SAMENVATTING HOOFDSTUK 3
(2) Lights, Camera, Action Potentials! - YouTube
De neuropsychologie is verwant aan de biologische psychologie en evolutionaire psychologie.
Uitgangspunten biologische psychologie:
- Erfelijke bagage
- Biologische processen
- Hersenen belangrijkste orgaan bij het sturen van gedrag, gedachten, emoties. Zonder
hersenen is gedrag onmogelijk.
- Mensen zijn het product van een langdurige evolutionaire geschiedenis.
Uitgangspunten evolutionaire psychologie:
- Hersenen zijn de uitkomst van een evolutionaire proces
- Natuurlijke selectie
- Psychologische adapties
- Massive modularity hypothesis = The mind is a “a collection of instincts adapted for solving
evolutionarily significant problems - the mind as a Swiss Army knife”.
Charles Darwin
In On the origin of species beschreef Darwin zijn theorie over evolutie door natuurlijke selectie.
Volgens hem had God de verschillende soorten niet geschapen maar zat het proces van natuurlijke
selectie hier achter.
➔ Natuurlijke populaties kunnen in theorie blijven groeien, maar er is iets in de praktijk wat
ervoor zorgt dar ze vrij stabiel in grootte blijven.
➔ Volgens Darwin is er een beperkt aantal aan hulpbronnen, waardoor niet alle nakomelingen
aan voldoende voedsel, zuurstof, warmte en dergelijke kunnen komen.
➔ Individuen die niet goed aangepast zijn aan de omgeving zullen minder nakomelingen
produceren en hun kenmerken zullen aan minder nakomelingen doorgegeven worden.
Natuurlijke selectie = het verschijnsel dat sommige organismen uit een bepaalde populatie beter in
hun omgeving passen, dat wil zeggen: meer kans hebben om te zorgen voor overlevende
nakomelingen dan minder goed aangepaste organismen.
Adapties (aanpassingen) = Kenmerken die bijdragen aan overleving en reproductie, en ontstaan door
natuurlijke selectie.
- complex van aard, het voorbeeldgedrag moet veel aspecten/gradaties kennen
BV: emotie bestaat uit verschillende processen
- bestaan uit verschillende onderdelen, diverse hersengebieden moeten betrokken
zijn bij het voorbeeldgedrag
- werken automatisch, het voorbeeldgedrag gaat vanzelf, je kan het niet vermijden of
uitzetten
- hebben een duidelijke functie
➔ Adaptaties kunnen een bepaalde taak goed, maar andere taken niet.
➔ Voorbeeld het oog: aanhangers evolutietheorie zien oog als mooi voorbeeld van lang traject
van aanpassingen.
➔ Jaloezie vergroot voortplantingskansen, daarom kunnen we haar een psychologische adaptie
noemen.
,Seksuele selectie (theorie van Darwin in 1871) = in de biologie de selectie van partners op grond van
eigenschappen die als seksueel aantrekkelijk worden ervaren, maar die voor de overleving van het
individuele dier geen of zelfs nadelige gevolgen hebben. Bepaalde kenmerken, hoe onhandig ook,
doen het goed bij het andere geslacht en worden zo doorgegeven.
➔ Bevoordeelt eigenschappen die gunstig zijn voor paring
➔ De handicap principle = dieren laten zien aan de hand van bijvoorbeeld mooie bouwwerken
dat zij de beste zijn in het construeren van een complex bouwwerk, in het vinden van mooie
ornamenten en in het verdedigen van hun levenswerken. Dit vereist namelijk conditie,
volharding en hard werken.
➔ Seksueel dimorfisme = Seksuele selectie heeft meer invloed op het uiterlijk en gedrag van
mannetjes dan op dat van vrouwtjes.
➔ Waarom heeft seksuele selectie invloed op het uiterlijk en gedrag van mannetjes en veel
minder op dat van vrouwtjes?
- Heeft te maken met hoeveelheid tijd en energie die beide seksen in hun nageslacht stoppen.
- Een vrouwtje stopt over het algemeen meer tijd en energie in de voortplanting. Zij draagt de
vrucht en heeft veel minder eitjes tot haar beschikking dan het mannetje zaad heeft. Eieren
zijn duur en sperma is spotgoedkoop
- De sekse die snel reproduceert heeft te maken met een sterkere druk van seksuele selectie
dan de sekse die langzaam reproduceert.
- Er zijn dus veel meer mannetjes beschikbaar, waardoor zij onder elkaar moeten concurreren.
Zij moeten zich onderscheiden van de andere mannetjes om op te vallen bij de kieskeurige
vrouwtjes.
- Voor de mannetjes is de seksuele selectie veel sterker.
➔ Bij mensen is er minder verschil. Mannen zijn ook kieskeurig en investeren ook in nageslacht.
Ethologie (na Darwin) = bestudering van diergedrag. Onderzoekt de adaptieve waarde
(vermogen waarmee iemand op zijn omgeving reageert) van gedrag voor elke diersoort.
Imprinting = adaptief, vaak aangeboren, specifiek gedrag.
➔ Jonge vogels gaan achter eerste bewegende voorwerp aan (hun moeder).
➔ Experiment van Lorenz liet zien dat toen hij het eerste bewegende voorwerp was, de ganzen
achter hem aan gingen.
Inclusive fitness (Bill Hamilton) = de som van klassieke fitness van een individu en de effecten van het
gedrag van een individu op het reproductieve succes van genetische verwanten. (het loont dus om te
investeren in familieleden)
➔ Klassieke fitness = evolutie draait om het directe, eigen succes wat betreft voortplanting.
(iemand met 5 kinderen heeft een grotere fitness dan iemand met twee kinderen)
➔ Individu kan ook zonder krijgen van kinderen zijn genen doorgeven, door bijvoorbeeld
indirect door energie te steken in kinderen van broers of zussen.
Vooorbeeld:
Iemand die zelf geen kinderen heeft, maar wel vijf kinderen van zijn broers en zussen helpt (zij delen
25 procent genen – 125%), heeft een grotere inclusive fitness dan iemand met twee kinderen en die
de kinderen van zijn broers en zussen niet helpt (want 50% + 50% = 100%)
➔ Conclusie van deze gedachte gang = Het evolutionaire proces draait niet om het overleven
van organismen, groepen of soorten, maar om het doorgeven van genen aan de volgende
generatie.
Vergelijkende psychologie = het gedrag van mens en dier vergelijken.
, ➔ Reden dat mensapen beperkte vorm van cultuur hebben en mensen uitgebreide vorm is dat
mensen ook een cumulatieve cultuur hebben, dit betekent dat wij ook verbeteringen
aanbrengen. En mensen hebben een Shared intentionality, dit betekent samen iets doen en
bereiken.
Missing link = mensachtigen waar heel weinig over bekend is (allereerste jaren van mensachtigen).
Belangrijke overgangen mensaap
1. Rechtop lopen
2. Handen kwamen vrij dus ze konden sjouwen, tillen etc.
3. Steeds meer vlees eten, het eten van vlees werd de basis van steeds meer groeiende brein.
Kritiekpunten op de evolutionaire psychologie:
➔ Star, alsof alles om aangeboren instincten draait
➔ Niet te toetsen, het zijn verklaringen achteraf
➔ Politieke agenda? Seksistisch? Naturalistic fallacy = het idee dat wat men in de praktijk
aantreft, ook juíst vindt
➔ Te veel nadruk op genen. Nog te weinig kennis van epi-genetica: het tot expressie komen van
genen in samenspel met de omgeving.
BREIN
Grijze stof = informatieverwerking (cellichamen van zenuwcellen)
Witte stof = informatieoverdracht (axonen van de zenuwcellen)
Neuronen = overdracht zintuiglijke, motorische en interneuronale informatie.
Gliacellen (steuncellen) structuur/stevigheid, aanvoer voedingsstoffen, opruimen afval, isolatie
axonen (myeline), wegwijzen, vorming bloedhersenbarrière, bufferfunctie.
