Inleiding
Er is sprake van een conflict als twee (of meer) partijen onverenigbaar zijn qua
doelen,
functies of ideologie. Dit boek gaat vooral over conflicten op kleine schaal: tussen
personen binnen een relatief kleine sociale groep.
Conflicten zijn te bekijken vanuit een psychologische en een sociologische
invalshoek.
- De sociologische kijk gaat uit van het feit dat mensen afhankelijk zijn van anderen
om te kunnen functioneren binnen een groep. Ook als het niet klikt tussen personen,
hebben zij elkaar nodig. Een sociologische analyse beschrijft daarom de feitelijke
reden waarom een conflict ontstaat.
- De psychologische kijk richt zich meer op hoe personen het conflict beleven. Zoals
bij
alles het geval is, interpreteren mensen ook conflicten op een persoonlijke manier. De
psychologische analyse richt zich dan ook op hoe het geschil beleefd wordt door de
partijen.
Omdat mensen handelen vanuit hun eigen denkkaders en interpretaties van de
waarheid, wordt de psychologische benadering gezien als de meest zinvolle bij het
begrijpen en oplossen van conflicten.
Hoofdstuk 1 Vaststellen van je eigen stijl van conflicthantering
Mogelijke conflictstijlen (gedragspatronen) zijn:
- ontlopen: zowel op sociaal als op persoonlijk gebied durft iemand nauwelijks nog
doelstellingen na te streven. Inspanning gaat alleen nog naar het uit de weg gaan
van conflicten. Vaak is het onzekerheid die leidt tot deze passieve en ondergeschikte
houding.
- confronteren: er wordt geprobeerd gezamenlijk een oplossing te vinden waarbij
zowel de persoon zelf als de ander voordeel bij heeft. De neiging om alles met
respect uit te werken kan echter leiden tot spanning en frustratie als twee
doelstellingen nu eenmaal niet te verenigen zijn. Hoewel het erg veel energie vereist,
wordt confronteren vaak als de beste manier van conflictoplossing gezien.
- forceren: het nastreven van eigen belangen wordt als een wedstrijd gezien. Eigen
doeleinden krijgen voorrang op die van anderen, ook als dit ten koste gaat van
onderlinge relaties. De persoon is zelfverzekerd, dominant en emotioneel
afstandelijk.
- toedekken: door onzekerheid over de onderlinge relaties worden anderen zo veel
mogelijk tevredengesteld. Eigen wensen en meningen vindt men niet belangrijk
vanwege een zwak gevoel van eigenwaarde.
Hoofdstuk 2 Reflectie op de achtergronden van je conflictstijl
Conflictstijlen (de manier waarop we omgaan met geschillen) omvatten niet alleen
het gedrag, maar ook de doelen, morele standpunten, en de visie op jezelf en
anderen. Persoonlijke ontwikkeling bepaalt waarom iemand voor sommige aspecten
van een conflict gevoelig of juist ongevoelig is. Het kennen van je eigen
psychologische achtergrond is belangrijk om beter met conflicten om te gaan.
,Iemand heeft altijd een motief voor een conflict. Grofweg zijn die te delen in
- behartigen van eigen belangen
- behartigen van belangen van de ander (vanwege de sociale voordelen).
Er zijn verschillende manieren om conflictsituaties emotioneel de baas te blijven:
- Projectie: de eigen negatieve eigenschappen toeschrijven aan een ander.
- Rationalisaties: het zoeken naar excuses die het eigen gedrag rechtvaardigen. Het
kan leerzaam zijn om je te verdiepen in de achterliggende gedachtegang van de
excuses die worden opgevoerd. Dingen waarvan we denken dat het moet, blijken
vaak in vrije keuze bepaald. Onkunde blijkt niet meer dan onwil te zijn, enz.
Hoofdstuk 3 Situatie en Conflicthantering
Iemands manier van conflicthantering wordt niet alleen bepaald door de individuele
achtergrond, maar ook door de aard van het conflict en de onderlinge relaties van
betrokkenen.
Contingentiebenadering: per conflict wordt bepaald welke conflictmethode het
beste is. Het nadeel van de contingentiebenadering (je afvragen welke methode het
voordeligst is) is dat de selectie onderhevig is aan je eigen emotionele interpretatie:
als je van nature geneigd bent een bepaalde strategie te kiezen, kun je bij de
contingentiebenadering allerlei rationalisaties bedenken om jezelf wijs te maken dat
jouw natuurlijke aanpak de beste is. Dat staat flexibilisering in de weg.
Hoofdstuk 4 Oefenen met ander gedrag.
