Aardrijkskunde globalisering (H1t/mH4) Demi Snoek 4V1
Hoofdstuk 1
Paragraaf 1 de wereld indelen
De wereld is in korte tijd sterk veranderd dit komt door de ICT (informatie en
communicatietechnologie). Tijd en afstand spelen nauwelijks nog een rol, de wereld is een global
village geworden. Mensen met allerlei verschillenden sociale en culturele achtergronden ui allerlei
landen voelen zich verbonden.
Landen hebben ook economische, culturele en politieke relaties met andere landen. Dit noem je
globalisering.
De mate van globalisering verschilt per land, de wereld is ingedeeld op basis van de
globaliseringindex. Er wordt hier gekeken naar ontwikkelingen op het gebied van cultuur, politiek,
economie en demografie. Dit bekijk je niet per land afzonderlijk.
Een mogelijke indeling van de wereld is in cultuurgebieden. Dit is niet zo makkelijk van landen
hebben te maken met veel cultuurelementen. Als je de wereld opdeelt in cultuurgebieden doe je dit
in macroregio’s.
De grenzen tussen cultuurgebieden zijn niet zo scherp, de overgangen zijn geleidelijk.
Op mondiaal niveau heb je 4 overgangszones:
- Het grensgebied tussen Noord-Amerika en Latijns-Amerika
- Enkele landen tussen Noord-Afrika en Sub-Sahara-Afrika
- Een gebied tussen Europa en de voormalig Sovjet-Unie
- Een zone tussen Rusland, Oost-Azië en Zuid-Azië
De bevolking in de cultuurgebieden is niet homogeen, ze delen wel een geschiedenis waarbij ze hun
eigen identiteit ontwikkelde. Taal en religie spelen groten rol. Als het taalverschil te groot is, is er een
3e taal nodig, de lingua franca. Godsdienst bepaald voor een groot gedeelte de normen en waarden
van een samenleving.
Je kan de wereld ook op politiek vlak indelen, je kan kijken naar de spreiding van de politieke macht.
Het democratische gehalte kan je meten met de democratie-index, een eenheid met een waarde
tussen de 0 en de 10. Er wordt gekeken naar:
- Vrije verkiezingen
- Het functioneren van de regering
- De mate waarin de bevolking deelneemt aan de politieke besluiten
- De politieke cultuur en de omgang met mensenrechten
Nederland staat in top 10, onderaan staat Noord-Korea.
De meest gebruikte indicator voor de economische ontwikkeling in het bbp/inw. Als je kijkt naar een
kleiner of groter gebied als een land gebruik je het brp/inw. Om de welvaart te meten deel je het
bbp door het aantal inwoners.
Je moet dan wel rekening houden met:
- De betrouwbaarheid van de cijfers
- Niet alles is opgenomen in het bbp (informele sector of zelfvoorzienend)
- Is er rekening gehouden met de koopkracht. Bij regio-indelingen gebaseerd op het bbp zijn
de inkomens meestal wel gecorrigeerd door prijsverschillen.
- Er kunnen grote welvaartsverschillen zijn. (Regionale ongelijkheid en sociale ongelijkheid)
Het economische ontwikkelingspeil kan je ook afleiden aan de samenstelling van de
beroepsbevolking. Je kan goed kijken naar het deel van de landbouw, dit is een goede indicator. De
tertiaire sector kan in arme landen soms groot zijn vanwege de informele sector.
,Aardrijkskunde globalisering (H1t/mH4) Demi Snoek 4V1
De wereld telde in 2016 7,4 miljard mensen er is een bevolkingsgroei van zo’n 1,1%. De
bevolkingsspreiding is onregelmatig. Ook verschilt de bevolkingsdichtheid sterk per gebied.
In de steden wonen relatief de meeste mensen. De verstedelijkingsgraad ligt wereldwijd al boven de
50%. Welvarende regio’s zijn meestal sterk verstedelijkt.
Toch wonen er in de minder rijke/armere landen meer mensen in de stad dan in de rijke landen. Dit
heeft te maken met het verstedelijkingstempo.
De wereld kan op veel verschillenden manieren worden ingedeeld. Je kan meerde indicatoren
gebruiken of maar één.
Paragraaf 2 scheidslijnen in Europa.
De macroregio Europa heeft geen duidelijke scheidslijnen met Azië. Er is geen duidelijke natuurlijke
grens en ook geen scherpe cultuurgrens. Vroeger hield Europa op bij het ijzeren gordijn maar na de
val hiervan is het niet goed duidelijk waar Europa precies eindigt.
Er is ook geen duidelijke grens in de talen -> Indo-Europees.
