Een uitgebreide samenvatting over hoofdstuk 14 van het Memo leer/opdrachtenboek van bovenbouw VWO. Het bevat twee samenvattingen van de twee paragrafen van dit hoofdstuk. De samenvattingen zijn gemaakt naar de leerdoelen die er per paragraaf zijn zodat je ook verbanden kan leggen binnen de paragraa...
Samenvatting Hoofdstuk 14: Europa en de
wereld na 1989
14-1 - Naar een nieuwe
wereldorde
KA 45: De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in
de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende
dreiging van een atoomoorlog
Begrippen: Moslimfundamentalisme, Politieke Islam
Oorzaken voor de val van Berlijnse Muur en de
ineenstorting van de Sovjet-Unie
De SU hadden in de jaren 80 een aantal structurele problemen, die de
geloofwaardigheid van het communisme onder de bevolking aantastten.
Door de geldverslindende wapenwedloop was SU vrijwel bankroet. Het
politieke systeem was star: vernieuwing was vrijwel onmogelijk.
→ om het communisme overeind te houden kwam Gorbatsjov vanaf 1985
met nieuwe maatregelen: meer openheid van zaken (glasnost) en
persoonlijke vrijheid, meer marktwerking (perestrojka), toenadering tot het
westen met de bedoeling de wapenwedloop te beëindigen en een einde te
maken aan de geweldadige overheersing van de satellietstaten in
Oostblok. → hadden niet gewenste effect. De communistische ideologie en
het eenpartijstelsel verloren hun laatste geloofwaardigheid.
Een bijkomend probleem was de sociale-onrust in Oost-Europa. Er rees in
veel Oostbloklanden verzet tegen het communistische dictatuur en oproep
naar democratie maar militair ingrijpen bleef ook uit. → ook andere
communistische regimes onder grote druk. 1989: dit leidde in DL tot wat
nu het symbool van de ondergang van het communisme is: val van de
Berlijnse Muur. : besluit van de regering van de DDR om vrij verkeer
tussen Oost- en West-Duitsland toe te staan.
Territoriale, politieke en economische gevolgen van het
verdwijnen van het communisme in Oost-Europa en de
Sovjet-Unie
In voormalige Sovjet-Unie:
Territoriaal: . De landen vallen uit elkaar en worden zelfstandige
staten.
, Economisch: er ontstond een soort kapitalistische economie, waarin
slimme zakenlieden en hun politieke vrienden zich enorm wisten te
verrijken, ten koste van de gewone Russen.
Politiek: Boris Jeltskin werd de eerste democratisch gekozen
president van RL. In andere voormalig Sovjetrepublieken
veranderden de systemen. Waar sommige republieken
parlementaire democratieën werden en aansluiting zochten bij de
EU (Estland, Letland en Litouwen) ontwikkelden andere zich tot
autoritair geregeerde staten. In sommige landen zorgden
opkomende nationalistische gevoelens voor onrust en conflicten, die
soms leidden tot revoluties en burgeroorlogen.
Oost-Europa:
Territoriaal: Nu de overheersing door de SU was weggevallen,
grepen inwoners ook terug op wat hen vóór de Sovjettijd zou hebben
gebonden, het nationalisme. → leidde tot nieuwe spanningen: wie
behoorde tot welke natie en wie kreeg het voor het zeggen? Vooral
in Joegoslavië. Die was een zelfstandige republiek, waarin
verschillende bevolkingsgroepen waren verenigd. (Serviërs, Kroaten
en Bosniërs) → tussen 1991 en 2001 scheidden verscheidene
deelrepublieken zich af en raakten bevolkingsgroepen verwikkeld in
hevige burgeroorlogen. Die probeerde de VN met vredestroepen te
beschermen maar lukte niet altijd. 1995 Nederlandse VN-bataljon
werd in een Bosnische stad onder de voet gelopen door Servische
troepen en later werden 8000 Bosnische moslims vermoord. NL nam
verantwoordelijkheid en trad af.
Economisch & Politiek: De landen in Oost-Europa liberaliseerden de
economie en voerden een parlementaire democratie in.
Welke normen en waarden moslimfundamentalisten
nastreven
Eind 20e eeuw kreeg de spanning tussen de christelijke en islamitische
wereld een nieuwe wending. Dit is vooral zichtbaar in de wereldwijde
opkomst van het moslimfundamentalisme. Fundamentalisten zijn mensen
die de oorspronkelijke uitgangspunten van hun geloof zoveel mogelijk in
praktijk willen brengen. Dit botst vaak met moderne, seculiere (niet-
religieuze) overtuigingen die in het Westen zijn ontstaan.
Normen en waarden:
moeite met de gelijkheid van man en vrouw en de grondrechten van
homoseksuelen
vinden dat moslims geen ander geloof mogen aannemen
wetgeving mag niet het resultaat zijn van democratische afspraken
tussen mensen, maar dat zij gebaseerd moet zijn op de goddelijke
wetgeving, de sharia.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper chenhartink. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
