Inhoud
Week 1 2
Ch1. The Mission & The Method 2
Ch2. Culture and Nature 6
Ch3. The Self 8
Week 2 15
Noba Module: Sensation and Perception 15
Noba module: Multi-Modal Perception 16
Noba Module: Attention 17
Brysbaert H4. Waarneming 19
Brysbaert H7. Onthouden en vergeten 23
Noba Module: Conditioning and Learning 31
Noba Module: Eyewitness Testimony and Memory Biases 33
Week 3 35
Ch4. Choices and Actions 35
Ch5. Social Cognition 38
Ch6. Emotion and Effect 42
Ch7. Attitude, Beliefs, and Consistency 45
Ch8. Social Influence and Persuasion 46
Week 4 50
Brysbaert H8. Taal 50
Fictionality and Perceived Realism in Experiencing Stories: A Model of Narrative
Comprehension and Engagement - Busselle & Bilandzic 56
Week 5 57
Hoe bedoelt u? Een psychologische analyse van menselijke communicatie - F. Schulz
von Thun 57
Human Cooperative Communication - Tomasello 59
Week 6 63
Noba Module: Conformity and Obedience 63
Ch9. Prosocial Behavior 63
1
,Week 1
Social Psychology and Human Nature
Ch1. The Mission & The Method
Sociale psychologie = de wetenschappelijke studie van hoe mensen anderen beïnvloeden
en door anderen worden beïnvloed. Hoe en waarom gedragen mensen zich zoals ze doen.
Geschiedenis van Sociale Psychologie:
1997: Een van de eerste experimenten uit de sociale psychologie onderzocht of de
aanwezigheid van anderen invloed heeft op individuele prestatie.
1908: de eerste studieboeken in het veld werden ontwikkeld. Twee ideeën uit de 20e eeuw
hadden een blijvende invloed op de sociale psychologie:
1. Gordon Allport’s observatie (1954): “attitudes waren het meest onderscheidende en
onmisbare concept in de hedendaagse Amerikaanse sociale psychologie.” De studie
van attitudes domineerde decennialang het onderzoek naar sociale psychologie en is
nog steeds van centraal belang.
2. Kurt Lewin’s formule: “gedrag is een functie van de persoon én de situatie.” Als je wil
weten of Nathan zijn verslag op tijd af gaat hebben, moet je iets weten over Nathan
(is hij slim, lui?) en over de situatie (is de taak moeilijk, is zijn printer kapot?).
1950/’60: sociale psychologie kreeg zijn eigen veld. Psychologie verdeeld in twee kampen:
1. Behaviorism = theoretische benadering die gedrag probeert te verklaren in termen
van leerprincipes (zoals beloningen of straf), zonder verwijzing naar innerlijke
toestanden, gedachten of gevoelens. Behavioristen waren tegen het praten over de
geest, gedachten, emoties of andere innerlijke processen, maar richtten zich op
waarneembare acties die experimenteel konden worden bestudeerd met scientific
methods.
2. Freudian psychoanalysis = theoretische benadering die gedrag probeert te
verklaren door te kijken naar de diepe onbewuste krachten in de persoon. Voorkeur
aan uitgebreide interpretaties van individuele ervaringen in plaats van experimentele
studies die gedrag telden.
Sociale psychologie was niet echt verenigbaar met beide kampen en vond uiteindelijk haar
eigen weg door wetenschappelijke benaderingen te gebruiken om niet alleen gedrag te
meten, maar ook gedachten, gevoelens en andere innerlijke toestanden.
1970: onderzoek naar het “zelf” - zelfrespect, zelfbeheersing, zelfconcept en zelfpresentatie.
1970/’80: de studie van eenvoudige cognitieve (mentale) processen, zoals attributietheorie
(verklaringen die mensen bedenken om het gedrag van anderen te verklaren), evolueerde
naar een grote en verfijnde studie van sociale cognitie (hoe mensen denken over mensen en
de sociale wereld in het algemeen).
1990: een groeiende openheid voor biologie en evolutionaire psychologie.
Vandaag: sociale neurowetenschappen onderzoekt hoe biologische systemen sociaal
denken en gedrag beïnvloeden. Manipuleer en meet direct hersenprocessen.
2
,De drie dimensies of bouwstenen van de sociale psychologie (gedachten, gevoelens en
gedragingen) staan bekend als de ABC-triade = Affect (hoe mensen zich vanbinnen
voelen), Behavior (wat mensen doen), Cognition (waar mensen over nadenken). Sociaal
psychologen bestuderen de effecten van persoonlijke en situationele invloeden op deze
ABCs (voornamelijk de invloed van situaties).
Freudian psychoanalysis probeerde gedrag te verklaren door te kijken naar de diepe
onbewuste krachten in een persoon, behaviorists zochten een verklaring van gedrag door te
kijken naar versterkende geschiedenis (welk gedrag werd eerder beloond of gestraft?).
Sociale Psychologie in Sociale Wetenschappen:
● Antropologie = de studie van menselijke cultuur: de gedeelde waarden, overtuigingen
en praktijken van een groep mensen, die worden doorgegeven van generatie op
generatie. Sociaal psychologen kunnen menselijk gedrag niet begrijpen als ze de
culturele context niet snappen.
