Europese Rechtsgeschiedenis: Romeins Recht
Hoorcollege2 (02-07-2002)
Instellingen van de republiek
Volksvergadering (comitia en concilium plebis)
- Conilium plebis volksvergadering van het plebs zonder de patriciërs erbij
- Verkiest magistraten
- Stemt over wetten (lex)
Senaat (= is een overlegorgaan; een vergadering van de machtige clans, van de machtige families &
van de machtige individuen die het hebben waargemaakt en bewezen)
- Consultatie vragen van advies een hulpverlener
- Leden = gewezen magistraten elke romeinse burger die ooit volkstribuun ( dus een praetor) is
geweest dus verkozen is geweest, zit voor de rest van zijn leven in de senaat.
- Senaat een vergadering van een aantal 100den mensen = het adviesorgaan van de
volksvergaderingen van de magistraten. Het is een debatclub met de gewezen magistraten en
magistraten die met elkaar overleggen over het beleid van de stad
Veel macht in de praktijk, waarom?
In de praktijk heeft de senaat veel macht maar formeel juridisch gezien niet. Waarom? Door zijn
samenstelling. Iedereen die een magistraat is geweest zit daarin. Dat zijn dus de machtigste individuen
van Rome. De consuls zijn natuurlijk de machthebbers in Rome, maar je bent maar consul voor 1 jaar. Als
ex-consul zit je voor de rest van je leven in de Senaat, en daar ben je ook het machtigste van de Senaat.
Wie zit in de senaat?
Iedereen die ooit erin geslaagd is om een magistratuur te bekomen
In de senaat spreken eerst de gewezen consuls, dan de consul en de gekozen consul voor volgend jaar,
dan de gewezen praetors, …
Magistraten (= alle leden van een rechterlijke macht)
- Consul hoogste magistraat in het romeinse rijk. In het consul jaar heb je 1 jaar de kans om
in Rome op politiek en wetgevend vlak iets te realiseren, een belangrijk militair commando
krijgen en in het buitenland het te gaan waarmaken. Een oorlog voeren die je het liefst
overleeft en overwint. Waarom is oorlog voeren belangrijk?
o de grootste eer en glorie die je kunt halen in de romeinse politiek is succesvol oorlog
voeren
o je hebt het financieel nodig, omdat alles geld kost. Romeinse magistrate worden
niet betaald. Om verkozen te worden moet je serieus wat geld uitgeven en kiezers
omkopen om verkozen te geraken
, - Praetor een collega van de consuls met minder bevoegdheden en autoriteit.
- Quaestor De quaestoren waren assistenten van de consuels en praetoren.
- Volkstribuun (tribunus plebis) binnen de romeinse samenleving had je een indeling tussen 2
juridische standen.
o De patriciërs (+- 2% van het volk)
Het plebs, gewone volk (+- 98% van het volk)
zaten belangrijke politieke figuren leden van de adel bij enz. Het gewone volk werd uit het
politieke systeem gehouden, behalve op een paar na die werden gecoöpteerd in de adel.
Op een bepaald moment is het plebs een aantal keer in opstand gekomen, 1 van de toegevingen die ze
hebben kunnen krijgen is dat het plebs elk jaar 10 volkstribunen zou mogen kiezen als magistraten.
Een ander toegeving is dat het plebs ook zijn eigen volksvergadering (= concilium plebis, de raad van het
gewone volk) zou mogen organiseren. Elk individu heeft evenveel stemrecht. Na een tijd krijgt dit
volkstribuun belangrijke bevoegdheden
1. Zij kunnen de volksraad samen roepen
2. Zij kunnen wetten voorstellen en wetten laten stemmen door de volksraad, die voor de 100% telt
3. De volkstribuun, omdat ze de beschermers zijn van de gewone burgers tegen de ‘misbruikers’
zogezegd van de patriciërs, hebben een algemeen vetorecht.
d.w.z. dat elk individuele volkstribuun elke beslissing die in Rome word genomen (een juridische
beslissing, politieke beslissing, stemming van een wet, …) kan tegenhouden.
Vb: volkstribuun 1 roept de raad samen, dan kan volkstribuun 2 zeggen ‘stop, vetorecht’ , dan gebeurd
het niet.
Priestercolleges
- Pontifex
De romeinen hadden een officiële godsdienst en die bestond uit het vereren van goden. Romeinse religie
had weinig te maken met persoonlijk geloof of persoonlijk redding na de dood. De romeinse religie had
veel te maken met de band tussen de goden en het volk. Wanneer de romeinse volk oorlog verklaart aan
een ander volk dan sturen ze en priester van Jupiter om dat te doen. De goden zijn de belichaming van het
romeinse volk maar ook de garantie voor het welzijn en het goed gedrag van het romeinse volk
Vb: bij vulkaanuitbarsting, hongersnood, de pest, … denkt het romeins volk dat de goden boos zijn en dat
ze iets fout hebben gedaan. En dan ligt het aan de priesters om uit te leggen waarom de goden kwaad
zijn en wat er moet gebeuren om dat op de lossen.
Priesterschap = een politieke functie