Psychopathologie
- Lesweek 1 -
Geslachtsverschillen
Ongeveer evenveel mannen als vrouwen hebben ooit in hun leven één of meerdere psychische
aandoeningen gehad. Er zijn wel duidelijke verschillen in de hoofdgroepen: vrouwen hebben
vaker een stemmings- of angststoornis gehad, terwijl mannen vaker een middelenstoornis
hebben.
> Ditzelfde patroon zien we terug in de afgelopen 12 maanden.
Leeftijdsverschillen
Mensen van 25-35 jaar hebben het vaakst ooit in het leven één of meer psychische
aandoeningen gehad en mensen van 55-65 jaar het minst vaak.
- Stemmingsstoornissen komen het vaakst voor bij 45-55 jaar;
- Angststoornissen komen het vaakst voor bij 35-45 jaar;
- Middelenstoornissen komen het vaakst voor bij 18-35 jaar.
> In de afgelopen 12 maanden rapporteren jongvolwassenen van 18-25 jaar het vaakst van
alle hoofdgroepen van psychische aandoeningen.
Opleidingsverschillen
Het percentage mensen dat ooit één of meer psychische aandoeningen heeft gehad is het
hoogst bij mensen met een laag opleidingsniveau. Over het algemeen geldt: hoe lager het
opleidingsniveau hoe groter de kans op alle hoofdgroepen van psychische aandoeningen.
> Dit beeld is in de afgelopen 12 maanden iets minder duidelijk, maar geldt alsnog.
Sprake psychische stoornis
- Uitzonderlijk - Sociaal afwijkend - Foute perceptie of interpretatie realiteit - Aanzienlijk
emotioneel lijden - Ongepast of contraproductief gedrag - Gevaar
Ernst van psychische aandoeningen
1
,Groepen die een verhoogde kans hebben op het oplopen van een psychische stoornis: -
jongeren, - lager opgeleiden, en - mensen met een lager inkomen. Ook mensen zonder partner
of die hun partner verliezen. Ook verlies van werk of een beduidende teruggang in inkomen
vormen een risico om een psychische aandoening te krijgen.
Psychische aandoeningen in de algemene bevolking
Gedragsstoornis in de kindertijd of vroege adolescentie kwam bij 5,6% van de volwassenen
voor. Antisociale persoonlijkheidsstoornis in de volwassenheid werd bij 3% van de mensen
gezien. 1.896.700 volwassenen (18%) hadden in het afgelopen jaar een psychische
aandoening. Dat kon bijvoorbeeld een stemmingsstoornis, een angststoornis of een stoornis door
het gebruik van alcohol of drugs zijn. Een veel groter aantal mensen (43%) heeft ooit in het
leven een psychische aandoening gehad. Vergeleken met 10 jaar geleden is de psychische
gezondheid van Nederlanders stabiel gebleven.
Het ooit in het leven vóórkomen van DSM-IV-aandoeningen in NEMESIS-2 (2010) was 20,1%
voor stemmingsstoornissen, 19,6% voor angststoornissen, 19,1% voor middelenstoornissen en
9,2% voor aandachtstekort- en gedragsstoornissen. Voor het vóórkomen van aandoeningen in
de 12 maanden voorafgaand aan het interview waren deze percentages respectievelijk 6,1%,
10,1%, 5,6% en 2,1%. Enigerlei As-I psychische aandoening ooit in het leven kwam voor bij
42,7% van de bevolking en in de 12 maanden voorafgaand aan het interview was dit 18,0%.
In aantallen uitgedrukt: 1.896.700 mensen hadden in het afgelopen jaar enigerlei psychische
aandoening (gehad). In deel 2 van dit rapport staat beschreven welke afzonderlijke stoornissen
tot bovengenoemde hoofdgroepen worden gerekend.
Geen grote verschillen met eerdere meting.
Psychisch verzuim
De grootste redenen voor langdurig psychisch verzuim in Nederland zijn:
- Angst, - Depressie, - Burn-out
De drie meest voorkomende klachten zijn:
- Niet goed kunnen slapen, Piekeren, - Te veel stress
Deze klachten kunnen op den duur leiden tot psychisch verzuim.
o 29% van de Nederlanders is zeer vermoeid.
o 14% kampt met verschijnselen van een burn-out.
o 12% heeft milde psychische stoornissen.
o 4% heeft ernstige mentale stoornissen.
2
,Omzetverlies door verzuim
Het verlies aan directe productiviteit door verzuim is 11,5 miljard Euro:
o 5,5 miljard euro werk gerelateerd
o 2,7 miljard euro productiviteitsverlies door psychosociale arbeidsbelasting (PSA)
Een daling van het ziekteverzuim met 1% levert een organisatie met honderd fulltime krachten
jaarlijks € 40.000 op.
Meer omzet
Gelukkige werknemers (gezond en vitaal) zijn 15 tot 20% meer productief. Wanneer de
productiviteit met 1% stijgt, levert dit een organisatie met honderd fulltime medewerkers per
jaar € 95.000 extra omzet op.
Baanzekerheid
Ten tijde van de tweede Nemesis meting, die plaatsvond in de periode van november 2010 tot
juni 2012, is werknemers gevraagd naar hun werkomstandigheden (autonomie, psychologische
taakeisen, baanzekerheid, steun van collega’s). Werknemers die negatief scoorden op deze
werkomstandigheden rapporteerden vaker psychische problemen. De sterkste associatie werd
gevonden voor baanonzekerheid. Werknemers die onzeker zijn over het behoud van hun baan
hadden een twee keer zo grote kans op een psychische aandoening
3
, Criteria abnormaal gedrag versus criteria DSM-5 (Diagnostic Statistical Manual of Mental
Disorders)
- De DSM is een handboek waarmee een diagnose kan worden bepaald van
psychiatrische ziektebeelden
De DSM-5 werkt als volgt:
1. Beoordelen of er sprake is van psychopathologie
2. Classificeren van de psychopathologie (en dus geen diagnose!!)
3. Inventariseren welke andere factoren een rol spelen
> Om de classificatie te krijgen moet je aan 5 van de 9 symptomen voldoen
Verschil diagnose en classificatie
Vb.1
o Je voelt je niet lekker, je moet vaak naar de wc = symptomen
o Urineweginfectie = classificatie
o Immuundeficiëntie = diagnose
Vb.2
o Je hoort stemmen = symptomen
o Psychose = classificatie
o ??? = diagnose
Kritiek op DSM-5
4
