Collegevideos Organisatie en Bestuur
Aantekeningen
,WEEK 1: Introductie en machinebureaucratie
1.1 Leerdoelen en organisatie van het vak
Ø Beginslide
o Leerdoelen van het vak en manier waarop het vak wordt vormgegeven
Leerdoelen van deze cursus
Ø Leerdoelen
o 1. Inzicht in…organisatie
§ Organisatietheorie is een tak van sport, bijzonder vak, waarin bijzondere literatuur
wordt gelezen over hoe organisaties functioneren.
§ Bestuurlijke organisatie is een ander type vak, gaat veel meer over omgeving van
organisaties en hoe organisaties ten opzichte van elkaar functioneren.
§ Bij veel universiteiten worden die vakken gescheiden gegeven maar wij proberen het
te combineren, en ze willen dat we begrip hebben van de kernbegrippen die in die 2
vakgebieden spelen.
§ Hierbij deels vergelijkend perspectief gebruikt: daarmee wordt bedoeld dat we
bestuurlijke organisaties (overheidsorganisaties) gaan vergelijken met private
organisaties maar ook NL bestuurlijke organisaties gaan vergelijken met wat we
weten uit het buitenland (BV GB, Dld, Tanzania).
• Dat is interessant want soms geworsteld met dezelfde vraagstukken en
andere oplossingen gevonden.
o 2. Actuele ontwikkelingen in publieke sector
§ Actuele onderzoeksrapporten, voorbeelden, proberen het zo actueel mogelijk te
maken om je ook bekend te maken met waar je straks in terecht komt.
§ Ook een gastdocent om hier wat meer beeld van te krijgen.
o 3. Ahv actuele onderzoeksrapporten, en artikelen
§ Om actuele perspectief te benadrukken.
Ø Twee perspectieven
o 1. Organisatie van het bestuur
§ Het hele openbaar bestuur, dat is vormgegeven aan de hand van verschillende
organisaties op verschillende schaalniveaus (rijk, provincie, gemeente, regiovorming).
Aan de ene kant publieke organisaties, aan de andere kant private organisaties (VB
zorg: ziekenhuizen, zorgverzekeraars op snijvlak publiek en privaat).
§ Dus de hele organisatie van het bestuur is een perspectief, dat is een kant, een beetje
de manier waarop het hele openbaar bestuur is vormgegeven.
§ Omgeving van organisaties
§ Bestuderen we aan de hand van artikelen (zie nestor)
§ Meer gegeven door Albertjan Tollenaar
o 2. Het functioneren van organisaties
§ Als je nou eenmaal een organisatie hebt (of dat dan publiek of privaat is maakt niet
uit) dan heb je ook kennis over hoe zo’n organisatie intern functioneert.
§ Bestuderen we aan de hand van het boek van Morgan (beelden van organisaties)
§ Meer gegeven door Marseille
Onderwijsvorm en toetsvorm
Ø Onderwijsvorm
o Kennisclips
o Literatuur
§ Per week aangegeven wat je moet lezen
o Opdrachtenreeks
§ Toets moment om te kijken of wat je in de literatuur hebt gelezen of je dat ook hebt
begrepen en kan toepassen.
§ Komt straks nog even terug
§ Worden besproken in de interactieve colleges (wat je hebt ingeleverd)
o Interactieve colleges
Ø Toetsvorm
o 1. Tentamen vervangend paper: een paper die je in een dag moet schrijven. Vraag komt om
9:00 beschikbaar en je moet om 22:00 hebben ingeleverd.
2
, § Gaat vaak over 2 type vragen: zowel een bestuurlijke organisatie vraag als een
organisatie theoretische vraag en gaat vaak over een organisatie of een casuïstiek.
§ Casuïstiek probeert hij een dag van tevoren bekend te maken zodat je dat al een beetje
kan lezen.
§ Vragen zijn zoveel mogelijk individueel, heeft geen zin om te overleggen, moet je
ook individueel maken.
o 2. Opdrachtenreeks
§ Bestaat uit 5 deelopdrachten (planning op nestor)
§ Gaat erom dat je een organisatie kiest en daar een organisatieadvies over schrijven in
5 stappen.
• 1. Organisatie beschrijven
• 2. Omgeving omschrijven
• 3. Ontstaan van problemen omschrijven
• 4. Factoren problemen definiëren
• 5. Advies formuleren: hoe moet het nou anders?
o Deze moet je ook presenteren in week 6 en 7 (aantal
presentatiesessies op zowel dinsdag als donderdag, en daar kun je je
voor inschrijven). Presentatie max. 8 minuten: kort organisatie
beschrijven, kort beschrijven wat er aan de hand is, en kort
beschrijven wat je oplossing zou zijn.
o Beoordeling
§ Inhoud
• Analyse: is begrippenkader goed gebruikt, wordt goed toegelicht?
§ Taal en stijl
• Zijn ze ook strikt in omdat in juridische bestuurskunde een aantal vakken
worden uitgekozen waarin je ook wordt getraind op taal en stijlgebruik.
• Bij bronverwijzing letten op academische standaard.
o Leidraad juridische auteurs gebruiken
o Maar andere bronverwijzing mag ook, maar leidraad is
overzichtelijk en toegankelijk.
1.2 Besturen en Beslissen (artikel Larrick)
Ø Beginslide
o Dit vak gaat eigenlijk om het nemen van beslissingen
o In deze kennisclip wordt uitgelegd waar het artikel van Larrick over gaat à in artikel komen
perspectieven, onderwerpen die we in collegecyclus aan de orde willen stellen mooi aan de
orde.
