Deze samenvatting kijkt naar het Congres van Wenen (de Restauratie) en de strijd tussen conservatisme en liberalisme. Ook de opkomst van emancipatiebewegingen worden besproken, evenals de als gevolg hiervan verzuilde samenleving. Tot slot kijken we naar wetenschap in de 19e eeuw.
10.1 Conservatisme en liberalisme
Edmund Burke waarschuwde in zijn Reflections on the revolution in France (1790) voor
het gevaar van de revolutie → gezag van de staat ingeruild voor het gezag van
de straat → zou uiteindelijk leiden tot een dictatuur erger dan een
wankelmoedige koning → kreeg deels gelijk → Napoleon brengt een autoritair
bestuur met revolutionaire idealen → na het verslaan van Napoleon vonden de
oude koningen, keizers en prinsen dat alles moest worden teruggedraaid →
Restauratie (bijv. Verdrag van Verona) → Congres van Wenen:
- Vorsten terug op oude posities
- Machtsevenwicht
→ bleek echter makkelijker gezegd dan gedaan; niet iedereen bekeek de Franse
Revolutie op dezelfde manier:
- Conservatisme → steunen de Restauratie (brengt stabiliteit en veiligheid)
- Liberalisme → steunen de idealen van de Franse Revolutie → burgers
betrokken bij het bestuur en fundamentele rechten in een grondwet
vastgelegd
Het succes van de Restauratie was van korte duur:
- In Frankrijk brak opnieuw een revolutie uit in 1830 waarna de koning werd vervangen
door een ‘burger’ koning
- In 1848 trok er een tweede golf van liberale revoluties door Europa (Revolutiejaar
1848)
John Stuart Mill wees op het gevaar van een (tirannie van een) politieke
meerderheid → pleit voor optimale vrijheid van het individu → alleen wanneer
gedrag gevaar oplevert voor anderen mocht de wet gehoorzaamheid afdwingen
Het Koninkrijk der Nederlanden
1795 Bataafse Revolutie → eenheidsstaat door Frankrijk
1798 Eerste grondwet (soevereiniteit bij het volk)
1806 tot 1810 Lodewijk Napoleon, daarna onderdeel Franse keizerrijk
1813 Napoleon wordt verslagen
1814 Oranje wordt tot soeverein vorst benoemd
1815 Oranjes keren terug als koning na Congres van Wenen (bufferstaat rond Frankrijk)
, Het Koninkrijk der Nederlanden was in vele opzichten anders dan de Republiek,
naast een groter grondgebied (+ België) kende het ook een andere
bestuursvorm: voorheen samenwerking tussen gewesten met elk eigen wetten
en regelgeving → nu centralisatie → werd een constitutionele monarchie (koning =
staatshoofd, maar is gebonden aan grondwet). Bovendien waren er nu verkiezingen en
werden de ministers en koning gecontroleerd door parlement, eerder waren alle bestuurlijke
functies onderling verdeeld in de Republiek. Klinkt in theorie mooier dan praktijk: koning had
macht om een parlement te ontbinden en zijn ministers zelf uit te kiezen. Het kiezen van 1e
en 2e kamer was ook niet geheel democratisch, slechts kleine groep rijke blanke mannen
hadden kiesrecht: censuskiesrecht.
1830 België verklaart zich onafhankelijk
1839 Koning Willem l erkent onafhankelijkheid België
1848 Uit angst voor een opstand stemde Willem ll ermee in dat er een nieuwe
grondwet komt → grondwet door Thorbecke
De grondwet van Thorbecke hield in dat de koning nog wel onderdeel uitmaakte van de
regering maar alleen de ministers waren voortaan verantwoordelijk voor het regeringsbeleid:
- Ministeriële verantwoordelijkheid: ministers moeten zich aan het parlement
verantwoorden voor hun politieke daden en die van de koning (koning kan op deze
manier het parlement niet meer omzeilen)
- Het parlement kan voortaan nieuwe wetten indienen (recht van initiatief) en
wetsvoorstellen veranderen (recht van amendement)
- Tweede kamer bepaald voortaan of ministers ontslagen moeten worden
- Elke 4 jaar verkiezingen + censuskiesrecht
- Burgers krijgen grondwetten: vrijheid van onderwijs en vrijheid van vereniging en
vergadering
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper maideclercq. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
