Een handige en beknopte samenvatting van het boek Mens&Mensenrechten. Dit is de samenvatting die ik voor jaar heb gemaakt voor dit vak. Hopelijk heb je er wat aan!
PS. Naast de aangegeven hoofdstukken staat er ook in:
- Brief uit de gevangenis van Birmingham - Martin Luther King, JR.
- John ...
Sv rechtsfilosofie
Hoofdstuk 1 Rechtsfilosofie en mensenrechten.
I. Filosofie= moreel goede juridische indeling van de samenleving. Kijkt naar goed of
kwaad en (on)rechtvaardigheid van het recht.
A. Meer descriptief i.p.v. prescriptief.
II. Rechtsgeleerdheid-> gaat om:
A. Conflicterende uitspraken.
B. Conflicten tussen wat het recht van mij als burger verlangt en datgene wat ik
van mijzelf als persoon eis.
Twee rechtsfilosofische stromingen:
1. Positief recht= gestolde macht-> gestold omdat hij in rechtsnormen is vastgelegd.
2. Natuurrecht= positief recht is gebonden aan hogere (religieuze) normen en als het
positieve recht die norm schendt, dient het zijn geldigheid te verliezen.
a. De noodzaak regels te interpreteren brengt een rol voor morele principes met
zich mee.
b. Lex iniusta non est lex= een onrechtvaardige wet is geen wet.
Suum cuique tribuere= klassieke definitie rechtvaardigheid-> iedereen moet het zijne krijgen.
Mensenrechten zijn ultiem, want ze gelden onafhankelijk van nationale of internationale
wetgevers-> dus geen afgeleid recht.
Hoofdstuk 3 De filosofische context van de Universele Verklaring.
Mensenrechten zijn de grondslag van het positieve recht-> hele mensheid zou zich er in
meer of mindere mate in kunnen vinden. Zijn dominant in legitimiteit van de rechtsorde.
Tractaat van Plato (Klassieke Griekse staatsfilosofie) genaamd ‘De staat’ zegt hij dat er
geen plaats is voor menselijk gelijkheid. Eenieder krijgt volgens hem, binnen een
rechtvaardige staat, wat hem toekomt.
Natuurrecht= ius naturale.
Positief recht= ius gentium.
Mensenrechten in de middeleeuwen-> mensenrecht bescherming tegen de staat vastgelegd
in Magna Charta (middeleeuws engels document). Het gaat om het recht om gevrijwaard te
zijn van willekeurige gevangenneming-> habeas corpus-recht. Al het politieke gezag berust
bij de vorst en deze is bereid uit eigen goedwilligheid rechten af te staan aan gekwalificeerde
onderdanen.
Mensenrechten en de leer van het maatschappelijk verdrag-> kenmerken filosofen hiervan:
1. Fictief worden alle bestaande maatschappelijke structuren ‘weggedacht’ om op deze
manier vanaf het begin te bepalen hoe het bestaan van politieke structuren kan
worden gelegitimeerd. Hierdoor ontstaat de natuurtoestand, die kan leiden tot chaos
en oorlog. Filosofen van het maatschappelijk verdrag stellen dat dit enkel kan door
onderlinge afspraken, waarvan de collectieve beslissing om zich aan regels te
onderwerpen de meest fundamentele is. Deze beslissing heet ‘het maatschappelijk
verdrag’ en levert de (gezochte) legitimatie van de staat op.
, 2. De wil van het volk wordt tot uitdrukking gebracht door een wilsovereenstemming.
Deze ovk moet de fundamentele belangen van de burgers beschermen en die
belangen zouden dan vervolgens mensenrechten genoemd kunnen worden.
3. De vorst heeft niet meer macht dan hem van beneden (door het volk) wordt
toebedeeld.
4. De staat is een optelsom van individuele belangen.
Twee golven van een reeks van mensenverklaringen:
1. Stamt uit de 18e eeuw en houdt verband met de onafhankelijkheid van de VS en met
de Franse Revolutie. Meest bekende verklaringen: Declaration of Independence
(1776), Bill of Rights en de Déclaration des Droits de l’Homme et du Citoyen (1789).
Ontstaan in teken van de Verlichting.
a. Zijn echter alleen burgerrechten, geen mensenrechten, omdat de rechten
alleen gelden voor leden van de staat, dus niet voor staatlozen-> deze
hebben deze rechten dus niet.
2. Meest bekende van de tweede golf is Universele Verklaring van de rechten van de
mens (1948).
Hoofdstuk 4 Menselijke waardigheid.
Waardigheid staat in de preambule, art. 1 en art. 22 UVRM. Drie invullingen van de
menselijke waardigheid:
1. Op grond van het antieke begrip is waardigheid een politieke of een maatschappelijk
concept dat verwijst naar een verheven of hoge rang van degenen die politieke of
maatschappelijke macht bezitten. Hoe hoger de rang hoe meer waardigheid.
Waardigheid is hier dus niet gelijk voor iedereen.
2. Traditionele begrip (Cicero)-> mens neemt binnen natuur bijzondere plaats in.
Hierbij komt waardigheid wel toe aan alle mensen. De gedachte is dat de mens een
verheven positie inneemt in de natuur, op basis van bepaalde eigenschappen die
alleen hij heeft, zoals rede en vrijheid. De mens kan volgens het traditionele begrip
wel zijn waardigheid verspillen.
3. Modern begrip-> toegeschreven aan Kant en UVRM, sprake van een absolute,
innerlijke en onvoorwaardelijke waarde die mensen ‘hebben’, simpelweg op grond
van hun mens-zijn. Mensen bezitten een waarde die ze onder geen enkele
omstandigheid kunnen verliezen.
Ethiek= over de manieren waarop we met elkaar en met onszelf omgaan. Ethiek benoemt
welke manieren goed en welke niet goed zijn. Volgens ethiek van Kant dienen we onszelf en
anderen nooit als middel, maar altijd als doel op zich moeten beschouwen. Alleen dan
nemen we de eis van de menselijke waardigheid serieus.
Kant zegt dat alleen een goede wil zonder enige restrictie of inperking goed genoemd kan
worden. Voor andere dingen geldt dat niet. Volgens Kant moet er een onderscheid gemaakt
worden tussen een instrumenteel gebruik van het woord ‘goed’ en een morele betekenis van
‘goed’ (het onvoorwaardelijke goede). Twee soorten imperatieven volgens Kant:
1. Hypothetische= verplichtingen om op een bepaalde manier te handelen met het oog
op iets anders, bvb om jurist te worden moet je rechten studeren.
2. Categorische= verplichtingen die hun ‘goedheid’ of hun ‘moeten’ niet aan iets
anders ontlenen, maar aan zichzelf (onvoorwaardelijke plicht). De aan onszelf en aan
anderen verschuldigde waardigheid.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper s-kers. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
