Deze samenvatting is voor een PTA 5e klas VWO en gaat over het Midden-Oosten uit de themakatern van Feniks, geschiedenis voor de tweede fase. In de samenvatting heb ik elk hoofdstuk apart behandelt en in losse punten de belangrijkste dingen opgeschreven. Alle 5 de hoofdstukken zijn behandelt en net...
Midden Oosten - PTA week 3
H1 - De nadagen van het Ottomaanse Rijk
- Ottomaanse (Osmaanse) Rijk in 13e eeuw gesticht door de Turken
↳ in 14e eeuw kregen de Turkse sultans de Balkan in hun macht.
↳ 1453 inname Byzantijnse stad Constantinopel
↳ 16e eeuw Midden-oosten onderdeel Ottomaanse Rijk (stond onder
gezag Turkse sultan → Kalief (opvolger profeet Mohammed))
↳ 17e eeuw rijk machtig → 1683 troepen sultan voor poorten Wenen
↳ 18e eeuw brokkelde Ottomaanse rijk af
- oorzaken ondergang Ottomaanse Rijk:
→ technologische achterstand op Westen (vooral op gebied scheepsbouw
en bewapening), islamitische geestelijke verzetten zich tegen elke vorm
modernisering (strijd tegen de drukpers)
→ opkomst Rusland, in 18e eeuw troepen russische tsaar Peter de Grote
noordrand Ottomaanse Rijk binnen (zwarte zee)
→ Ottomaanse Rijk in economische achterstand tijdens ontstaan
wereldeconomie, MO speelde geen rol in handel met amerika (westerse
handelaren boden dit aan in MO) en speelde ook geen rol in handel in tijd
VOC
→ sultans in 18e/19e eeuw misten leiderscapaciteiten, kwam door
haremsysteem: overvloed aan slavinnen omringd door harembeambten
→ in 19e eeuw onder niet-Turkse onderdanen vurig nationalisme, hierdoor
Grieken eigen staat gesticht en Roemenië, Bulgarije en Servië onafhankelijk, 1912-
1913 Europees-Turkije alleen nog Constantinopel en omgeving
→ door modern imperialisme Noord-Afrika verloren, Groot-Brittannië en Frankrijk
namen Noord-Afrika over vanwege uitbreiding voor industrialisatie voor grondstof
gebieden en afzetmarkten.
- 1869 opening Suezkanaal → Egypte toen nog onderdeel Ottomaanse rijk
(vrijwel zelfstandig), land moderniseren → spoorwegen/ telegraaflijnen en
uiteindelijk in 1875 aandelenpakket Suezkanaal Maatschappij verkocht
↳ door Suezkanaal zeeroute tussen Londen en Bombay 8000 km korter →
Britse premier Disraeli kocht aandelen van kanaal
↳ Groot-Brittannië koploper imperialisme van EU landen
- 1882 antiwesterse rellen in Egypte → britse troepen dit de kop in drukken
→ bezetting Britten Egypte tot 1956
↳ Egypte beschermheerschap Britten → investeerde in economie/
infrastructuur Egypte
- 1880 uitvinding benzinemotor → in EU en VS auto industrie op gang, hierbij
aardolie groot belang
↳ 1909 in Iran Anglo-Persian Oil Company (BP) opgericht
↳ 1914 Britse regering 51% aandelen in handen → olie = zwarte goud
→ begin 20e eeuw MO ineens heel belangrijk
- Jihad = heilige oorlog van moslims
- Turkse nationalisten vonden dat Turken bewust moesten worden van hun
wortels, geschiedenis en cultureel erfgoed → geen plek voor andere
nationaliteiten
↳ sterkst onder officieren Ottomaanse leger → stichtten Comité van
, Eenheid en Vooruitgang → Jong-Turken (streefde naar modernisering en
afschaffing van voorrechten voor buitenlandse ondernemers)
- etnische minderheden met dwang geturkificeerd (Turks gemaakt) worden
- 1908 Jong-Turken plegen staatsgreep → sultan Abdul Hamid II afgezet, macht
naar driemanschap van Jong-Turken
↳ Arabieren grootste slachtoffer turkificatie → ontwikkelde zelfbewustzijn =
arabisme
↳ Arabische nationalisten verspreiden kranten en artikelen → westen steunde
dit
- 1914 kiest driemanschap Jong-Turken kant van Duitsland en Oostenrijk-
hongarije
↳ oorlog Rusland, Frankrijk en Groot-Brittannië → Jong-Turken geen kans
↳ 1915 Turkse regering besluit hele Armeense bevolkingsgroep te deporteren
naar Syrische woestijn → Armeense genocide (volkerenmoord)
(organisatoren genocide zetten koerden en plaatselijke bevolking op tegen
Armeniërs)
→ tot op dag van vandaag discussie maar EU unie steunt gedacht van
volkerenmoord
- om Ottomaanse rijk te verslaan van binnenuit verzwakken → Arabische
inwoners van rijk losweken uit Turks staatsverband
↳ Britten contact met Hoessein Ibn Ali (sjarief, hoeder heilige plaats Mekka
en Medina) → 1916 Brits-Arabisch akkoord = legers Hoessein in opstand tegen Turkse
regering in ruil voor belofte eigen onafhankelijk koninkrijk (Syrië, Irak, saoedi-Arabië)
↳ Hoessein begint Arabische opstand olv zoon Feisal → kolonel Lawrence
contactpersoon tussen Britten en sjarief Hoessein
- Britten nemen Damascus en Jeruzalem in
- 1916 Sykes-Picotovereenkomst
↳ MO zou onder Brits-Franse controle blijven vanwege de strategische ligging
en olie
↳ GB: Palestina en Irak en F: Syrië en Libanon
- 1920 Verdrag van Sèvres = arabieren geen eigen land
→ mandaatgebieden, volkenbond kreeg toezicht (in 1919 opgericht voor wereldvrede),
B en F moesten Arabieren opvoeden tot zelfbeschikking
- Feisal als troost koning Syrië → Fransen bezetten Damascus (gevangen)
↳ van GB koning Irak → 1932 Irak onafhankelijk → Hoessein uit mekka sticht
Saoedi-Arabië
- Turkije na Verdrag van Sèvres alleen nog Anatolië en klein stuk Istanbul
↳ reorganiseerde troepen olv Mustafa Kemal → namen Armeense republiek
Noord Anatolië in (Italianen verlieten ook Anatolië) en versloeg Grieken →
1922 1,5 miljoen Grieken tegen 400.000 Turken uitgewisseld
- 1923 Verdrag van Lausanne nieuwe grenzen Turkije internationaal erkend
↳ 1925 Koerden in opstand maar kregen geen eigen staat (grote minderheid)
- 1923 Kemal zet laatste sultan af en zelf president Turkije → Ankara
hoofdstad
↳ Kemal wilde idealisme Jong-Turken in leven houden (modernisering) →
beschouwde islam als grootste hindernis
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper HannahLommen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
