In deze samenvatting is alle verplichte literatuur voor het vak behandeling samengevat. Dit is een uitgebreide samenvatting zodat je bij de open boek toets alle informatie op kan zoeken.
Samenvatting
Behandeling en interventi es gericht op psychosociale problemen, leerproblemen en
ontwikkelingsproblemen
Week 1
Chapter 1 Conceptual Models and Their Relevance to Assessment
and Intervention (Johnson, Rasbury & Siegel, 1997)
Sinds de laatste 15 tot 20 jaar is er een toename te zien in interesse van problemen bij kinderen.
Deze toegenomen interesse in de kinderpsychopathologie heeft ook geleid tot een toename in de
interesse voor behandeling van kinderen. Naast aandacht voor traditionele behandelingen zoals
psychodynamische en cliënt-gerichte benaderingen, is er veel aandacht voor gezinsgerichte en
gedragsmatige benaderingen. Farmacologische en dieetgerichte behandelingen worden ook steeds
meer ingezet.
Conceptualiseren van afwijkend gedrag
De gekozen aanpak voor zowel de beoordeling als behandeling van het probleem van een kind wordt
vaak sterk beïnvloedt door het model van psychopathologie dat de clinicus heeft aangenomen. Dit
model is de verzameling van veronderstellingen met betrekking tot de rol van biologische,
psychologische, sociaal-omgevingsfactoren en/of andere factoren waarvan wordt verondersteld dat
ze bijdragen aan de ontwikkeling van psychopathologie.
Het medische model / ziektemodel
Het medische model / ziektemodel gaat uit van het biologische perspectief. Afwijkend gedrag wordt
gezien als het resultaat van onderliggende fysiologische afwijkingen of ziekteprocessen. Deze
benadering heeft veel invloed gehad op het ontwikkelen van classificatiesystemen.
Psychisch problemen worden vanuit deze benadering gezien als een weerspiegeling van een
psychische aandoening die wordt gekenmerkt door een specifieke reeks symptomen. Personen met
een psychische aandoening worden patiënten genoemd, behandeling wordt therapie genoemd en
het verlichtingen van symptomen wordt beschreven als genezing.
Vroegere opvattingen van deze benadering gingen uit van het bestaan van feitelijke lichamelijke
ziekten. Eigentijdse benaderingen benadrukken meer dat er biologische factoren zijn die een grote
rol spelen in de ontwikkeling van psychopathologie zonder dat er echt sprake is van een ziekteproces.
Er is veel aandacht voor het ontwikkelen van accurate beschrijvingen van symptoomclusters omdat
wordt aangenomen dat dit leidt tot het afbakenen van de onderliggende biologische oorzaken en tot
het ontwikkelen van passende behandelingsmethoden.
Vanuit het medische model wordt bij de beoordeling bepaalt in hoeverre het kind kenmerken
vertoont die overeenkomen meteen bepaalde diagnose. Er wordt ook gekeken naar biologische
factoren die een rol kunnen spelen.
Biologische behandelingsmethoden zijn onder andere het inzetten van medicijnen en
eliminatiediëten.
De psychodynamische benadering
De psychodynamische benadering is een mix tussen het medische model en de basisideeën van de
psychoanalytische theorie van Sigmund Freud. In deze benadering wordt ervan uitgegaan dat een
kind bepaalde ontwikkelingsfasen (psychoseksuele stadia) moet doorlopen die cruciaal zijn voor het
persoonlijk, sociaal en emotioneel welzijn: orale, anale, fallische en genitale ontwikkelingsperioden.
,In deze ontwikkelingsperioden zijn aangename sensaties gericht op verschillende lichaamsdelen of
erogene zones.
Freud formuleerde drie persoonlijkheidsconstructies:
- Id: de biologische basisenergie. De functie hiervan is bevrediging van biologische behoeften
en impulsen.
- Ego: de rationele structuur die probeert een evenwicht te vinden tussen de eisen van het Id
en de eisen van de samenleving, en tussen de eisen van het Id en die van het Superego. Het
is de taak van het Ego om het individu te beschermen tegen de gevolgen van intrapsychische
conflicten.
- Superego: de vertegenwoordiger van morele kwesties of het geweten en komt ook voort uit
ervaring.
Er kunnen conflicten zijn op bewust en onbewust niveau. De conflicten op onbewust niveau zijn het
meest problematisch of bedreigend voor het emotionele welzijn en de algemene adaptie van een
individu. Er is sprake van optimale adaptie en functioneren wanneer er een dynamisch evenwicht is
tussen het Id, Ego en Superego.
Er worden in de psychodynamische benadering geen aannames gedaan over onderliggende fysieke
oorzaken, maar er wordt gekeken naar onderliggende psychische problemen.
Er worden in de psychodynamische benaderingen vaak ouder- en/of kinderinterviews en
psychologische tests ingezet bij de beoordeling van problemen. Het doel hiervan is om onbewuste
conflicten en de persoonlijkheidsdynamiek bloot te leggen. De technieken die worden gebruikt zijn
gebaseerd op de projectieve hypothese: wanneer een individu een ongestructureerde teststimulus
krijgt aangeboden, zal hij/ zij proberen een structuur te vinden en dit levert informatie op.
De therapie is meestal gericht op het bewust worden van de onbewuste factoren die een rol kunnen
spelen. Er wordt aangenomen dat de symptomen zullen verdwijnen als de onderliggende conflicten
en problemen zijn opgelost. Er zijn verschillende vormen: individuele verbale therapie met oudere
kinderen, speltherapie met jongere kinderen en groepstherapie die zowel verbaal, interactief of
spelgericht kunnen zijn.
Het behaviouristische model
In het behaviouristische model wordt aangenomen dat het afwijkende gedrag wordt aangeleerd door
principes als klassieke conditionering, operante conditionering en observationeel leren. De nadruk
ligt meestal op het openlijke gedrag waarbij wordt gekeken naar de externe
omgevingsdeterminanten en minder naar de onderliggende factoren. Er is wel steeds meer aandacht
voor onderliggende cognities.
Er wordt dan ook gezocht naar het specifieke gedrag dat ertoe geleid heeft dat het kind maladaptief
functioneert. Er wordt ook gekeken naar de factoren die dit gedrag uitlokken en/of in stand houden.
Vaak wordt er gestart met een interview omdat dit veel informatie geeft over de
probleemgedragingen en omgevingsvariabelen.
Er wordt vaak gekeken naar S-O-R-C:
- S: prikkels of situaties in de omgeving van het kind die het gedrag uitlokken.
- O: de organische variabelen die het gedrag bepalen.
- R: respons. Het problematische gedrag van het kind waarbij gekeken wordt naar frequentie,
duur en intensiteit.
- C: de consequenties van het gedrag van het kind.
,Ouders en/of leerkrachten vullen vaak een checklist voor gedragsproblemen in. Ouders kunnen ook
gevraagd worden om het gedrag te observeren. Het observeren kan ook gedaan worden door
onafhankelijke observatoren.
Aangezien wordt aangenomen dat gedrag is aangeleerd, kan dit ook weer afgeleerd worden door de
toepassing van leerprincipes of andere methoden voor gedragsverandering. Het gaat hierbij om
therapiemethoden als systematische desensibilisatie (geleidelijk aan blootstellen), modellering,
observationeel leren, operante conditionering en cognitieve gedragstherapie. Hierbij gaat het niet
alleen om het afleren van ongewenst gedrag, maar ook om het aanleren van gewenst gedrag.
De cliëntgerichte benadering
De cliëntgerichte benadering is grotendeels gebaseerd op het werk van Rogers en Axline. De basis
van deze benadering is de overtuiging dat individuen het vermogen hebben tot persoonlijke groei en
adaptief functioneren. Psychopathologie treedt op als gevolg van sociale of omgevingsfactoren die
deze persoonlijke groei blokkeren of verstoren.
De overtuiging in deze benadering is dat de richting van de therapie grotendeels door de cliënt
bepaalt moet worden en dit betekent dat een formele beoordeling vaak niet plaatsvindt. Echter zijn
sommige vormen van beoordeling onvermijdelijk, bijvoorbeeld: kunnen de problemen ambulant
worden behandeld of met dit intramuraal?
De therapie bestaat meestal uit spelactiviteiten waarbij vooral aandacht wordt besteed aan
relatiefactoren en aan de verheldering van gevoelens van het kind. De therapeut helpt het kind om
zijn/haar gevoelens te begrijpen en om de congruentie tussen gevoelens en gedrag te vergroten. De
cliënt bepaalt voornamelijk de richting van de therapie, maar soms kan het nodig zijn dat de
therapeut aanwijzingen geeft en/of grenzen stelt.
Het gezinsmodel / familiemodel
In gezinsmodellen / familiemodellen ligt de primaire nadruk niet op de cliënt zelf, maar op de
variabelen binnen het familiesysteem waarvan het individu deel uitmaakt. De symptomen van het
kind worden gezien als het resultaat van gezinsstoornissen. Het problematische gedrag van het kind
heeft een functie in het gezin. Het verdwijnen van dit gedrag zonder veranderingen in het gezin
kunnen dus leiden tot nieuwe symptomen bij andere gezinsleden of een ontbinding van het
gezinssysteem.
Er zijn verschillende beoordelingsmethoden ontwikkeld passen binnen deze modellen:
- Observatiemethoden om disfunctionele gezinssystemen te beoordelen;
- Beoordelingsmethoden waarbij elk gezinslid wordt gevraagd hoe hij/zij om zou gaan met een
bepaalde situatie. Vervolgens wordt het gezin gevraagd om samen tot een oplossing te
komen;
- Zelfrapportagemethoden.
Veel observatiemethoden zijn echter niet bruikbaar in de klinische praktijk omdat ze erg complex
zijn. Uitzondering hierop is de Dyadic Parent-Child Interaction Coding System (DPICS-2) omdat deze
specifiek ontwikkeld is voor de klinische setting.
De aanpak verschilt tussen de verschillende familiemodellen:
- Werken vanuit de systeembenadering;
- Werken vanuit de psychodynamische benadering;
- Werken vanuit behaviouristische procedures;
- Multisystemische benadering waarbij de focus niet alleen ligt op het gezinssysteem maar ook
op de invloed van andere systemen.
, Een voorbeeld van een behandeling gericht op acute gezinscrisis is de Multiple Impact Gezinstherapie
waarbij een team therapeuten intensief werkt met één gezin aan de acute problemen voor een korte
periode.
Modellen, beoordeling en behandeling
Er is nog te weinig bekend over de kinderpsychopathologie om te kunnen zeggen dat één van de
opvattingen / modellen een adequaat kader biedt om alle of de meeste stoornissen te begrijpen,
beoordelen en behandelen. Hierdoor hebben veel clinici een meer eclectische benadering
aangenomen. Dit is het selecteren van bruikbare verklarende constructies en klinische methoden uit
diverse theoretische oriëntaties waarbij het belangrijk is om af te stemmen op de specifieke
behoeften van een kind. Het gaat zowel om conceptuele als methodologische flexibiliteit van de
clinicus.
In de beoordeling wordt gekeken welke soort factoren mogelijk bijdragen aan de ontwikkeling of het
voorbestaan van de problemen van het kind. Aan de hand hiervan kan dan gekozen worden welke
behandeling wordt ingezet. Dit kan een behandeling zijn vanuit één van de benaderingen maar ook
een combinatie.
Een clinicus moet dus veel kennis hebben over de verschillende benaderingen, en over de
effectiviteit van behandelingsmogelijkheden (empirisch / geaccepteerd door de praktijk). De clinicus
moet flexibel zijn en kijken vanuit het bredere perspectief.
Hoofdstuk 1 De plaats van diagnostiek binnen het
hulpverleningsproces (Tak et al. 2014, blz. 38-43)
4. Slotbeschouwing
4.1 Verantwoording van de keuze voor de regulatieve cyclus
De regulatieve en empirische cyclus hebben een verschillend doel:
- Empirische cyclus: het stapsgewijs toetsen van de juistheid van hypothesen die ten grondslag
liggen aan de hulp die wordt geboden.
- Regulatieve cyclus: het stapsgewijs bereiken van doelen bij het oplossen van problemen.
De empirische cyclus is een terugkerend en geïntegreerd element van de regulatieve cyclus:
beslissingen in de regulatieve cyclus worden genomen door middel van empirisch onderzoek.
Er zijn vier redenen om te kiezen voor een integratie tussen de empirische en regulatieve cyclus:
1. Er is sprake van een beperkte horizon: in de regulatieve cyclus word er gekeken of er
gewenste verbeteringen zijn, maar er wordt niet gekeken waardoor deze verbeteringen zijn
opgetreden. Hiervoor is de empirische cyclus geschikt.
2. Procesmatig karakter: het probleem en de hulp staan niet los van elkaar. De regulatieve
cyclus is hiervoor geschikt omdat het een model is voor veranderingsprocessen.
3. Complexiteit: de empirische subcycli bieden meer houvast bij de vele onzekerheden die er
zijn in het hulpverleningsproces.
4. Normen en waarden: binnen de empirische cyclus is er alleen aandacht voor de feiten, terwijl
in de regulatieve cyclus wel plaats is voor de afweging van normen en waarden.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Melissa1998. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
