Dit document bevat een gedetailleerde samenvatting van Hoofdstuk 9 uit de 2de druk van het boek 'Feniks overzicht van de geschiedenis bovenbouw VWO'. Alle paragrafen worden hierin behandeld.
De samenvatting is goedgekeurd door een vakdocent geschiedenis.
Geschiedenis samenvattingen H9
9.1 Van eeuwwisseling naar wereldoorlog (1900-1914)
Kenmerkende aspect(en):
- Het voeren van 2 wereldoorlogen
- De crisis van het wereldkapitalisme
- Vormen van verzet tegen het West-Europese imperialisme
Samenvatting tekst 9.1:
Een nieuwe grootmacht: Duitsland
De Verenigde Staten was in de periode 1900-1914 het meest moderne land. De politieke banden tussen
Europa en Amerika waren niet heel hecht. De oorzaak hiervan was de Amerikaanse buitenlandse politiek
van isolationisme (Amerika bemoeide zich niet met politieke aangelegenheden van het buitenland).
West-Europa was nog steeds het economische en politieke centrum van de wereld. De Duitse industrie
groeide enorm sinds de vorming van het keizerrijk in 1871. Deze late industrialisering zorgde ervoor dat
ze niet zo’n groot kapitaal konden opbouwen zoals Frankrijk en Groot-Brittannië maar aan de andere
kant konden de nieuwe technieken direct worden toegepast. Duitsland werd rond 1900 een land om
internationaal gezien rekening mee te houden en dat kwam mede door de ambities om koloniën te
bezitten. Doordat de Duitse keizer Wilhelm II in 1889 een vloot bouwde, begon er een wapenwedloop
met Groot-Brittannië en deze werd gesteund door de bevolking.
Bondgenootschappen en wraak
Omdat de Fransen de Britse zorgen over de Duitse ambities deelden, gingen Frankrijk en Groot-
Brittannië een vriendschapsverdrag aan: de Entente Cordiale (1904). In 1892 sloot Frankrijk een
bondgenootschap met Rusland, hierdoor zat Duitsland ingeklemd tussen 2 vijandige naties. Zo ontstond
de Triple Entente (1907). Rusland was de zwakke bondgenoot, in Rusland regeerde een autocratische
keizer en het parlement had geen macht. Internationaal liep Rusland gezichtsverlies op toen ze een
oorlog van Japan verloren. Japan was een grootmacht in opkomst. De argwaan van Frankrijk, Groot-
Brittannië, Rusland en Servië werd groter toen Duitslands bondgenoot, Oostenrijk-Hongarije in 1908 op
de Balkan gelegen gebieden als Bosnië en Herzegovina inlijfde.
, 9.2 De Eerste Wereldoorlog (1914-1918)
Kenmerkende aspect(en):
- Het voeren van 2 wereldoorlogen
- De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie
- Verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens en de
betrokkenheid van de burgerbevolking bij oorlogvoering
Samenvatting tekst 9.2:
Plannen voor de oorlog
In 1914 stonden 2 bondgenoten tegenover elkaar: de Triple Entente van de Geallieerden, en de Triple
Alliantie van Italië, Duitsland en Oostenrijk-Hongarije. Bang geworden door de Frans-Russische
samenwerking bereidde Duitsland zich voor op de mogelijkheid van een twee-frontenoorlog. In 1906
werd daardoor het Von-Schlieffenplan uitgewerkt. Volgens dit aanvalsplan zou Duitsland voordat het
enorme Russische leger was gemobiliseerd, eerst in een korte oorlog Frankrijk uitschakelen om daarna
tegen Rusland ten strijde te trekken.
De directe aanleiding
De gelukte moordaanslag op de troonopvolger van Oostenrijk-Hongarije was aanvankelijk slechts een
politieke rel, maar Oostenrijk-Hongarije stelde Servië aan als verantwoordelijk voor de aanslag. Servië
had daarentegen weer problemen met de eerdere inlijving van Bosnië-Herzegovina door Oostenrijk-
Hongarije. Oostenrijk-Hongarije kwam met een ultimatum en Servië weigerde. Oostenrijk-Hongarije
verklaarde de oorlog aan Servië. Via moderne communicatiemiddelen probeerden diplomaten een
mogelijke oorlog te voorkomen, maar ze faalden. De bondgenootschappen traden in werking.
Oorlog
Overal mobiliseerden de legers, want de landen van Europa trokken ten strijde. Op 4 augustus trokken
Duitse legers België binnen. Meer dan een miljoen Belgen vluchtten naar Nederland. De Duitse opmars
kwam tot stilstand in een loopgravenoorlog. Tijdens de oorlog werden verschillende nieuwe wapens
ingezet, zoals tanks, vlammenwerpers, vliegtuigen of het massavernietigingswapen gifgas.
Ook in het oosten ging de Duitse opmars snel. In november 1914 kwam de Duitse opmars daar ook tot
stilstand en groeven beide partijen zich in achter stellingen.
In ruil van beloften van land wisselde Italië in 1915 van bondgenootschap en nam tijdens het verdere
verloop van de oorlog het zuidelijke front tegen de Centralen voor zijn rekening. Ook honderden
schepen van politiek neutrale landen werden daarbij tot zinken gebracht. Dit was voor Amerika de
reden om vanaf 1917 ook mee te doen en zo was er dus sprake van een wereldoorlog.
Het oostfront loste vrij plotseling op door de revolutie van de Russen door een andere leider. De Duitse
soldaten werden van het oostfront overgeheveld naar het westfront. De Duitse aanval liep echter vast
door deserterende soldaten. Op 11 november werd de wapenstilstand gesloten.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper stijnbroersma. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
