Hoofdstuk 1 Taalonderwijs
Waarom (taal)onderwijs
Taal speelt een cruciale rol in ons leven. Via taal kunnen we onszelf uitdrukken en gaan we
relaties aan met andere mensen. Taal zorgt voor expressie en contact, twee primaire
menselijke behoeften: jezelf kunnen uiten en jezelf verbinden met anderen. Taal is
verbonden met onze persoonlijkheid en identiteit.
Ieder kind heeft recht op goed taalonderwijs zodat het nog beter wordt in zichzelf leren
uitdrukken, contacten aangaan met anderen, zichzelf ontwikkelen en bovenal zichzelf beter
leren kennen. Deze functie vat onderwijspedagoog in drie begrippen samen:
1) Kwalificatie, het eigen maken van kennis, vaardigheden en houdingen die leerlingen
kwalificeren voor het leven in onze rijke multiculturele maatschappij en het uitoefenen
van bijv. een beroep.
2) Socialisatie, het voorbereid worden op een leven als lid van een gemeenschap met
eigen tradities, gewoonten, regels en praktijken. Socialisatie is het proces waarbij
iemand bewust en onbewust cultuurkenmerken van een groep overneemt.
3) Subjectivering, de vorming van een persoon. Het gaat over menselijke individualiteit
en subjectiviteit.
Kinderen vergroten hun kennis van de wereld door middel van taal en kwalificeren zich zo
om in onze complexe multiculturele samenleving te leven. Redenen om taalonderwijs aan te
bieden op een basisschool:
- Om leerlingen beter te leren spreken en luisteren, schrijven en lezen.
- Een andere reden om taalonderwijs te geven is dat taal nu eenmaal een belangrijke
element is van onze cultuur. Taal is het instrument bij uitstek waardoor wij als mens
verschillen van alle andere bekende levenssoorten.
, Hoofdstuk 2 Taal
Wat is taal?
Het draait bij taal om 4 vaardigheden: luisteren, spreken, lezen en schrijven. Deze
vaardigheden kunnen we goed uit elkaar houden met behulp van:
- Het onderscheid tussen gesproken en geschreven taal: gesproken taal (luisteren
en spreken) kun je horen en uitspreken. Geschreven taal (lezen en schrijven) kun je
zien en opschrijven.
- Het onderscheid tussen receptieve en productieve processen: betekenis geven
aan klanken en tekens noemen we receptief (ontvangend). Bij het spreken
produceer je spraakklanken, bij het schrijven produceer je lettertekens. We noemen
dit daarom een productief proces.
Productief Receptief
Mondeling Spreken Luisteren
Schriftelijk Schrijven Lezen
Geletterdheid is de vaardigheid in het lezen en schrijven. Er wordt onderscheid gemaakt
tussen:
- Ontluikende geletterdheid, voor kinderen van 0 tot 4 jaar, die geleidelijk ontdekken
dat er geschreven taal bestaat.
- Beginnende geletterdheid, voor kinderen van groep 1,2 en 3, die het alfabetisch
schrift en het verband tussen gesproken en geschreven taal ontdekken.
- Gevorderde geletterdheid, voor kinderen van groep 4 t/m 8. Kinderen leren steeds
sneller woorden herkennen en lezen gemakkelijker, ook moeilijkere teksten.
Geletterdheid is in zijn algemeenheid het kunnen omgaan met informatie die niet alleen in
teksten aanwezig is, maar ook visueel is, of teksten die een combinatie zijn van tekst en
visuele informatie.
Taal is een complex systeem van tekens en regels waarmee mensen betekenissen met
elkaar uitwisselen met verschillende functies. Hierbij vindt je 3 elementen terug:
- Taal heeft verschillende functies, je kunt via taal contact onderhouden met andere
(communicatieve functie), greep krijgen op hoe de wereld in elkaar steekt
(conceptualiserende functie) en jezelf uitdrukken (expressieve functie)
- Taal heeft betekenis. Taal gaat ergens over. Je kunt met woorden verwijzen naar
ervaringen, feiten, gebeurtenissen en voorwerpen.
- Taal heeft een systeem. In de taal worden klanken en tekens tot woorden, zinnen en
‘teksten’ gecombineerd volgens bepaalde regels.
Functies van taal
De functies van taal zijn:
1) Taal als middel tot communicatie.
2) Taal als middel om greep te krijgen op de werkelijkheid.
3) Taal als middel tot expressie.