Grondrechten zijn belangrijke normen, ze worden omschreven als fundamentele rechtsnormen
die de strekking hebben het individu persoonlijk vrijheid en een menswaardig bestaan te
verzekeren en die de handelingsvrijheid van met name de overheid beperken. De grondrechten
gelden in eerste plaats tussen de burger en de overheid. Bijvoorbeeld de burger zoveel mogelijk
vrijheid geven. Bij klassieke vrijheidsrechten staat met andere woorden de onderhoudingsplicht
van de overheid voorop. Bij de sociale grondrechten gaat het meer op een zorgplicht van de
overheid.
De rechtsstaat:
- Dat ingrijpen van de overheid slecht mag geschieden op grond van algemene regels.
- De scheiding der machten, en verdeling van de overheidsmacht over verschillende
organen. Dit wordt gezien als een garantie voor de vrijheid van de burger.
- De mogelijkheid van rechtsbescherming door de onafhankelijke rechter.
- Het bestaan van grondrechten.
Wij gebruiken de term grondrechten zowel voor internationaalrechtelijk als nationaal rechterlijk
vastgelegde rechten. De reeks van grondrechten is vastgelegd in de grondwet, IVBPR,
IVESCR, EVRM, ESH en de HVEU.
De grondrechten nemen een steeds belangrijke positie in. Dat komt omdat de werkingssfeer
van de grondrechten toeneemt omdat het aantal grondrechten in aantal groeien. In de tweede
plaats bestaat er een neiging om aan beperkingen steeds hogere eisen te stellen. In de derde
plaats wordt aan de grondrechten ook steeds vaker een zekere werking in de relatie tussen
burgers onderling toegekend. In de vierde plaats voor de klassieke grondrechten niet meer
gezien als onthoudingsplichten van de overheid. in de vijfde plaats doet het internationale
stelsel van grond rechtsbescherming meer en naar haar invloed gelden binnen de Nationale
rechtsorde.
Hoofdstuk 2 Geschiedenis
Athene en de Griekse staatsleer: De staat heeft bij uitstek en opvoeding de rol en de
controle van de overheid strekt zich in de ideale staat uit over Vrijwel alle aspecten van
het individuele en maatschappelijke leven.
De christelijke leer: Enerzijds gaat zij ervan uit dat alle mensen geschapen zijn naar het
evenbeeld van God en dat in dat opzicht gelijkwaardig zijn. De spirituele sfeer is
belangrijker dan de wereldlijke sfeer. Waarom dienen het geloof en de kerk op zijn
minst een eigen domein te hebben waardoor de bevoegdheid van de statelijke overheid
begrensd is. De opvattingen over het belang van de individuele ziel en Het beperkte
,bereik van de overheidsmacht worden wel beschouwd als voedingsbodem voor de
opkomst van het idee van de mensenrechten. anders heet wordt het gezag van de
overheid in de christelijke leer veelal van God gegeven beschouwd, zodat
gehoorzaamheid voor onderdaan een eerste plicht vormt. Delier stelt overigens wel
grenzen aan de overheidsmacht; de macht van de heerser Is immers van God gegeven
ten behoeve van het algemeen Welzijn, de uitoefening van het gezag dient daarop
gericht te zijn.
Met onder invloed van het opkomend humanisme wordt de aandacht meer dan
voorheen gericht op het individu, zijn mogelijkheden en een morele zelfstandigheid. in
de protestantse leer wordt meer dan in het katholicisme de persoonlijke relatie met god
benadrukt. De periode waarin de middeleeuwse orde verloren gaat is ook de periode
waarin de Burgerij op komt. Het idee van gelijkheid voor het recht komt in de plaats van
het idee van standsrechten. op economisch terrein verlangde Burger niet alleen naar
een goed geregelde bescherming van de eigendom maar ook naar een vrije sfeer
waarin hij met andere Burgers contractuele relatie spanning gaan. Tegelijkertijd ziet de
Burger haar vrijheden bedreigd door de machtiger wordende centrale overheid.
Hobbes: kan individuen bestuderen. Individuen worden geleid door begeerte en
afgestoten door afkeer. Het volgt zijn eigenbelang.
De klassieke vrijheden zijn bijvoorbeeld de vrijheid van godsdienst, meningsuiting en de
privacy. Het zijn de individuele vrijheidsrechten. Sociale grondrechten zijn meer gericht
op de overheid. Bijvoorbeeld de vrijheid van onderwijs.
Er komen geen geschiedenis vragen in de toets. Alleen weten hoe het een
beetje zit. Verdere info nog in het boek
Hoofdstuk 3 Dragers van grondrechten
Individu
In eerste plaats is het voorstelbaar dat bepaalde categorieën personen niet op ieder
grondrecht beroep kunnen doen. Bijvoorbeeld buitenlanders, gedetineerde,
ambtenaren, militaire en kinderen. In de tweede plaats hoeft het gegeven dat
grondrechten naar hun aard aan een natuurlijk persoon toekomen niet te betekenen dat
er geen andere grondrecht dragers zijn.
De meeste klassieke grondrechten komen aan elk individu toe. Als de grondrechten in
het positieve recht gekoppeld aan de nationaliteit is, Dan spreekt men van
burgerschapsrechten. Dit is ook in de Nederlandse grondwet terug te vinden. Niet alle
grondrecht bepalingen geven buitenlanders dezelfde rechten als Nederlanders.Dit
verbod van onderscheid naar nationaliteit kent slechts een beperkt aantal
uitzonderingen. in 1983 heeft de grondwetgever vastgesteld dat alle grondrechten wel
degelijk aan gedetineerden en ambtenaren etcetera toekomen. Hier is wel aan te
, merken dat artikel 15 van de Grondwet een speciale beperkingsmogelijkheid creëert
voor gevangenen. Er is ook een Verdrag inzake de rechten van het kind. Daarin staan
naast de gewone grondrechten met name ook rechten die kinderen moeten
beschermen in hun afhankelijke positie. kinderen kunnen ook verzoekschriften indienen
bij het EHRM vanwege schending van een van de in het EVRM vastgelegde
grondrechten. toch verschillen de rechten van kinderen met volwassenen, zoals het
kiesrecht. Het ehrm laat de Nationale autoriteiten bepalen wanneer het recht op leven
precies begint. Het feit dat er in Europa grote verschillen in opvatting bestaan over de
aanvaardbaarheid van abortus speelt hier mee. Grondrechten zijn niet toegeschreven
op overledenen.
Groepen
Bepaalde vrijheidsrechten zijn in het bijzonder van belang voor groepen. bijvoorbeeld de
vrijheid van vereniging, de vrijheid van vergadering en de vrijheid van betoging. Wel zijn deze
rechten ook op de individu van toepassing. desondanks is duidelijk dat er pas van een
vergadering of betoging sprake is wanneer er meerdere individuen gezamenlijk deelnemen.
Rechtspersonen
ook rechtspersonen kunnen bepaalde grondrechten uitoefenen. in de eerste plaats is het heel
goed mogelijk dat individuen zich verenigen in een rechtspersoon om hun grondrechten effectief
uit te kunnen oefenen. De vrijheid van vereniging is bijvoorbeeld erg belangrijk bij de politieke
partijen. De vrijheid van godsdienst is een zekere vrijheid voor kerkgenootschappen. In de
tweede plaats wordt bijvoorbeeld de verspreiding van meningen en informatie waardevol geacht
of deze nu geschiedt door individuen of rechtspersonen. in de derde plaats zijn grondrechten
niet alleen bedoeld voor de ontplooiing van de natuurlijke persoon maar juist ook om de
overheid binnen de perken te houden.
Grondrechten zijn bedoeld om bescherming te bieden tegen de overheid. Het ligt niet voor de
hand om publiekrechtelijke rechtspersonen een beroep op grondrechten toe te kennen.
Verzoekschriften van publiekrechtelijke rechtspersonen zijn in beginsel niet ontvankelijk.
Hoofdstuk 4
Er zijn een aantal van instellingen en organen die een rol spelen bij het toezicht op de naleving
van grondrechtelijke verplichtingen:
VN: de algemene vergadering waarin iedere lidstaat van de VN vertegenwoordigd is, kan zich
bezighouden met alles wat binnen het werk te zijn van de VN valt en dus ook met
mensenrechten. De algemene vergadering kan aanbevelingen richten aan een lidstaat maar
geen bindende besluiten nemen. De universele verklaring van de rechten van de mens is en
ook niet bindend besluit. De veiligheidsraad van de VN bestaat uit een 5 tal permanente leden,
die steeds voor twee jaar worden gekozen. Deze leden kunnen besluiten van de veiligheidsraad
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jillwolffers. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,19. Je zit daarna nergens aan vast.
