Hoofdstuk 1 - ruimte voor water
Op welke manier geeft Nederland het integrale waterbeleid vorm?
Wat zijn de hoofdpunten van het Nederlandse waterbeleid?
In de winter moet water weg worden gepompt → Toenemende hoeveelheid neerslag,
waardoor overstromingen voorkomen moeten worden.
Er zijn drie oorzaken waardoor natuurgebieden en landbouwgronden in de zomer vaak last
krijgen van droogte:
- Door de verwachte stijging van de gemiddelde zomertemperatuur, zal de verdamping
toenemen.
- Tijdens het drogere zomerseizoen, zal de nuttige neerslag daarom afnemen. Dat
betekent dat er minder water in de bodem kan zakken om de grondwaterspiegel aan
te vullen.
- Door de snellere waterafvoer, bijvoorbeeld door kanalisatie, wordt de
grondwatervoorraad minder aangevuld en zal de grondwaterspiegel dalen. De
bovenste laag van de bodem droogt daardoor eerder uit.
In stedelijke gebieden houdt het waterbeleid in Nederland in dat regenwater en huishoudelijk
afvalwater worden gescheiden. Het huishoudelijke afvalwater wordt door een riool naar een
zuiveringsinstallatie gepompt. Het regenwater kan tijdelijk worden opgeslagen in het gebied
waar het is gevallen.
Op het platteland houdt het waterbeheer in dat er waterbergingsgebieden worden aangelegd
of dat gebieden worden heringericht, zodat hun beken (stromend, ondiep water) hun
oorspronkelijke loop weer krijgen.
Door verstening kan de grond in Nederland het water niet goed opnemen.
Drietrapsstrategie:
- Vasthouden → Neerslag wordt opgeslagen op de plek waar het valt. Om meer water
vast te houden, worden bijvoorbeeld grachten uitgediept en vijvers aangelegd. Ook
wordt de onverharde straat vergroot door bijvoorbeeld geen tegels maar grind aan te
leggen.
- Bergen → Als het water niet goed genoeg vastgehouden kan worden, wordt het water
naar plassen, meren of kanalen gebracht. Bergingsgebieden worden speciaal
gemaakt, zodat het overtollig water opgevangen kan worden.
- Afvoeren → Als ook de bergingsgebieden overstromen,, wordt het water naar een
ander gebied gebracht. Via rivieren en kanalen wordt zo veel mogelijk op zee
geloosd.
Er is sprake van wateroverlast, als het overtollige water niet meer afgevoerd kan worden.
, Hoe verandert het klimaat in Nederland in de nabije toekomst?
De klimaatveranderingen hebben invloed op het weer in Nederland:
- Hogere temperaturen.
- Onregelmatig neerslagregiem.
Het onregelmatige neerslagregime heeft veel invloed op de waterproblemen in Nederland →
Er valt meer neerslag in een kortere periode, waardoor het moeilijker is om wateroverlast te
voorkomen.
Wat verklaart de duidelijke ommekeer in het denken over waterbeheer?
Vroeger wilde Nederland al het water zo snel mogelijk afvoeren, zodat de bevolking er geen
last van zou krijgen → Dit beleid is nu niet meer mogelijk, omdat er veel meer neerslag valt in
kortere periodes.
Welke invloed heeft het veranderende klimaat op de waterafvoer in Nederland?
De zeespiegelstijging heeft verschillende oorzaken:
- Het smelten van landijs door de temperatuurstijging.
- Het warme oceaanwater gaat uitzetten.
Door de zeespiegelstijging liggen lage kustgebieden en kleine eilanden vaak onder water.
De bodem in Nederland daalt door verschillende redenen:
- Er zijn veel minderen overstromingen en daardoor wordt er geen sediment afgezet.
Het sediment compenseerde de bodemdaling.
- De grondsoorten veen en zeeklei bevatten veel water. Om het gebied te kunnen
gebruiken voor de landbouw en verstedelijking, wordt het grondwater weggepompt.
Door verlaging in waterstand komen de bodemdeeltjes dichter bij elkaar en zakt de
bodem in. Ook droogt het veen uit door ontwatering, waardoor het krimpt.
- Veenoxidatie → Veen dat boven grondwater uitkomt, verteert door blootstelling aan de
lucht.
- Door aardgaswinning zakt de bodem in.
Watertoets : Bij nieuwe besluiten op het gebied van ruimtelijke ordening, zoals de bouw van
een woonwijk, duidelijk wordt beschreven wat de gevolgen van die bouw zijn voor de
veiligheid, de wateroverlast, de waterkwaliteit en de verdroging.
De watertoets is ingesteld om ervoor te zorgen dat er bij de aanleg van woonwijken,
industrieterreinen en infrastructuur voldoende rekening wordt gehouden met het water.
Welke adviezen heeft de Tweede Deltacommissie aan de regering uitgebracht en waarom?
, De Tweede Deltacommissie heeft adviezen uitgebracht, omdat door zeespiegelstijging,
bodemdaling en een onregelmatig neerslagregiem meer kans is op overstroming.
Er zijn vier adviezen uitgebracht:
- Hetzelfde beschermingsniveau bieden aan iedere Nederlander die achter de dijk
woont. De kans op overlijden als gevolg van overstroming mag niet groter zijn dan 1
op 100.000 per jaar.
- Meer bescherming bieden op plaatsen waar sprake kan zijn van grotere groepen
slachtoffer en / of grote economische schade (dijkring 14).
- Meer bescherming bieden op plaatsen waar uitval van vitale of kwetsbare
infrastructuur grote landelijke gevolgen kan hebben.
- Bij het waterbeheer moet de regering niet alleen op de afvoer en de kwaliteit van het
water letten, maar ook op de naaste omgeving en belangen voor stad en platteland
(integraal waterbeleid). Daarbij kan rekening gehouden worden met verschillende
functies in een gebied, bijvoorbeeld bebouwing, landbouw of natuur.
Om te garanderen dat er veiligheid was, werden er 58 dijkringen ingesteld. Elke dijkring
wordt omgeven door waterkeringen. Die bestaan vooral uit dijken en duinen en soms door
een constructie.
Overstromingsrisico → Kans op overstroming x het gevolg van de overstroming.
Een gebied met een grotere overstromingskans in de Randstad heeft bijvoorbeeld een groter
overstromingsrisico dan in Friesland. Gebieden waar de gevolgen het grootst zouden zijn,
krijgen de strengste norm.
Veiligheidsnormen zijn de eisen waaraan waterkeringen moeten voldoen, zodat er zo min
mogelijk overstromingsgevaar is.
Wat is verdroging en verzilting?
Verdroging → De grond is heel droog door weinig neerslag of veel verdamping. Door
verdroging verdwijnen karakteristieke dieren en planten die leven in natte en vochtige
gebieden.
Verzilting → De grond is heel zout. Dit kan verschillende oorzaken hebben:
- Als de rivier hoog staat, heeft hij veel kracht en kan hij de zee wegduwen. In de zomer
staat de rivier niet hoog en kan hij de zee dus niet wegduwen.
- Water dat via de ondergrond stroomt en in een ander gebied naar buiten komt wordt
kwelwater genoemd. Dit kan voor verzilting zorgen.
Als er verzilting is, kunnen boeren niet meer aan landbouw doen daar en is het slecht voor de
drinkwaterwinning.
