Samenvatting
Samenvatting Feniks Examenkatern Historische contexten, verlichting, geschiedenis
Samenvatting Historische context verlichting voor examen geschiedenis VWO
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 7 pagina's
Voorbeeld 2 van de 7 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Geschiedenis Historische Context Verlichting samenvatting1. De Verlichting
Verlichting
- Tijdens wetenschappelijke revolutie: nieuwe inzichten opdoen door zintuigelijke
waarneming (empirisme) op basis van oude inzichten en logisch en verstandelijk
redeneren dat tot zuivere kennis leidt (rationalisme)
- 1650: begin verlichting door nieuwe, kritische wetenschappelijke houding. Aspecten
van samenleving werden ter discussie gesteld.
- Vooruitgangsgedachte: optimistische kijk dat de mens bevrijd kon worden van
dwang door tradities en bijgeloof, mensen kunnen de samenleving verbeteren.
o Traditie en (bij)geloof verstand en rede
- Immanuel Kant: ‘sapere aude’ (durf te weten)
Verlichtingsstromen
- Discussie over geloof
o De wereld functioneert zelfstandig volgens natuurwetten na Gods schepping.
God grijpt niet meer direct in, functioneert als ‘horlogemaker’
o Verlichte denkers twijfelen niet aan bestaan van God maar bekritiseerden
orthodoxie en rol van geestelijkheid
o Spinoza: goddelijke openbaring alleen in natuur, niet menselijk (dus geen
bijbel) machthebbers bang dat orde van samenleving hieraan ten onder
gaat
o Voltaire: ongeletterde mensen niet in staat tot kritisch denken
o Vervolgen van andersdenkenden onrechtvaardig willen tolerantie en
scheiding van kerk en staat
- Discussie over standensamenleving
o Strijden voor natuurrecht: alle mensen moeten van nature bepaalde rechten
hebben op vrijheid, leven en bezit, en niet aan gezag onderworpen zijn. 18e
eeuw eisen volledige gelijkheid voor achtergestelde groepen
o Natuurlijke rechten van burgers bescherm worden tegen machtsmisbruik
door de staat tijdens tijd van absolute macht
Droit Divin: goddelijk recht op absolutisme
o John Locke: schreef over Engelse situatie met sterker parlement.
Burgerrechten konden in monarchie gewaarborgd worden
Sociaal contract en recht van verzet
o Jean-Jacques Rousseau: dacht vanuit Franse situatie met absolute monarchie
(radicaler).
Volkssoevereiniteit
- Verlicht absolutisme: vorst gebruik verlichte ideeën in bestuur en stelt algemeen
belang voorop.
o ‘Alles voor het volk, niets door het volk’
o 18e eeuw: publieke opinie, nieuwe politieke cultuur onder burgers over
allerlei aspecten van bestuur en samenleving
, Locke en Rousseau over sociaal contract
- Engelsman John Locke (1632-1704) en Fransman Jean-Jacques Rousseau (1712-1778)
vonden dat burgers beschermd moesten worden door sociaal contract:
overeenkomst waaraan allen zich verbinden.
- Individu niet in staat om alleen zijn rechten en vrijheid te beschermen, maar moet
beschermd worden in een groep.
- Locke: uitvoerende macht die erop moet toezien dat wetten worden nageleefd en
individuele rechten van eenieder worden beschermd. Relatie tussen gemeenschap en
regering van ‘vertrouwen’.
o Vertrouwen geschaad gemeenschap mag regering afzetten
- Rousseau: regering alleen uitvoerder van algemene wil van burgers en is hieraan
onderworpen (volkssoevereiniteit)
o Regering mag altijd af worden gezet
Spinoza over invloed van God op dagelijks leven
- Filosoof Benedictus de Spinoza (1632-1677)
- God heeft niet de wereld en natuurwetten geschapen, maar God is de schepping.
God is geen persoon die ingrijpt in de wereld of zich openbaart.
- Ontkent bestaan van wonderen, vrije wil, toeval, objectief goed of kwaad
- Bijbel door de mens geschreven
- Religie als richtlijn: geeft de massa een morele richtlijn
Voltaire over de vrijheid van denken en de rol van de staat
- Fransman Voltaire (1694-1778)
- ‘mijn beroep is zeggen wat ik denk’ opgesloten in Bastille en verbannen
- Franse censuur zorgde voor veel ellende als armoede en oorlogen. Volgens Voltaire
kwam dit door onwetendheid, onverdraagzaamheid en (bij)geloof
- Wilde rechtvaardige staat waarin de regering de vrijheid en welvaart van alle burgers
voorop zou stellen en verzette zich tegen rechtsongelijkheid (vooral bij burgers met
een afwijkende religieuze overtuiging)
Kant over definitie van Verlichting en de gevaren van het rationalisme
- Duitse filosoof Immanuel Kant (1724-1804)
- Verlichting: ‘durf te weten! heb de moet eigen verstand te gebruiken’
- Beperking: Verlichting is een langzaam proces revolutie brengt geen vrijheid maar
nieuwe tirannie
- Beperkingen aan vrijheid van individu, in samenleving noodzakelijk om mensen te
gehoorzamen
- Niet alles kunnen weten: niet altijd empirisch of met rationele redenering aan te
tonen.
Jaartallen
- 1650-1740: Absolutisme
- 1650-1740: wetenschappelijke revolutie
- 1650-1740: verlicht denken
- 1740-1789: verlicht absolutisme (1789 begin Franse Revolutie)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper samhoogendoorn. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67866 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen