Een strafuitsluitingsgrond is een (meestal) in de wet genoemde reden waarom iemand die
wel een strafbaar feit pleegt, toch niet gestraft wordt.
De strafuitsluitingsgronden kunnen worden verdeeld in rechtvaardigingsgronden en
schulduitsluitingsgronden.
De rechtvaardigingsgronden sluiten strafbaarheid van de dader uit omdat het feit niet
strafbaar is.
Het feit is niet strafbaar bij deze gevallen:
- Overmacht als noodtoestand (art. 40 Sr)
- Noodweer (art. 41 lid 1 Sr)
- Wettelijk voorschrift (art. 42 Sr)
- Ambtelijk bevel (art. 43 lid 1 Sr)
- Ontbreken materiele wederrechtelijkheid
Schulduitsluitingsgronden sluiten strafbaarheid van de dader uit omdat de dader niet
strafbaar is.
De dader is niet strafbaar bij deze gevallen:
- Psychische overmacht (art. 40 Sr)
- Ontoerekenbaarheid (art. 39 Sr)
- Onbevoegd gegeven ambtelijk bevel (art. 43 lid 2 Sr)
- Noodweerexces (art. 41 lid 2 Sr)
- AVAS
Als een rechtvaardigingrond door een rechter is gemaakt maar niet in de wet staat,
noemen we het een ongeschreven strafuitsluitingsgrond.
, Overmacht als noodtoestand
Bij noodtoestand botsen twee plichten: de plicht om aan de wet te voldoen en de plicht om in
een noodgeval te helpen.
Voorbeeld:
Een voorbijganger ziet een klein kind in een kanaal vallen. Bij het kanaal staat een bordje ‘verboden te
zwemmen’. De voorbijganger springt in het water en redt het kind. Kan de man worden gestraft omdat
hij toch in het kanaal ging zwemmen? Nee, natuurlijk niet! De man kan een beroep doen op
overmacht. Bij de botsing van twee plichten (menselijke plicht om een kind te redden en wettelijke
plicht om niet in het kanaal te zwemmen) liet hij terecht de menselijke plicht voorgaan.
Noodweer
Als je beroep doet voor noodweer gelden twee voorwaarden:
De zelfverdediging is een reactie op een onmiddellijke (dreigende) aanval van een
ander. Je mag dus slaan als je zelf geslagen wordt of als iemand zijn hand opheft om je
te slaan. Maar er is geen sprake van noodweer als je alvast uit voorzorg gaat slaan
omdat je bang bent dat je anders straks zelf geslagen zult worden.
Bij de zelfverdediging kiest de dader het minst zware middel om zich te verdedigen.
Als één schop in de buik voldoende is, mogen er geen drie schoppen worden gegeven,
en als vuurwapengebruik noodzakelijk is, moet zo mogelijk op de benen worden
gericht
Maar kiest de dader voor zijn verdediging een te zwaar middel, dan kan hij geen beroep doen
op noodweer, maar soms wel op noodweerexces.
Noodweerexces
Als de persoon vanwege de door de aanval teweeggebrachte schrik of angst een te zwaar
middel gebruikt dan kan je beroep doen op noodweerexces.
Voorbeeld:
Als een man die ’s nachts een dief in zijn huis betrapt. Van de schrik slaat hij de inbreker met zijn
honkbalknuppel niet op diens benen of armen, maar op diens hoofd. De dief overlijdt aan deze
klappen. De man wordt vervolgd vanwege doodslag (art. 287 Sr). Een beroep op noodweer zal niet
slagen omdat hij zich veel te zwaar heeft verdedigd. Maar het is denkbaar dat een beroep op
noodweerexces wel zal slagen.
Wettelijk voorschrift
Deze strafuitsluitingsgrond wil zeggen dat twee geschreven rechtsregels met elkaar botsen.
Als een burger zich aan de ene rechtsregel houdt, overtreedt hij de andere rechtsregel
Voorbeeld:
Een deurwaarder die een huis ontruimt, is wettelijk verplicht om de goederen uit het huis aan de straat
te zetten. Maar in veel gemeenten verbiedt de plaatselijke verordening het op straat zetten van spullen
(behalve op de dag waarop het grofvuil wordt opgehaald). In dit voorbeeld botsen twee rechtsregels.
De deurwaarder die zich houdt aan zijn wettelijke plicht bij het ontruimen van een huis overtreedt de
plaatselijke verordening. Maar de deurwaarder is niet strafbaar omdat hij een beroep kan doen op de
strafuitsluitingsgrond wettelijk voorschrift.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mertmemoli2009. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.