Ondernemingsrecht
H1: Introductie op het ondernemingsrecht
1.1: Ondernemingsrecht binnen BW
Art. 1 WOR definieert het begrip onderneming evenals art. 2 Hrw. Het ondernemingsrecht omvat alle
rechtsvormen die in de wet geregeld zijn.
Het ondernemingsrecht is het privaatrecht. We onderscheiden twee categorieën: de rechtspersonen en
niet-rechtspersonen/natuurlijke personen. Een rechtssubject is drager van rechten en plichten. Dit
betekent simpelweg dat hij zaken in eigendom kan hebben, dat het recht erkent dat zaken van hem
kunnen zijn en dat hij schulden kan hebben. Daarnaast dat dit hem als drager van verplichtingen kan
worden toegerekend en dat het recht er van uit gaat dat deze lasten door hem moeten worden voldaan
en zo nodig door de schuldeiser op zijn vermogen kan worden verhaald. Een rechtsobject is datgene
waarop een rechtssubject recht kan hebbe, zoals goederen.
Art. 1:1 lid 1 BW zijn ‘allen die zich in NL bevinden’ vrij en bevoegd tot het genot van de burgerlijke
rechten. Dit zijn dus natuurlijke personen, maar ook rechtspersonen zoals een BV. deze ondernemingen
hebben volgens art 2:3 BW een vorm van rechtspersoonlijkheid.
Rechtspersonen worden gelijkgesteld met natuurlijke personen wat het vermogensrecht betreft (art. 2:5
BW). Ze zijn beide rechtsbevoegd: bevoegd en vrij tot het genot van burgerlijke rechten.
Rechtspersoonlijkheid heeft dus betrekking op de mogelijkheid om rechtshandelingen te verrichten,
overeenkomsten te sluiten, goederen te ontvangen en schulden aan te gaan.
Een personenvennootschap of eenmanszaak is geen rechtspersoon of natuurlijk persoon, ze hebben dus
geen rechtsbevoegdheid. Rechtspersonen zijn rechtssubjecten en worden daardoor vermogensrechtelijk
gelijkgesteld met natuurlijke personen, maar zullen
altijd door middel van natuurlijke personen dienen te
functioneren (functionarissen).
1.2 Rechtsvormen in NL
Er bestaan publiekrechtelijke en privaatrechtelijke rechtspersonen. Er zijn 6 soorten privaatrechterlijk:
1. De BV
Rechtspersoon met eigen kapitaal, dat door middel van het uitgeven van aandelen is verkregen.
Dient te worden opgericht met een notariële akte, waarin staturen worden opgenomen. Deze
moet worden ingeschreven bij de KvK. Er is besloten karakter: er kunnen enkel aandelen op
naam worden uitgegeven, geen aandelen aan toonder. Aandeelhouders krijgen aandelen na het
storten van geld in de bv, in ruil waarvoor ze het recht krijgen om over besluitvorming binnen de
bv mee te kunnen stemmen.
2. NV
Is net als de BV een kapitaalvennootschap met beperkte aansprakelijkheid, maar heeft wel een
verplicht minimumoprichtingskapitaal. Ze worden op dezelfde wijze opgericht en ingeschreven
bij de KvK. Aandelen kunnen op naam of aan toonder zijn, en kunnen op een aandelenbeurs
worden verhandeld. Dat is het een beurgenoteerde NV.
1
, 3. Vereniging
Is een rechtspersoon met leden die een ander doel heeft dan de coöperatie en de OWN en is niet
gericht op winst. Ze mag behaalde winst niet uitkeren aan leden. Hij kan worden opgericht met
notariële akte, waardoor ze een formele vereniging is met volledige rechtsbevoegdheid; in dat
geval moet ze ook verplicht worden ingeschreven bij de KvK. Als hij zonder akte is opgericht, is
de vereniging informeel en daarmee beperkt rechtsbevoegd.
4. Stichting
Dit is een rechtspersoon met in beginsel slechts een orgaan en heeft een ledenverbod, ze is niet
gericht op winst. Behaalde winst mag niet uitgekeerd worden, behalve als het van sociale aard is.
De stichting wordt opgericht door notariële akte en worden ingeschreven in handelsregister.
5. Onderlinge waarborgmaatschappij
Is hetzelfde als de coöperatie, behalve dat ze als doel oet hebben dat ze met haar leden
verzekeringsovereenkomsten sluit.
6. Coöperatie
Hierbij is een ledenorgaan verplicht. De rechtspersoon is gericht op winst en heeft als doel het
voorzien in stoffelijke behoefte van leden door het sluiten van overeenkomsten met hen. Hij
dient bij de notaris te worden opgericht en ook te worden ingeschreven bij de KvK. De
bestuurders zijn in beginsel niet aansprakelijk en het is mogelijk dat de aansprakelijkheid van de
leden wordt beperkt of uitgesloten.
Naast rechtspersonen, kennen we ook nog drie soorten personenvennootschappen:
1. Maatschap
Dit is een vennootschapsverband waarin een beroep of bedrijf wordt uitgeoefend en
handelingen worden verricht. Er wordt onderscheid gemaakt tussen een stille en openbare
maatschap, waarbij de stille maatschap is bedoeld voor beroeps- of bedrijfsuitoefening en de
openbare voor beroepsuitoefening. De stille treedt niet naar buiten onder één naam, de
openbare wel.
