Hoofdstuk 10 tijd van televisie en computer 1950-2000
Kenmerkende aspecten:
- De dekolonisatie maakte een eind aan de westerse hegemonie in de wereld
- De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop
en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog
- De toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren zestig van de 20 e eeuw aanleiding gaf
tot ingrijpende sociaal-culturele veranderingsprocessen
- De eenwording van Europa
- De ontwikkeling van pluriforme en multiculturele samenlevingen
HC par. 3.1 Waardoor raakte Europa verdeeld in twee ideologische blokken en waardoor groeide
de spanning tussen deze blokken, 1945-1955?
Status quo blokken:
- De communistische revolutie in 1917 zorgde ervoor dat Rusland SU werd (totalitaire staat)
partijdictatuur, planeconomie, (geen) beperkte individuele vrijheid, terreur/censuur
- Daar tegenover stond VS en westerse landen democratische traditie, kapitalisme,
politieke (individuele) rechten, vrije meningsuiting
- Ook neutrale landen: Afrika gekoloniseerd, Latijns-Amerika links spanningen en conflicten,
Australië kapitalistisch
Interbellum en WOII:
- Tijdens interbellum kwam communisme in SU steeds steviger in het zadel en economisch
kwam SU op
- In VS en westerse landen economische crisis
- Tijdens WOII samenwerking tussen beide blokken, maar al tekenen van onderlinge
spanningen conferentie München, burgeroorlog, te lang niets gedaan om oostfront te
verlichten
Afloop WOII en begin koude oorlog: Jalta en Potsdam
- Februari 19945: conferentie van Jalta (Roosevelt VS, Churchill GB, Stalin SU
o Hier wordt besproken over verdeling van macht in Europa na einde WOII
o (oost/midden)Europa zou democratisch worden maar met vriendschappelijke
banden met de SU in praktijk satellietstaten (afhankelijke landen), SU wilt
bufferzone creëren
- Juli 1945: conferentie van Potsdam (Truman VS, Churchill / Atllee GB, Stalin SU
o Geen eenheid over de vrede met Duitsland deling van Duitsland en Berlijn
o Ook niet eens over de machtsverdeling tussen beide blokken
Atoombommen op Japan
- December 1941: aanval van Japan op Pearl Harbor, voor het eerst op grondgebied van de VS
- Daarna steeds meer gebieden in Zuidoost-Azië in handen van Japan
- Oorlogsvoering voor VS moeizaam
- VS ontwikkeld atoomwapens, wil deze inzetten in Japan om tot overgave te dwingen
- Hoog aantal doden onder de soldaten van VS en Japanse burgers als het via normale
oorlogsvoering zou gaan + tanden laten zien aan de SU
- 6 augustus: Hiroshima (cultuurhistorische afwegingen)
, - Doel onmiddellijke overgave Japan, maar Japan reageert niet
- 8 augustus: oorlogsverklaring van SU aan Japan, trekken al Japans gebied binnen
- VS bombardeert Nagasaki + wilt SU zoveel mogelijk inperken
- Keizer Hirohito wil overgeven, maar alleen als de keizerlijke dynastie bewaard blijft
- Deel Japanse Raad voor oorlogsvoering is niet akkoord couppoging
- 15 augustus: radiotoespraak Japan capitulatie
- 2 september: officiële ondertekening
Par. 10.1 De Koude Oorlog: 1945-1963
Afloop WOII:
- Atoombom wantrouwen tussen blokken neemt sterk toe, beide streven naar vestigen van
invloedsferen leidt tot bevestiging van onderlinge vijandsbeelden
- VN wordt opgericht (opvolger Volkenbond) onder leiding van Roosevelt. Doel grote
conflicten voorkomen, bijna alle landen worden lid
- Door verdeling macht en aanwezigheid SU in Oostbloklanden ontstaat er het gevoel/idee van
ijzeren gordijn verdeling van Europa
- 1947: Trumandoctrine, containmentpolitiek en Marshallplan
- SU zorgt ervoor dat landen invloedsfeer niet aan Marshallplan meedoen
- Trumandoctrine = elk land dat zich bedreigd voelt door het communisme wordt geholpen
door de VS
- Containmentpolitiek = een land streeft naar machtsuitbreiding van de tegenstander te
beperken
- Marshallplan = armoede is de voedingsbodem voor het communisme, daarom was een
economisch welvarend Europa in het belang van de VS, maar ook creëren van afzetmarkt
- SU wees dit voor Oost-Europa af (angst voor beïnvloeding van invloedssferen VS)
verscherpte tegenstellingen Oost en West
- Ondertussen ook spannend in Berlijn: D-mark West-Duitsland, beïnvloeding van Oost-Berlijn
- 1948: blokkade van Berlijn uiteindelijk niet gelukt
Atoomwapens SU:
- In 1949 1e atoomproeven door de SU
- Wapenwedloop conventionele en onconventionele massavernietigingswapens worden
door beide blokken volop ontwikkeld
- Spionage over en weer
- Bondgenootschappen worden aangetrokken
- Vooral in Europa angst voor 3de wereldoorlog/atoomoorlog men vertrekt
Situatie Oost-Europa:
- In Jalta zijn invloedsferen verdeeld
- Economisch gaat Oost-Europa naar communistische lijn nationalisering en kolchozen
- Geen vrije pers, beperkte religie
- Landen worden totalitair, zuiveringen door middel van showprocessen
- Planeconomie faalt