- Romaanse talen (Italiaans, frans, Roemeens, Spaans, Portugees)
- Baltische en Slavische talen (Russisch, Pools, Tsjechisch, Oekraïens, Bulgaars)
- Germaanse talen (Nederlands, Engels, Duits)
De talen hebben allemaal 1 oorsprong dit is Anatolië of Kurgan. Het proces van het verspreiden van
de talen heet diffusie.
Europa is relatief klein en het aantal staten is groot. De staatkundige indeling is regelmatig verandert
in de afgelopen jaren. De processen die de staatkundige verbrokkeling voorafgaan zijn erg complex,
geopolitieke, culturele en economische factoren spelen hierbij een rol.
De oorzaken zijn:
- Geopolitiek.
- Culturele verscheidenheid: de verschillenen zorgen voor instabiliteit. Als volkeren actief
weerstand bieden tegen natievorming kan dat leiden tot regionalisme.
- Economische factoren: economische (groei) verschillen in gebieden.
Europa heeft niet alleen met staatskundige verbrokkeling te maken. Er is ook blokvorming,
blokvorming versterkt het samenwerkingsverband. Economische blokvorming is veel sterker als
politieke blokvorming. Landen willen vaak hun soevereiniteit niet kwijt op politiek gebied.
.
De natuurlijke bevolkingsgroei is klein in
Europa, dit past bij een hoog
ontwikkelingspeil. De landen bevinden
zich in de laatste fase van het
demografisch transitiemodel. Er is een
laag sterfte en geboortecijfer.
Voor de groei of krimp van de totale
bevolking van een land moet je ook
kijken naar de migratie.
De leeftijdsopbouw is een belangrijk
demografisch kenmerk. De opbouw kan je zien in een bevolkingsdiagram. Je kan hier ook de
demografische druk uit afleiden. Als de niet actieve groep groter is neemt de bevolking af.
, Aardrijkskunde globalisering (H1t/mH4) Demi Snoek 4V1
Paragraaf 3 de islamitische wereld
Ligging en begrenzing
De islamitische wereld ligt in Noord-Afrika en het Midden-Oosten. In het grootste deel wordt
Arabisch gesproken. Dit hangt samen met de diffusie van de Islam. In Turkije, Iran en Afghanistan
worden er anderen talen gesproken, deze landen stammen af van de mensen uit Azië. Israël wijkt af
er wordt een andere taal gesproken en er is een andere religie. In Indonesië (ligt ver buiten de
islamitische wereld) zijn de meeste islamieten.
Demografische kenmerken
- Er wonen ruim 565 miljoen mensen.
- Langs de kust en de rivieren de grootste bevolkingsomvang -> vruchtbare gebieden
- Veel jonge mensen, geen vergrijzing.
Stammen en religies
- Een karakteristiek kenmerk van de Arabische wereld is dat mensen in stammen leven.
Stam: groep mensen met die op basis van verwantschap een eenheid vormen en vaak ook in
hetzelfde territorium wonen. Stammen belemmeren de eenwording van landen op
economisch en politiek/bestuurlijk gebied.
- De Islamitische wereld is op het gebied van godsdienst homogeen (leven wel ook christenen
en joden)
- Islamitische wereld heeft twee hoofdgroepen in de bevolking: Soennieten en Sjiieten.
Arabische lente
Zijn protesten en opstanden die begonnen in 2010 in Tunesië en daarna verspreidde over de
Arabische wereld, vooral over vrijheid, waardigheid en rechtvaardigheid. Vooral jongeren kwamen in
opstand.
Redenen voor Arabische lente:
1. De inkomens zijn laag.
2. Veel sociale ongelijkheid en armoede
3. Machtsverhoudingen tussen de jonge staten in het midden oosten. Groepen willen macht in
de regio uitbreiden.
4. Massale onvrede over dictators, machtsmisbruik, corruptie, schending van mensenrechten
en verslechterende leefomstandigheden.
5. In Noord-Afrikaanse landen speelt de machtsstrijd tussen landen een groot belang.
6. Europa heeft in de koloniale tijd de landen verdeeld, dit is gebeurd met Europees belang
waardoor de opbouw van staten lastig is door veel verschillen in het land.
Syrië
De oorlog begon als burgeroorlog tussen achtergestelde groepen en regeringspartij. De koerden
wilde een eigen atoomgebied. Rebellengroepen gingen elkaar bestrijden en toen kwam ook nog IS.
Het conflict lijkt onoplosbaar en lijdt tot grote vluchtelingenstromen.
Paragraaf 4 Sub-Sahara-Afrika
De macroregio Sub-Sahara-Afrika is erg groot qua oppervlakte. Er zijn vier sub regio’s; Oost-,
Midden-, Zuidelijk- en West-Afrika. Er leven bijna 1 miljard mensen. De natuurlijke bevolkingsgroei is
erg hoor. De meeste landen zitten in fase 3 van de demografische overgang. De bevolking in erg jong
meer dan de helft van de bevolking is jonger dan 15.