘cuius eieus religio” afgedwongen dat de vorst het
geloof van zijn onderdanen bepaalde.
In 1531 stelde Karel V de Drie Collaterale Raden in de Nederlanden in. In de
Nederlanden kreeg Calvijn veel aanhangers. De calvinisten werden streng vervolgd,
de bestaande plakkaten werden verscherpt en werden de Bloedplakkaten genoemd.
De adel diende een verzoek in om deze strenge wetgeving te laten opheffen, dit
veroorzaakte echter de Beeldenstorm. Filips gaf de adel de schuld en stuurde de
hertog van Alva op. Willem van Oranje riep vanuit Duitse ballingschap op tot verzet,
maar kreeg weinig weerklank.
Luther verschijnt voor de Rijksdag in Worms (1521):
Luther leefde in grote angst, hij winst niet zeker of God hem zijn zonden zou
willen vergeven.
Alleen de kracht van het geloof kan volgens Luther een mens in het reine
brengen.
Luther vond het daarom ook verschrikkelijk dat er priesters en monniken door
het Duitse Rijk reisden, die aflaten verkochten. Met een aflaat konden
gelovigen volgens de kerk de boetedoening voor hun zonden afkopen en hun
zielenheil redden.
In 1517 stelde Luther 95 stellingen op tegen de aflatenverkoop. Het was zijn
bedoeling hier een vreedzame discussie mee te beginnen die zou leiden tot
de afschaffing van de aflatenhandel.
De paus was hier niet van gediend en dreigde Luther in de kerkelijke ban te
doen, Luther verbrandde deze brief en Luther werd in de ban gezet.
Luther moet verschijnen voor de Rijksdag in Worms, waar met het Edict van
Worms over Luther de Rijksban werd gezet.
Karels broer, Ferdinand, slaagde erin met de Augsburgse Religievrede een
soort vrede te vinden: elke vorst bepaalde voortaan welk geloof in zijn land
zou gelden.
, Instelling van drie Collaterale Raden (1531):
In 1515 aanvaardde Karel V het bestuur over de gewesten. Pas in 1543
slaagde hij erin de bestuursmacht over alle zeventien gewesten te krijgen.
Al in 1531 probeerde Karel V zijn bestuur te centraliseren met de Collaterale
Raden. De Raden moesten de landsheer bijstaan bij het bestuur.
In de Geheime Raad zaten universitair geschoolde bestuurders die zich met
algemene wetgeving en de uitvoering daarvan bezighielden.
In de Raad van Financiën zaten drie edelen en juristen die het persoonlijke
bezit van de vorst beheerde en zorgde voor de belastingen.
In de Raad van State kreeg de hoge adel een adviserende functie. Echter was
het inzetten van deze Raad een manier om het ongenoegen van de hoge
edelen weg te nemen.
Instelling van de Bloedplakkaten (1550):
In de Nederlanden waren de calvinisten de gevaarlijkste protestantse groep
voor de katholieke kerk. Hun hechte organisatie, felle propaganda en strenge
discipline zorgden dat de aanhang van Calvijn in de Nederlanden sterk
groeide.
Karel V zag het als plicht om de andersgelovigen streng te vervolgen. Immers:
eenheid van het geloof zou de centralisatie bevorderen. Niet hetzelfde
geloven als je vorst vatte hij op als ongehoorzaamheid.
Enkele jaren na de nederlaag van de protestanten vorsten in de
Schmalkaldische Oorlog achtte Karel zijn positie zo verstrekt, dat hij
kettervervolging weer aanmoedigde.
Hij vaardigde nieuwe plakkaten uit tegen de ketters, die ervoor zorgde dat de
inquisitie vaker en strenger zou optreden. Dit waren de Bloedplakkaten.
Tegen deze Bloedplakkaten en vooral de doodstraf was er veel bezwaar,
waardoor de inquisitie werd tegengewerkt.
In kerkelijk opzicht wilde Karel de Zeventien Verenigde Nederlanden los
maken van Frankrijk en het heilig Roomse Rijk. Uiteindelijk gebeurde dit door
Filips II, de broer van Karel V. Deze herindeling liet de mensen al weten dat
deze centraliserende maatregelen tot gevolg hadden dat kettervervolging
strenger zou worden.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper evagaal. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