● Economie = de studie van de productie, distributie en consumptie van goederen en
diensten en de studie van geld. Sommige sociaal psychologische theorieën baseren
zich op economische principes: de theorie van sociale uitwisseling voorspelt het
commitment aan relaties door rekening te houden met factoren zoals de kosten, en
beloningen.
● Geschiedenis = de studie van gebeurtenissen uit het verleden. leren van fouten.
● Politieke wetenschappen = de studie van politieke organisaties en instituten,
voornamelijk overheden. Sociaal psychologen bestuderen politieke onderwerpen
zoals stemmen en liberale versus conservatieve opvattingen.
● Sociologie = de studie van menselijke samenlevingen en de groepen die deze
samenlevingen vormen. Sociologen bestuderen gedrag in grote groepen en
samenlevingen, psychologen beginnen binnenin het individu.
Psychologie = de studie van menselijk gedrag.
‘’Sociale Psychologie in Psychologie:
● Biologische psychologie (fysiologische psychologie/neurowetenschappen) = de
studie van wat gebeurt in het brein, zenuwstelsel en andere delen van het lichaam. In
de jaren ‘90 begonnen sociaal psychologen te kijken naar de biologische aspecten
van sociaal gedrag.
● Klinische psychologie = tak van psychologie die zich richt op gedragsstoornissen,
andere vormen van mentale ziekten en hoe deze moeten worden behandeld.
Klinische en sociale psychologie wisselen al lang ideeën uit en brengen stimulerende
inzichten in elkaar veld.
● Cognitieve psychologie = de studie naar denkprocessen, zoals hoe geheugen werkt
en wat mensen opmerken. Onder de naam “sociale cognitie” bestuderen sociaal
psychologen hoe mensen denken over hun sociale leven.
● Ontwikkelingspsychologie = de studie van hoe mensen veranderen gedurende hun
leven, van conceptie en geboorte tot ouderdom en dood. Ontwikkelingspsychologie
is gebouwd op sociale psychologie (andersom niet/nauwelijks).
3
, ● Persoonlijkheidspsychologie = de tak van psychologie die zich richt op belangrijke
verschillen tussen individuen. De relatie tussen persoonlijkheid en sociale
psychologie is soms complementair en soms concurrerend. De lijn tussen deze twee
velden is wazig geworden.
Edwarde E. Jones spendeerde zijn hele leven aan het bestuderen van sociale psychologie
omdat hij een eenvoudige nieuwsgierigheid naar mensen had.
Filosofie = “liefde voor wijsheid”; het nastreven van kennis over fundamentele zaken zoals
leven, dood, betekenis, realiteit en waarheid. Veel studie velden waren oorspronkelijk
onderdeel van filosofie (zo ook sociale psychologie). Het grote verschil tussen filosofie en
psychologie is dat psychologie sterk afhankelijk is van de “scientific method”, terwijl filosofen
met problemen omgaan door er systematisch en nauwkeurig over na te denken.
Toegepast onderzoek = onderzoek dat zich richt op het oplossen van specifieke praktische
problemen (hoe krijg je mensen zo ver dat ze stroom besparen?).
Standaard onderzoek = onderzoek dat zich richt op een algemeen begrip van
basisprincipes dat toegepast kan worden op veel verschillende problemen.
Stappen van “the scientific method”:
1. De onderzoeker stelt een probleem voor om te onderzoeken.
2. De onderzoeker formuleert een testbare hypothese als voorlopige oplossing voor het
probleem.
3. De onderzoeker maakt een onderzoeksontwerp om de hypothese te toetsen en
verzamelt data.
4. De hypothese wordt getoetst door deze m.b.v. statistische methoden te confronteren
met de data. Testen of de gegevens consistent of inconsistent zijn met de hypothese.
5. De onderzoeker rapporteert de onderzoeksresultaten aan de wetenschappelijke
gemeenschap door een manuscript in te dienen met een exacte beschrijving van wat
er is gedaan en gevonden bij de redacteur van een wetenschappelijk tijdschrift. De
redacteur selecteert een aantal experts om het manuscript te beoordelen en gebruikt
deze beoordeling om te bepalen of het onderzoek wordt gepubliceerd.
Hypothese = een idee over de mogelijke aard van de realiteit; een voorspelling getest in
een experiment
Within-subjects design = deelnemers worden blootgesteld aan alle niveaus van de
onafhankelijke variabele (voor vs. na het eten van kippensoep).
Between-subjects design = deelnemers worden enkel blootgesteld aan één niveau van de
onafhankelijke variabele (ene deelnemer eet kippensoep, andere niet).
Theorieën = niet-waarneembare constructies die op een logische manier met elkaar zijn
verbonden.
Onafhankelijke variabele = de door de onderzoeker gemanipuleerde variabele waarvan
wordt aangenomen dat deze leidt tot veranderingen in de afhankelijke variabele.
Afhankelijke variabele = de variabele in een studie die het resultaat van de gebeurtenissen
en processen vertegenwoordigt.
4