Conflicthantering kan gezien worden als een proces van probleemoplossing in drie
fasen:
1- identificatie van het probleem: het tegenover elkaar zetten van de standpunten en
bijbehorende belangen
2- exploratie: het zoeken naar een oplossing
3- integratie: het gezamenlijk vinden van een oplossing waar iedereen tevreden mee
is
In iedere fase zijn andere vaardigheden nodig. Zo vraagt de eerste fase vooral om
communicatieve kwaliteiten.
Verschillende kwaliteiten die nodig zijn voor conflicthantering als methode:
- formuleren van een standpunt: het maakt een groot verschil je je punt brengt als
een klacht, verwijt, schuldbesef o.i.d. De kunst is de ander niet in de verdediging te
drukken.
- assertief forceren: leren je eigen belangen te verdedigen zonder kwaad bloed te
zetten bij de tegenpartij. Je moet pressiemiddelen doelmatig kunnen inzetten zonder
het conflict te laten escaleren. Het kan helpen om van tevoren je doelstellingen (zo
hoog als realistisch is) vast te zetten en kenbaar te maken.
- luisteren en inleven in anderen: één van de belangrijkste eigenschappen. Actief
luisteren houdt in dat je werkelijk begrijpt wat de ander wil duidelijk maken en je laat
zien dat je de tegenpartij en zijn boodschap respecteert. Controleer desnoods of je de
ander goed hebt begrepen.
- onderhandelen: oftewel rationeel handelen in een situatie waar van elkaar
afhankelijke partijen tegengestelde belangen hebben. Belangrijk is om de wensen en
motieven van de tegenpartij te kennen. Het doel is om het beste resultaat voor beide
, partijen te krijgen.
- omgaan met sterke emoties: beseffen welk effect het wel of niet tonen van emoties
heeft. In opvoeding wordt de nadruk meer gelegd op onderdrukken van gevoelens,
waardoor een constructieve omgang met emotie vaak niet is aangeleerd. Ga na of je
emoties terecht zijn en neem verantwoordelijkheid voor ze. Probeer dan na te gaan of
het raadzaam is ze te tonen. Probeer ook emoties van de tegenpartij in te schatten.
Hoofdstuk 5 Wat zijn conflicten?
Typische kenmerken van ‘ontlopen’:
- Ontkennen van een probleem, of het probleem op afstand houden (zoals: “hij is
soms vervelend, maar ik heb er geen last van.”)
- Emotionele afstand creëren: door bv. te beginnen over irrelevante details en zo de
kern van de zaak ontwijken
- Veranderen van onderwerp of ergens overheen praten
Typische kenmerken van ‘forceren’:
- Beschuldigen
- Eigen verantwoordelijkheid ontkennen, andermans kritiek en standpunten niet
serieus nemen
- Bespottend en sarcastisch reageren
- Andermans emoties wegredeneren
- Eisen stellen, dreigementen gebruiken of dreigend overkomen.
Typische kenmerken van ‘confronteren’:
- Openlijk eigen gevoelens en gedachtes kenbaar maken en eigen
verantwoordelijkheid nemen
- De tegenpartij erbij betrekken en uitnodigen open te zijn over gedachtes, kritiek en
gevoelens
- Beschrijvende en analyserende opmerkingen maken.
- Gemeenschappelijke doelen benadrukken
- Actief luisteren en begrip tonen voor andermans standpunten
Typische kenmerken van ‘toedekken’:
- Humor en grapjes in een serieuze discussie gooien
- Eigen behoeftes negeren en toegeven aan de ander
- Aardig zijn en de nadruk op de harmonie leggen
Er zijn vier theoretische benaderingen om een conflict te beschouwen:
- systeemperspectief: een individu kiest niet zelf, maar wordt gestuurd door (de
regels van) het systeem. Vb: iemands sociale omstandigheden zijn het gevolg van de
structuur van de maatschappij. (holistisch, verklarend)
- social exchange perspectief: ieder persoon maakt rationeel en bewust zijn eigen
keuzes. Vb: de structuur van de maatschappij wordt bepaald door de gezamenlijke
keuzes van individuen. (individualistisch, verklarend)
- psychodynamisch perspectief: verdiept zich in wat mensen beweegt tot bepaald
gedrag. Aandacht gaat vooral naar de betekenis die personen zelf verlenen aan
gebeurtenis. (individualistisch, begrijpend)
- Regel-/cultuurperspectief: zoekt naar relaties van oorzaak en gevolg d.m.v.
objectieve observaties. (holistisch, begrijpend)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper irisgonet. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.