Een maatschap wordt opgericht op basis van een overeenkomst waarbij iedereen iets inbrengt.
Deze oprichtingshandelingen kunnen onzichtbaar zijn wanneer een mondeling contract wordt
gesloten, maar de maatschap dient zich wel in te schrijven in het Handelsregister. De maatschap
fungeert dan als gemeenschappelijk bedrijf en factureert aan de klanten. Het grootste verschil
met de vof en de CV is dat de maatschap enkel vertegenwoordigd kan worden als alle maten een
volmacht geven aan degene die handelt namens de maatschap en dat alle maten voor gelijke
delen aansprakelijk zijn.
2. VOF
De vennootschap onder firma is gebaseerd op de maatschap en wordt op dezelfde wijze
opgericht + inschrijving KvK. Een VOF is echter een vennootschap voor bedrijfsuitoefening,
waarbij het bedrijf altijd onder gemeenschappelijke naam wordt uitgeoefend. Alle vennoten zijn
bevoegd tot vertegenwoordiging en hoofdelijk aansprakelijk voor verbintenissen van de VOF.
3. CV
Is gebaseerd op de VOF en heeft dezelfde oprichtingshandelingen. Hierbij is echter sprake van
een of meer commanditaire vennoten (stille vennoten), naast de gewone of de beherende
2
, vennoten. Stille vennoten hebben vaak slechts geld ingebracht, maar zijn niet werkzaam binnen
of namens de vennootschap. Ze delen volwaardig mee in de winst. Alle vennoten, behalve de
stille, zijn bevoegd tot vertegenwoordiging tenzij ze daarvan worden uitgesloten + hoofdelijk
aansprakelijk.
De eenmanszaak is de meest voorkomende rechtsvorm. Dit is een niet wettelijk geregeld vorm, zonder
oprichtingsvereisten. Je dient je alleen in te schrijven in KvK zodat je geregistreerd staat in het
handelsregister.
Naast de zes NL rechtspersonen, de drie personenvennootschappen en de eenmanszaak zijn er ook drie
Europese rechtsvormen. Dit zijn supranationale rechtsvormen en staan dus boven de staat:
1. Europees Economisch samenwerkingsverband (EESV)
Wordt opgericht door ten minste twee natuurlijke of rechtspersonen uit ten minste twee
verschillende lidstaten dmv overeenkomst. Het doel van de EESV is om de economische
werkzaamheid van zijn leden te vergemakkelijken of te ontwikkelen, dan wel de resultaten ervan
te verbeteren of te vergrote. Het maken van winst mag geen doel zijn. de winst die wordt
behaald wordt beschouwd als winst van de leden.
2. Societas Europaea (SE)
Rechtspersoon waarvan het kapitaal in aandelen is verdeeld en lijkt daarmee op de NV. Mag wel
winst uitkeren aan betrokken rechtspersonen en zijn niet hoofdelijk aansprakelijk. Oprichting kan
plaatsvinden door alle rechtspersonen maar moeten ten minste twee verschillende
nationaliteiten en samen zorg dragen voor een geplaatst aandelenkapitaal van minimaal
€120.000). (BV: vrachtwagenfabrikant, verzekeringsmaatschappij)
3. Societas Cooperativa Europaea (SCE)
Combinatie van NV en coöperatie en is daarmee een opzichzelfstaande rechtsvorm.
Vennootschap met een in aandelen verdeeld kapitaal, maar met coöperatieve elementen. Het
doel is het voldoen aan de behoeften van haar leden of het ontwikkelen van hun economische
en sociale activiteiten. Dit doel bereikt de SCE vooral door met haar leden overeenkomsten te
sluiten over de levering van goederen, het verrichten van diensten of het uitvoeren van werken
in het kader van de activiteit.
1.7 Vertegenwoordiging in het algemeen
Vertegenwoordiging is het verrichten van een rechtshandeling namens een ander, waarbij een ander dus
een bedrijf of persoon kan zijn. de vertegenwoordiger bindt dan de ander aan de gewenste
overeenkomst en valt er in beginsel zelf tussenuit.
Een vorm van vertegenwoordiging die apart in de wet is opgenomen, is de volmacht van art. 3:60 BW.
Deze vorm van vertegenwoordiging komt vaak voor, al dan niet stilzwijgend.
Volmacht is de bevoegdheid om namens iemand anders een overeenkomst te sluiten. Het is een
eenzijdige rechtshandeling, waarbij de wil of instemming van de ander niet is vereist waardoor hij ook
niet verplicht is de volgmacht uit te voeren.
Indien gewenst is dat de ander wel daadwerkelijk de volmacht uitvoert, zal een lastgevingsoverenkomst
dienen te worden gesloten conform artikel 7:414 BW. Bij een overeenkomst zijn immers aanbod en
aanvaarding vereist, en doordat lastgeving een wederkerige overeenkomst is, ontstaan er dan voor beide
partijen verbintenissen (art. 6:217 BW).
3