Ø Existentiële vragen
o Wat is besturen?
§ Bij besturen denk je vaak aan het is iets wat te maken heeft met macht. Iemand heeft
macht en dat organiseer je op een bepaalde manier. Het openbaar bestuur is immers
een manier om het openbaar gezag/macht te organiseren.
§ In cursus denken we er ook op deze manier aan: het besturen van de openbare
samenleving
o Wat is een organisatie?
§ In bestuur functioneren organisaties en wat zijn dat nou?
§ Organisatie is het makkelijkst te typeren als een samenwerkingsverband die is
opgericht, functioneert, met een bepaald doel, en dat doel kan verschillend zijn (VB:
organiseren van gezondheidszorg, organiseren van culturele evenementen…)
§ Vaak denk je bij een organisatie dat er ook wel iets van een hiërarchie is, ookal wordt
dat soms ontkent, doet men soms alsof er geen hiërarchie is.
o Organisatie op verschillende niveaus
§ Lokaal niveau, individueel niveau, en een bovenindividueel niveau
o è Dat zijn de elementen die in ons vak van belang zijn: het gaat om het besturen van het
openbare leven, dat gebeurt met organisaties, en die organisaties functioneren op verschillende
niveaus (3 elementen van ons vak hiermee te pakken).
Ø De kern
3
, oWaar het om draait (en nu komen we bij artikel van Larrick) is dat het bij besturen gaat om het
nemen van beslissingen. Dus die besturen, besturen van het openbare leven, is het nemen van
beslissingen.
o Waar wij naar kijken
§ Wie neemt die beslissingen?
§ In welke mate worden die beslissingen beïnvloedt?
• Uiteindelijk is elke beslissing een kwestie van individueel handelen, het zijn
individuen die een handeling maken en die worden beïnvloed door een
sociale context waarin zij zich bevinden.
o VB: Minister neemt beslissingen in een ministerie, wordt daarbij
geadviseerd door tal van actoren en dat is waar we ons druk om
maken in ons vak.
Ø Toegepast op casus: Brandweer Amsterdam (op nestor linkje naar deze beroemde casus)
o Casus – wat is er aan de hand?
§ Ging over Leen Schaap, nieuwe brandweercommandant van Amsterdam, die was
ingeschakeld door de voormalige burgemeester van Amsterdam om de zogenaamde
machocultuur van de brandweer in Amsterdam te doorbreken.
§ Brandweer Amsterdam was een soort van vrijstaat, daar kon van alles, mensen gingen
caravans stallen in de brandweerkazerne, repareerden hun eigen auto, eigenlijk bijna
misbruik van publiek gezag.
§ Leen Schaap werd ingehuurd om orde op zaken te stellen, en hij stuit op ontzettend
veel weerstand.
§ Daar zie je, de burgemeester haalde iemand naar binnen om een organisatie te
veranderen, om een verandering teweeg te brengen, om dus ook individuele keuzes
van die brandweermannen te beïnvloeden.
o Wie neemt de beslissingen?
§ Aantal mensen:
§ BV: Leen Schaap, hoe hij probeerde om die organisatie te veranderen.
• Je ziet ook in het artikel dat dat niet is gelukt: heel moeilijk om beslissingen
te veranderen, bijvoorbeeld beslissingen van die lagere brandweermensen die
nog steeds via hun OR heel veel ruimte claimden voor hun afwijkende
gedrag.
o Waardoor worden die beslissingen beïnvloed?
§ Eigenschappen van de beslissers?
• Je ziet dat in die casus, die brandweer is een behoorlijke hiërarchische
organisatie, gezagsstructuur, en dat ligt ook voor de hand, mensen gaan
letterlijk voor elkaar door het vuur dus er is veel onderling vertrouwen, en
om dat dan te beïnvloeden van bovenaf door zo’n extern ingehuurd iemand
dat is buitengewoon lastig. Leen Schaap had zelf een achtergrond in de
politie (dus ook hiërarchische organisatie) maar werd toch niet geaccepteerd
door de mensen die hij moest beïnvloeden.
§ Eigenschappen van de sociale context van die beslissers?
• En uiteindelijk is ook interessant om je te realiseren, Leen Schaap werd
ingehuurd door burgemeester Ewoud van der Laan, die burgemeester komt
te overlijden, nieuwe burgemeester, en die (Halsema) trekt haar handen er
vanaf, wil rust in de tent, en laat dan uiteindelijk heel kort samengevat Leen
Schaap vallen.
• Daarmee zie je dat het nemen van beslissingen, ook door Leen Schaap,
enorm wordt beinvloed door de mate waarin hij in dit geval politiek gesteund
wordt door zijn burgemeester (in dit geval hoofd van de veiligheidsregio).
o Interessante casus omdat…
§ Het laat zien hoe organisatie functioneert, wie daar allemaal aan de knoppen zit
• In dit geval in de persoon van Leen Schaap als ‘de ingehuurde veranderaar’,
gesteund door de burgemeester die ook een beslissing heeft genomen,
namelijk om zo iemand daar neer te zetten.
• Beslissingen worden niet alleen door Leen Schaap genomen maar ook door
mensen er om heen, hij had bijvoorbeeld te maken met een
ondernemingsraad die erg veel invloed kon uitoefenen…
4
