Samenvatting
Samenvatting STOFWISSELING - BIOLOGIE EXAMEN 2021 - HAVO 5
Alle stof van het thema stofwisseling staat hierin samengevat. Succes met leren! :)
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 5 pagina's
Voorbeeld 2 van de 5 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Enzymen: Stoffen die chemische reacties in tweede en de derde fosfaatgroep zijnH8 Stofwisseling cellen mogelijk maken. energierijk. Wanneer de derde fosfaatgroep
8.2 Wat is stofwisseling? van ATP wordt afgesplitst, ontstaat ADP en
Stofwisseling: Alle chemische processen in de Assimilatie: De opbouw van organische komt de chemische energie beschikbaar.
cellen van een organisme. moleculen uit kleinere moleculen. Voorbeeld
OPNAME UIT AFGIFTE AAN van assimilatie is fotosynthese. (energie nodig)
OMGEVING AAN OMGEVING
Grondstoffen ⟶ ⟶ Onbruikbare stoffen
Chemische energie: Energie opgeslagen in
Energie ⟶ ⟶ Warmte
moleculen.
Stofwisseling Dissimilatie: De omzetting van energierijke
grote organische moleculen tot kleinere
Organische stoffen: Afkomstig van organismen of moleculen. (energie komt vrij) 8.3 Dissimilatie
van producten van organismen. In het molecuul
Glucose kan met zuurstof of zonder zuurstof
moeten zeker een H-atoom en een C-atoom zitten Bij dissimilatie wordt chemische energie worden gedissimileerd.
om de stof organisch te noemen. Veel organische omgezet in andere energievormen: Aeroob: Met zuurstof
stoffen bevatten ook een O-atoom. ◈ Bewegingsenergie Anaeroob: Zonder zuurstof. Ook wel gisting
◈ Warmte
genoemd. Hierbij kan melkzuur ontstaan.
◈ Elektrische energie
◈ Lichtenergie
Methaan Glucose ◈ Chemische energie Aerobe dissimilatie van glucose:
Ook wel verbranding genoemd. Vindt voor het
Anorganische stoffen: Chemische stoffen die niet de grootste deel plaats in mitochondriën.
elementen koolstof (C) en waterstof (H) bevatten.
Het zijn kleine moleculen en bevatten geen energie. C6H12O6 + 6O2 ⟶ 6CO2 + 6H2O + energie
Water Koolstofdioxide Dissimilatie bestaat uit een keten van
chemische reacties. De chemische energie uit
glucose wordt daarbij eerst gebruikt voor de
vorming van ATP. Een ATP-molecuul bevat
drie fosfaatgroepen. De bindingen van de
, Anaerobe dissimilatie van glucose: Dit gebeurd als er in korte tijd veel energie Hierbij ontstaat ammoniak. Bij de mens wordt
De meeste soorten organismen kunnen ook nodig is, bijv. bij explosieve sporten. In de dit omgezet in ureum. Bij sommige dieren
glucose dissimileren zonder glucose. In de spieren is er dan onvoldoende zuurstof wordt ammoniak omgezet in urinezuur. Dit zijn
spieren ontstaat er dan melkzuur. Bij andere aanwezig voor aerobe dissimilatie. Vooral allemaal schadelijke stoffen er worden met
organismen kan er alcohol (ethanol) ontstaat. glucose wordt dan afgebroken tot melkzuur. urine uitgescheiden.
Dit proces noem je alcoholgisting. Per glucosemolecuul komt dan slechts weinig
energie beschikbaar, dus is het nodig in korte 8.4 Stofwisseling in planten
Alcoholgisting: tijd veel glucose te dissimileren. In de spieren In planten vindt ook aerobe dissimilatie plaats.
Dit gebeurd bijv. in gistcellen. Ethanol bevat ontstaat daardoor een ophoping van melkzuur Dit heet fotosynthese. Via huidmondjes en
nog veel chemische energie. Bij anaerobe en dat veroorzaakt een vermoeid gevoeld luchtholten worden zuurstof en
dissimilatie komt dan ook per glucosemolecuul (verzuurde spieren). Na afloop van de koolstofdioxide door diffusie uitgewisseld
veel minder energie beschikbaar dan bij aerobe inspanning wordt het gevormde melkzuur tussen de bladcellen en de langs het blad
dissimilatie. Vindt plaats bij het maken van bier afgevoerd naar de lever. Daar wordt het weer stromende lucht. Een huidmondje is omgeven
of wijn en bij de bereiding van brood. Bij brood omgezet in glucose. door twee sluitcellen. Deze kunnen het
verdampt de alcohol. Het brood rijst door de huidmondje openen of sluiten. De producten
koolstofdioxide die er bij de gisting ontstaat. C6H12O6 ⟶ 2C3H6O3 (melkzuur) + energie van de fotosynthese moeten ook terechtkomen
in andere plantdelen. Dit kan niet met osmose,
C6H12O6 ⟶ 2C2H6O (ethanol) + 2CO2 + diffusie en actief transport (transport over
energie kleine afstanden). Over grote afstanden vindt
het transport vooral plaats door stroming via
vaten. Bij kruidachtige planten liggen de vaten
in stengels gegroepeerd in vaatbundels. In
Dissimilatie van vetten en eiwitten:
bladeren liggen de vaten in nerven.
Vetten:
Melkzuurgisting: Bij de aerobe dissimilatie van vetten komt per
In een zuurstofarme omgeving breken gram meer energie vrij dan bij de aerobe
melkzuurbacteriën glucose af tot melkzuur. Met dissimilatie van koolhydraten of eiwitten.
behulp van melkzuurgisting wordt melk zuur en
worden kaas, yoghurt en zuurkool Eiwitten:
geproduceerd. Ook bij veel dieren en bij mensen Worden eerst gesplitst in aminozuren. Deze
kan melkzuur ontstaan, vooral in de spieren. kunnen verder gedissimileerd worden.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper femkekuipers2. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 71184 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen
