Biologie 4H Thema 4 Evolutie
4.1 Indeling van de levende natuur
Biodiversiteit is de verscheidenheid aan organismen. De levensvormen bestaan uit 3 domeinen:
bacteriën, archaea en eukaryoten. Biologen delen organismen in op basis van moleculaire
eigenschappen en op grond van uiterlijke kenmerken. Organische stoffen zijn meestal afkomstig van
organismen. Bestaande uit een of meer atomen C, H, O, N, P, S. Anorganische stoffen komen zowel
voor in de levenloze natuur als in organismen. Autotrofe organismen nemen uit hun omgeving alleen
anorganische stoffen op. Uit deze stoffen maken ze de organische stoffen waaruit ze bestaan.
Organismen met chlorofyl (bladgroen) zijn autotroof. In chloroplasten vindt fotosynthese plaats.
Cyanobacteriën bevatten chlorofyl en zijn dus autotroof. Heterotrofe organismen zijn niet in staat
organische stoffen te maken uit anorganische stoffen. Schimmels en dieren zijn heterotroof, evenals
de meeste bacteriën en archaea. De domeinen bacteriën en archaea bestaan uit eencelligen. Ze
behoren tot de prokaryoten, eencellige organismen met ribosomen, maar zonder celkern. Tot het
domein eukaryoten behoren schimmels, planten en dieren. Eukaryoten zijn organismen met een
celkern, dubbele membranen en celorganellen. Organismen worden ingedeeld in rijken, stammen,
klassen, orden, families, geslachten en soorten. Een geslacht bestaat uit soorten die zich uit
eenzelfde voorouder hebben ontwikkeld. Bij een binaire naamgeving wordt de geslachtsnaam
voorop gezet met een hoofdletter, de soortaanduiding erachter met een kleine letter en vaak
daarachter welke onderzoeker de naam heeft gegeven.
4.2 Prokaryoten
Ook bacteriën zijn eencelligen zonder celkern. Sommige bacteriën bevatten naast een groot
chromosoom ook plasmiden, dat zijn kleinere circulaire chromosomen. Bacteriën die melksuiker
omzetten in melkzuur, worden gebruikt bij de productie van yoghurt, kaas en zuurkool. Bacteriën
worden ook ingezet bij afvalwaterzuivering en bestrijding van milieuverontreiniging. Bacteriën
kunnen ook voedsel bederven en ziekten veroorzaken. Cyanobacteriën bevatten bladgroen en
blauwe pigmenten. Door de geproduceerde gifstoffen kan een hoge dichtheid van blauwalg dodelijk
zijn. In de biotechnologie worden onder andere wasmiddelenzymen, geneesmiddelen en hormonen
geproduceerd met behulp van genetisch gemodificeerde bacteriën. Bij genetische modificatie
verandert de mens het DNA van een organisme. Onschadelijke bacteriën op de huid vormen een
natuurlijke bescherming. Bacteriën kunnen geïnfecteerd raken door een virus. Een virus is geen
organisme. Ze hebben geen cytoplasma of kernplasma. In een geïsoleerd virus vinden geen
stofwisselingsprocessen plaats. Een virus bestaat voor het grootste deel uit erfelijk materiaal. Dit
erfelijke materiaal is omgeven door een eiwitmantel. Virussen kunnen zich niet zelfstandig
voortplanten, maar alleen binnen gastheercellen. Daardoor kan de gastheer ziek worden.
Virussoorten die bacteriën als gastheer gebruiken, heten bacteriofagen.
4.3 Eukaryoten
Schimmels bezitten geen chlorofyl. Ze zijn heterotroof en belangrijk voor de afbraak van organische
stoffen in de natuur. Gisten zijn eencellige schimmels. Meercellige schimmels zijn meestal
opgebouwd uit lange schimmeldraden. De celwanden van gisten en de meeste schimmels bevatten
chitine. Gist wordt gebruikt in brood en alcohol in bier en wijn. Sommige schimmels veroorzaken
ziekten, bijvoorbeeld zwemmerseczeem. Uit schimmels worden ook geneesmiddelen gemaakt.
Verschillende soorten penseelschimmel produceren stoffen die worden gebruikt als antibiotica,
bijvoorbeeld penicilline. Gisten planten zich vaak voor door knopvorming. Meercellige schimmels
planten zich meestal voort door sporen, die ontstaan aan de uiteinden van schimmeldraden. Dieren
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper shiriveldman. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.