1
Samenvatting PABO toets geschiedenis
Tijdvak 1: jagers en boeren 3000 voor Christus - Rendierjagers leefden als nomaden (grote afstanden
Evolutietheorie afleggen om kuddes rendieren te kunnen volgen)
- 5-4 miljoen jaar geleden: mensachtigen in Oost-Afrika - Vlees, huid en botten gebruikt als voedsel, kleding, tent
- 1,5 miljoen jaar geleden: menssoort homo erectus en gereedschap
(rechtop lopende mens) verlaat Afrika - Belangrijkste hulpmiddelen: vuur, gereedschappen van
- Tegenwoordig: homo sapiens (denkende mens) vuursteen, botten en hout
- 150.000 jaar geleden: kleine groepjes mensen van - Bijlen, werktuigen, schrapers, boren, messen, naalden
Afrika naar Midden-Oosten (voedselgebieden)
- 35.000 jaar geleden: homo sapiens in Europa Jagers en vissers
- Neanderthalers sterven uit - Door de opwarming na de laatste IJstijd ontstonden
visrijke meren, rivieren en beekjes
Jager-verzamelaars - 7000 voor Christus: jagers konden in een beperkt
- Oudste vorm van bestaan gebied blijven, waar voldoende voedsel was
- Nomadisch bestaan door rondtrekken, op zoek naar - Lente: vissen, herfst: noten/vruchten verzamelen,
voedsel verder door het jaar veel jagen
- Komen voor in Amazonegebied/Zuid-Amerika
- Tropische klimaat heeft permanent groeiseizoen Overgang van jagen en verzamelen naar landbouw
waarbij het hele jaar insecten, wild, vissen en vruchten - 10.000 jaar voor Christus: eerste boeren in Midden-
gevonden worden (geen wintervoorraden aan leggen) Oosten - dit gebied: Vruchtbare Halvemaan (akkers
- Jager-verzamelaars in Europa: sterk wisselende konden met graan ingezaaid worden)
seizoenen, voorraden voor winter aanleggen en - Jager-verzamelaars: kleine groepen, op zoek naar
rekening houden met trekgedrag dieren voedsel, weinig bezittingen
- Uitvinding van landbouw had zoveel gevolgen dat er
Rendierjagers gesproken wordt van de Agrarische Revolutie
- 10.000 jaar voor Christus: ijskap bedekte het noorden - Er werd gejaagd op wilde dieren en tamme dieren
van Europa van laatste IJstijd werden gehouden in kuddes die werden gehoed
Samenvatting Geschiedenis instaptoets PABO
, 2
- Boeren bleven bij akkers wonen in boerderijen of grote Steen, brons en ijzer
nederzettingen - Vooral veel gebruik van vuursteen in Steentijd
- Ontwikkeling van nieuwe technieken (spinnen, weven) - Werktuigen in de maak
- Ontdekken van gebruik van metalen als koper, brons - Eerste bronzen voorwerpen in Europa: 2100 voor
en later ijzer Christus
- Waarom mensen hun bestaan als jager-verzamelaars - 700 voor Christus: ook in Europa ijzer
opgaven en boeren werden, is niet duidelijk. Misschien - Voordeel ijzer: werd op veel plaatsen gevonden
door overbejaging van sommige dieren, waardoor ze - Nadeel: hoge temperaturen nodig voor smelten
andere manieren voor voedsel moesten bedenken
- Negatieve gevolgen Agrarische Revolutie: erosie van Religieuze uitingen
de bodem, nieuwe ziektes (griepvirus, pokken en q- - Grottekeningen (afbeeldingen van dieren,
koorts) handafdrukken)
- Beeldjes (Mannetje van Willemstad)
Bandkeramiekcultuur 5300 voor Christus - Grafgiften (trechterbekers, sieraden, wapens,
- Opvallende versieringen in de vorm van een band op gereedschap) kan iets zeggen over geloof in het
het aardewerk hiernamaals
- Archeologische vondsten in grafkuilen
- Vestigden zich op makkelijk te bewerken lössgrond Tijdvak 2: Grieken/Romeinen 3000 v Chr. – 500 n Chr.
(Zuid-Limburg) Stadstaten
- Landbouwsamenlevingen lagen aan rivieren
Trechterbekercultuur 3500 – 2700 voor Christus - Landbouw afhankelijk van irrigatie, samenwerking ook
- Trechtervormige potten, bekers en schalen noodzakelijk
- Boeren gaven overledenen potten, sieraden en wapens - Goden moesten gunstig gestemd worden voor goede
mee als ze in een hunebed werden bijgezet oogst – tempels bouwen
- Hunebed: bouwsel van grote stenen, meest - Vruchtbare grond verdedigen – gewapende soldaten
prehistorische monumenten in NL - Moest goed georganiseerd worden door ambtenaren
- Hunebedden gebruikt als grafkelders en bestuurders. Zij werden weer geleid door koning
- Gebouwd van grote zwerfstenen, in IJstijd door - Ontstaan van stadstaten of beschavingen
gletsjers verschoven - Belasting op verbouwde producten en vee
- Eerste geschreven wetten
Samenvatting Geschiedenis instaptoets PABO
, 3
Griekse stadstaten - Vrijetijdsbesteding
- Athene, Sparta, Thebe 1. Badhuis (thermen)
- Athene viel op door het ontwikkelen van nieuwe ideeën 2. Theater/amfitheater (arena)
(democratie en filosofie) 3. Gladiatorengevechten
- Democratische bestuursvorm: alle mannelijke burgers 4. Aquaducten
hadden invloed op het bestuur - Stadsmuren met torens, poorten en grachten
- Socrates, Plato, Aristoteles – ideeën voor ideaal
bestuur Ondergang West-Romeinse rijk
- Opvolgingsprobleem (vaak dood gewelddadig)
Romeinse rijk - Strijd om opvolging
- Rome centraal (200 v Chr. – 400 na Chr.) - Grote Volksverhuizingen (klimaatveranderingen)
- Veel overgenomen uit Griekse cultuur (religie, - Economie raakte in crisis (toenemende belastingen om
wetenschap, bouwstijlen) leger te versterken)
- Grieks-Romeinse cultuur - 395 na Chr.: Romeinse rijk verdeeld in West-Romeins
- Bekende keizers: Julius Caesar, Augustus rijk met Rome als hoofdstad en Oost-Romeins rijk met
Byzantium als hoofdstad (nieuwe naam =
Organisatie van Romeinse rijk Constantinopel)
- Succesvolle veroveraars - 476 = einde West-Romeinse rijk
- Overal golden dezelfde wetten / rechtbanken hielden - 1453 = einde Oost-Romeinse rijk
toezicht op het naleven ervan - Constantinopel werd door Turken veroverd, nieuwe
- Leger zorgde voor rust en veiligheid naam = Istanbul
- Wegennet (ook handig voor handelaren
bestuursambtenaren (belasting innen)) Romeinen in ons land
- Veel slaven – kwart van bevolking - Rond 50 voor Christus (tijd Julius Caesar)
- Latijn gemeenschappelijke taal - Cultuur verschilde sterk met Germaanse cultuur
- Romanisatie: iedereen nam gewoonten en gebruiken - Botsing van beschavingen (Asterix en Obelix)
van Romeinen over) - Rivier de Rijn was grens van het rijk
- Grote steden met straten, badhuizen, theaters, - Limes: wachttorens/forten langs de rivier
bruggen, riolering - Langs de Waal grote legerplaats met nederzetting,
- Schaakbordpatroon bij ontwerpen steden markt en arena (Nijmegen)
Samenvatting Geschiedenis instaptoets PABO
