Samenvatting
Samenvatting MEMO Geschiedenis vwo Hoofdstuk 14 Europa en de wereld na 1989
Samenvatting van hoofdstuk 14 Europa en de wereld na 1989 van het boek MEMO geschiedenis.
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 5 pagina's
Voorbeeld 2 van de 5 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
GeschiedenisHoofdstuk 14 Europa en de wereld na 1989
§14.1 Naar een nieuwe wereldorde
De ondergang van het communisme
Problemen in de Sovjet-Unie
- Jaren 80: SU problemen, geen economische groei meer & bankroet tastten
geloofwaardigheid van communisme onder bevolking aan.
- Vernieuwing in politieke systeem vrijwel onmogelijk.
- Vanaf 1985 maatregelen door Gorbatsjov om communisme overeind te houden:
Glasnost (persoonlijke vrijheid en openheid).
Perestrojka (meer marktwerking).
Toenadering tot Westen om wapenwedloop te beëindigen en einde te maken aan
gewelddadige overheersing van satellietstaten in Oostblok.
Communistische ideologie en eenpartijstelsel verloren geloofwaardigheid.
Het einde van het communisme
- Ander probleem: sociale onrust in Oost-EUR.
- Jaren 80: in veel Oostbloklanden verzet tegen communistische dictatuur en roep om
democratie (vooral PO en HO).
- November 1989: val van Berlijnse Muur, plotselinge besluit van DDR om vrij verkeer
tussen BDR en DDR toe te staan.
Ondergang DDR: binnen één jaar land herenigd.
- 1991: SU opgeheven en Koude Oorlog voorbij.
Gevolgen in de voormalige Sovjet-Unie
- Grootste deelstaat RUS werd gezien als opvolger van SU.
- Boris Jeltsin (1e democratisch gekozen president RUS) moest politieke systeem
veranderen en vastgelopen economie hervormen.
Soort kapitalistische economie, ten koste van gewone Russen.
- Andere voormalige Sovjetrepublieken werden parlementaire democratieën en
zochten aansluiting bij EU of ontwikkelden tot autoritair geregeerde staten.
- Ook zorgden opkomende nationalistische gevoelens onder bevolking voor onrust en
conflicten soms revolutie en burgeroorlog.
Gevolgen in Oost-Europa
- Landen in O-EUR liberaliseerden economie en voerden parlementaire democratie in.
- Inwoners grepen terug op nationalisme. Soms grote culturele verschillen nieuwe
spanningen.
- Vb.: Joegoslavië zelfstandige republiek sinds 1918 met verschillende
bevolkingsgroepen.
- Tussen 1991 en 2001: verscheidene deelrepublieken scheidden zich af
burgeroorlogen.
- VN stuurden vredestroepen voor bescherming, slaagden niet altijd in.
Gevolgen in het Westen
1. VS bleef als enige supermacht over, kreeg bijzondere verantwoordelijkheid als
‘politieagent van de wereld’.
2. NAVO richtte zich op beheersing van andere militaire conflicten (o.a. Joegoslavië en
Libië). Kenmerkend: Oostblokstaten traden ook toe tot bondgenootschap en later ook
Russische waarnemers.
, 3. DL herenigd, Bondsrepubliek groeide uit tot belangrijkste politieke en economische
macht in EUR. Bleef verborgen door geschiedenis.
Reactie RL: bewoners voelden zich gefrustreerd door verlies aan macht en gesterkt
door toenemende inkomsten uit olie en gas.
Onder Poetin stelde land zich krachtiger op. Vb.: inname Krim in 2014 en militaire
inmenging in oosten van OEK spanningen Oost en West namen weer toe.
De politieke islam
Een nieuw conflict?
- Islamitische strijdgroepen plegen geregeld aanslagen op westerse doelen en Westen
gebruikt militair geweld ter bestrijding van islamitische terreur.
- Van moslims neemt héél klein % deel aan gewapende strijd.
- Ook maken islamitische terreurgroepen slachtoffers onder moslims (Afrika en Azië)
en minder onder mensen in Westen.
Moslimfundamentalisme en politieke islam
- Spanningen tussen christelijke en islamitische wereld niet nieuw, wel nieuwe
wending:
- Vooral zichtbaar in opkomst moslimfundamentalisme. Fundamentalisten zijn
mensen die oorspronkelijke uitgangspunten van geloof zoveel mogelijk in praktijk
willen brengen.
- Botst vaak met moderne, seculiere overtuigingen uit Westen.
- Politieke islam: nastreven van samenleving waarin woord van Allah bepalend is
voor wetgeving en beleid.
Opkomst moslimfundamentalisme en politieke islam hangt samen met ontwikkelingen:
1. Dekolonisatie en Koude Oorlog in Midden-Oosten
- Koloniale machten droegen macht over aan lokale leiders. Meestal westers
georiënteerde nationalisten, niet erg geïnteresseerd in religie.
- Om positie te versterken zochten sommigen tijdens KO steun bij VS of SU.
- Door wegvallen van KO raakten westerse ideologieën (socialisme, communisme en
nationalisme) aantrekkingskracht in Midden-Oosten kwijt: veelal geassocieerd met
dictaturen.
- Steeds meer vestigden daarom hun hoop op islam.
2. Islamitisch verzet
- Succes van islamitisch verzet tegen westerse overheersing en lokale dictatuur.
- Al in 19e eeuw: sommige moslims streden vanuit religieuze opvattingen tegen
westerse kolonialisme.
- O.a. in NL-IN (vooral vanaf 1979) en de aanslag op Twin Towers (9/11).
- Sommigen in islamitische wereld zagen dit als overwinning.
3. Israël en de Palestijnen
- Stichting van staat Israël in 1948.
- Voor westerse landen logische stap voor thuisland Joden (na Holocaust).
- Volgens islamitische bevolking was verdrijving Palestijnen groot onrecht en daad
van kolonialisme.
- Conflict niet religieus geladen, maar toen het conflict langer bleef duren kwamen
religieus geïnspireerde verzetsgroepen op.
4. Instabiele regio’s
- Gewelddadige bemoeienis van grootmachten met Midden-Oosten en islamitisch
Afrika.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper famkeoortwijn. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 57413 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen