Samenvatting
Samenvatting samenvating geschiedenis examenjaar 5 havo
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- HAVO
alles wat je moet weten voor je geschiedenis examen in 1 samenvatting
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 41 pagina's
Voorbeeld 4 van de 41 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
3.11500 – 1600
• -Het veranderde mens- en wereldbeeld van de renaissance.
Renaissance – wedergeboorte van de klassieke Grieks/Romeinse cultuur
Waarom? Er is sprake van een hernieuwde interesse
Memento Mori – Denk eraan dat je zult sterven, dus zorg dat je een goed leven leidt anders
mag je niet naar de hemel
Carpe diem – Je moet niet leven volgens de kerk, “je leeft maar één keer” dus geniet van
het leven.
Soort YOLO (You Only Live Once)
Verschil: Momonto Mori, wel naar de kerk luisteren waar bij Carpe diem er niet naar de kerk
wordt geluisteren.
Memento Mori middel eeuwen
Carpe Diem vroegmoderne tijd
• ïMiddeleeuwen - groep (in samenleving) is belangrijk.- wat de kerk zegt is
waar, dus men gelooft gelijk alles.
• ïRenaissance - individu belangrijk.- twijfel over zaken (je mag kritische zijn).
Meer interesse in de wetenschap
• -Observeren
• -Redeneren
• -Experimenteren (de Griekse manier)
Oorzaken renaissance noord- italie rijk door handel en opdrachten voor kunsternaars.
• -Verwantschap italianen met klassieke oudheid
• -Herontdekking van klassieke teksten door kruistochten en contact met
arabische wereld.
Rond 1450: broekdrukkunst kennis kon snel worden verspreid.
Grieken en romeinen
500 voor CHR tot 500 na CHR
Uomo universale mensen met veel kwaliteit.
5.2
3 oorzaken voor Europese expansie (uitbereiding):
1. 1.Route via vast land ging minder makkelijk door oorlogen
2. 2.Men kon de zeeën beter bevaren (door technische uitvindingen als kompas
en zeeschepen)
3. 3.Christelijke plicht om andere volken te bekeren.
Kerk versus wetenschap
,Kerk zegt: aarde is plat, de zon draait eromheen.
Wetenschap zegt: aarde is rond en de zon is het middelpunt
Columbus’ reizen tonen aan dat de aarde niet plat is.
Gevolgen wereldreizen:
1. 1.Uitsterven indianen volkeren (Inca’s, Maya’s)
2. 2.Ontstaan van wereldhandel
3. 3.Kolonies worden gesticht
4. 4.Eurocentrisme ontstaat wereld moet zich aanpassen aan Europa
Andere landen bekeren en opvoeden
Luther:
Regels geestelijke:
• -Geen luxe
• -Celibaat
• -Geen seks als monnik
Luther kwam in Rome waar wel veel geld bij de kerk was en seks voor het huwelijke
onder monniken voorkwam.
• -Aflaat werden verkocht door de kerk om de bouw van St. Pieters Kerk te
financieren.
• oJe kon je plekje in de hemel kopen – onzin
• oLuther 95 stelling tegen de kerk met wat mis was met de kerk
Bijbel in volkstaal
• -Ketters (mensen die ongehoorzaam waren tegen de kerk of een ander geloof
hadden)
Maarten Luther (Duits) had in 1517 kritiek op:
• -Aflaten handel (versnelde toegang tot de hemel)
• -Heiligenverering
• -Pracht en praal in de katholieke kerk
• -Hiërarchie in de kerk (Paus als eind baas)
, a. a.
• -Ze hadden allebei kritiek op de kerk, Erasmus begon en Luther werkte het uit
b. b.
• -Ze dreigde hem uit de kerk te zetten
c. c.Noem twee maatregelen die de kerk trof, noem een politieke en religieus
gevolg:
• -Ze gingen hem ondervragen
• -Gooide hem uit zijn functie
Aanhangers werden in sommige delen achtervolgd, sommige graven (landheren) kwamen in
opstand.
Reformatie
Luther spijkerde 95 stellingen op de kerk, hij wilde de kerk verbeteren.
Maar… kerk deed Luther in de ban (ze gooide hem uit de kerk) in plaats van discussie aan
te gaan.
Gevolg splitsing (hervorming/reformatie) in de kerk protestanten
Bestaan voortaan (sinds 1517) uit 2 stromingen
a. a.Katholiek
b. b.Protestant (Calvinisten en Lutheranen)
In Nederland wonen veel Calvinisten.
Hoofdstuk 4
Slaagt hij (Habsburgse keizer) erin centralisatie door te voeren in het Duitse rijk?
Nederland:
Nee, de Nederlanders waren boos omdat ketters vervolgd werden terwijl ze niks fout
hadden gedaan. Ze kwamen in opstand, de beeldenstorm kwam ze vernielde
katholieke beelden.
Duitsland:
Nee, Duitsland bleef verdeeld in verschillende staten, elke vost mocht zelf bepalen
welke godsdienst zijn onderdanen moesten hebben.
Duitse rijk (buiten Duitsland zelf):
Nee, centralisatie mislukt. Karel V en Duitse vorsten spreken af: “Zoals de vorst is,
het geloof” genaamd Vrede van Augsburg.
1598 edict van nantes: hugenoten enige vrijheid van godsdienstuitoefeningen.
1648 vrede van westenfalen.
, 4.1
Oorzaak opstanden (1568 – 1648)
Keizer Nederlanden
Centralisatie vs. Privileges van steden en gewesten
Katholiek vs. Vrijheid van geloof
Opstand = 80-jarige oorlog
Willem van Oranje:
Stadhouder maar tegen kettervervolging en Spaanse bezetting
Streefde naar:
• -
• -
Werd aanvoerder van de opstandelingen in de strijd tegen Spanje
1566 beeldenstorm
Protestanten vernietigen katholieke kerk uit woede over:
• -Vervolging
• -Honger
• -Rijkdom in de (katholieke) kerk
Gevolg:
1568 Filips II staart soldaten, begin opstand/80-jarige oorlog. Steden moeten kiezen
Filips/Willem.
Unie van Utrecht
1579 Unie van Utrecht opgericht 7 gewesten die tegen Spanje zijn
1581 Plakkaat van Verlatinghe: Keizer Filips II wordt niet langer geaccepteerd als leider
eerste Republiek ter wereld ontstaat.
Geen koning – zoektocht naar nieuwe koning mislukt, kandidaat Willem van Oranje wordt
vermoord (1584)
Republiek – land zonder koning
1568 begin opstand
1648 vrede van Münster – einde 80-jarige oorlog
4.2
1588-> ze gingen verder zonder en kwam de gewestelijke staten.
Er waren 2 machtsfuncties: - stadhouder – raadspensionaris.
1650-1672
1650 stadhouder Willem II sterft, 8 dagen later wordt Willem III geboren.
Gevolgen eerste stadhouderloze tijdperk (1650-1672)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper anouklam. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 82191 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen