Productzorg Huid 10 maart 2020
Huid
Algemene aspecten
Huidaandoeningen
Meestal niet levensbedreigend
Kunnen ernstig ongemak voor de patiënt veroorzaken
o Psychische en sociale impact
Rechtvaardiging voor (medicamenteuze) behandeling
Lokale toediening van geneesmiddel en/of indifferente basis
o Naast de farmacologische eigenschappen van een geneesmiddel is de basis belangrijk
voor het therapeutische effect
o Systemische bijwerkingen kunnen optreden als gevolg van (ongewenste) absorptie
Zeer ernstige huidaandoening: systemische aanpak
Lokale toepassing dermatica
Specifiek lokaal effect
Lokaal hogere concentraties geneesmiddel
Minder systemische belasting
Pas op voor sensibilisatie
Anatomie vna de huid
Fysiologie en functie van de huid
Epidermis
o Bescherming
o Vijf lagen
Buitenste laag: stratum corneum
Binneste vier lagen levend
o Verschillende diktes over het gehele lichaam
o Continue vernieuwing van cellen van binnen naar butien
o Keratinisering, vorming hoornachtige laag
Stratum corneum
o Buitenste laag van epidermis
o Dode, keratine bevattende cellen
o Barrière tegen water, micro-organismen, chemische stoffen, straling
o pH 5,4-5,9
o Lipoïdmembraan
,Productzorg Huid 10 maart 2020
Moleculen < 500 dalton passeren stratum corneum via passieve diffusie en
osmose
o Kan water opnemen (10-20% → 50-75%)
Occlusie, baden
Hydratatie verhoogt permeabiliteit
Dermis
o 3-5 mm dik
o Bloedvaten en zenuwen
o Voedt de epidermis
o Mechanische sterkte en elasticiteit
Hypodermis
o Subcutaan weefsel met vet
o Isolatie en bescherming
Haren, talgklieren, zweetklieren
Werking van dermatica
Oppervlaktewerking
Penetratie in de huid
Absorptie via de huid
o Systemisch effect
o Transdermale toediening
Biofarmacie van dermatica
Geneesmiddel (drug [compound], active substance, API)
o Oplosbaarheid in basis, partitiecoëfficiënt huid/basis, molecuulgrootte,
deeltjesgrootte (suspensie), lading, concentratie in basis
Drijvende kracht voor geneesmiddelpenetratie: passieve diffusie, osmose
Lipofiel geneesmiddel penetreert sneller in huid dan hydrofiel geneesmiddel
Basis (vehicle)
o Koelend, indrogend, beschermend, hydraterend
o Hydrofiel geneesmiddel penetreert sneller in de huid vanuit waterige basis dan
vanuit vette basis
Al gedeeltelijk opgelost
Oververzadigde oplossing door verdamping oplosmiddelen
Hulpstoffen (excipients)
o Penetratiebevorderaars
Ureum, salicylzuur
Organische oplosmiddelen (bijv. propyleenglycol, isopropylalcohol, dmso)
Emulgatoren
o pH basis in combinatie met pH huid
Occlusie
o Verhoogt absorptie
Contactoppervlak en dikte van aangebrachte laag
Plaats op het lichaam
o Huiddikte op plaats van toediening
Conditie van de huid
o Hydratatie
o Beschadiging → Epidermis is de enige barrière
Mechanisch → Wrijven, massage
, Productzorg Huid 10 maart 2020
pH huid en pH dermatica
Dermatologische preparaten met fysiologische pH (huid: 5,4- 5,9) geven minste irritatie
pH beïnvloedt dissociatie van zwak zuur of zwak basisch geneesmiddel
o In ongeïoniseerde vorm penetreert geneesmiddel sneller en beter in de huid
o Beïnvloeding absorptie en dus werking
o pH-partitietheorie
Waarop berust de keuze van de basis?
Conditie van de huid
o Herstelvochtbalans naar normale waarde
o Nat op nat, vet op droog
Nattende huidaandoening; vloeibaar preparaat
Droge huidaandoening; halfvast preparaat met vet
Plaats op het lichaam
o Behaarde huid: afwasbare basis
o Huidplooien: vermijd occlusie
Aanvaardbaarheid voor gebruiker
Verenigbaarheid met geneesmiddel
Fysische eigenschappen basis
Gebruikt voor optimalisering van de therapie
Indifferente therapie
Koelend of drogend door aanwezigheid vluchtige oplosmiddelen → Water, ethanol
Drogend en beschermend door gedispergeerde indifferente stoffen → Zinkoxide, talk,
zetmeel
Tegengaan dehydratatie met hydrofobe bestanddelen → Paraffine, vaseline, plantaardige olie,
glycerine
Pathofysiologische factoren
Medebepalend voor effectiviteit van een dermaticum
Penetratie sneller via dunnere huid dan dikkere huid
o Achter oor, ooglid, scrotum versus handpalm, voetzool
Penetratie sneller via beschadigde huid dan intacte huid
Penetratie sneller in gehydrateerd huid dan in droge huid
Doseren van dermatica
Fysische werking
o Ruim aanbrengen
o Zo frequent als nodig > 2x per dag
Farmacologische werking
o Dun aanbrengen
o 1-2x per dag
FTU → FingerTip Unit
o 1 FTU: streepje creme ofzalf met lengte van distale deel wijsvinger volwassene; 0,5 g